Βρισκόμαστε στο 2014. Ο τότε πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα στέκεται μπροστά σε δεκάδες δημοσιογράφους και ανακοινώνει το νέο project του Αμερικανικού Στρατού: «Είμαι εδώ για να σας ανακοινώσω ότι φτιάχνουμε τον Iron Man [σ.σ: Σιδερένιος Άνθρωπος]».
Δεν έλεγε ψέματα, φυσικά: ο αμερικάνικος στρατός είχε ήδη αρχίσει να δουλεύει πάνω σε μια προστατευτική στολή για τους υπερ-στρατιώτες του μέλλοντος την οποία είχε ονομάσει Talos (Tactical Assault Light Operator Suit). Τι ήταν αυτή η στολή; Το BBC αναφέρει σε προ ημερών άρθρο του ότι επρόκειτο για ένα αλεξίσφαιρο περίβλημα μαχητή, εφοδιασμένο με αισθητήρες και ικανό να πολλαπλασιάζει τις δυνάμεις όποιου το φοράει. Ήταν κάτι που έμοιαζε όντως με τον μυθολογικό Τάλω, την χάλκινη, ανθρωπόμορφη πολεμική μηχανή που υποτίθεται ότι είχε βγει από το εργαστήριο του θεού Ηφαίστου.
Μάλιστα η στολή είχε παρουσιαστεί με ένα βίντεο που θύμιζε… βιντεοπαιχνίδι κονσόλας. Επτά χρόνια μετά από τις ανακοινώσεις αυτές, ο Iron Man του αμερικάνικου στρατού δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και το project σταμάτησε απότομα επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ καθώς κρίθηκε «μη εφαρμόσιμο».
Βέβαια, η ιδέα των «έξυπνων πανοπλιών» για τους στρατιώτες του μέλλοντος δεν πέθανε μαζί με το project ΤALOS. Το 2017 ο Βλαντίμιρ Πούτιν προειδοποιούσε πως η ανθρωπότητα μπορεί να δημιουργήσει κάτι χειρότερο από την ατομική βόμβα.
«Κάποιος ίσως φανταστεί ότι ο άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει ανθρώπους με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όχι μόνο σε θεωρητικό αλλά και σε πρακτικό επίπεδο. Να δημιουργήσει μια μαθηματική ιδιοφυΐα, έναν εκπληκτικό μουσικό ή έναν στρατιώτη. Έναν άνθρωπο που θα πολεμά χωρίς φόβο, χωρίς συμπόνια, χωρίς αναστολές, χωρίς πόνο» είχε τονίζει ο Ρώσος πρόεδρος.
Λίγο μετά, το Πεντάγωνο έριξε τα βέλη του στην Κίνα, εγκαλώντας την ότι «δεν δεσμεύεται από ηθικούς φραγμούς και έχει ήδη πραγματοποιήσει βιολογικές δοκιμές σε στρατιωτικούς της, με σκοπό να αναπτύξει τις φυσικές δυνάμεις τους». Το Πεκίνο έσπευσε να διαψεύσει κατηγορηματικά αυτές τις καταγγελίες, ισχυριζόμενο ότι «δεν ασχολείται με την επεξεργασία γονιδίων για πολεμικούς σκοπούς, ούτε με cyborg πειράματα που στοχεύουν στη μείξη ανθρώπου και μηχανής».
Αλλά και ο πρώην διευθυντής Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζον Ράτσκλιφ επανήλθε στο θέμα κατηγορώντας την Κίνα ότι προσπαθεί να υλοποιήσει ένα τέτοιο σχέδιο. «Έχουν κάνει ήδη πειράματα σε ανθρώπους ελπίζοντας να δημιουργήσουν στρατιώτες με βελτιωμένες βιολογικές ικανότητες. Το Πεκίνο δεν έχει ηθικά όρια στο κυνήγι της δύναμης», υποστήριξε.
Η εικοτολογία γύρω από το θέμα, βέβαια, έδινε και έπαιρνε: η ακαδημαϊκός Έλσα Κάνια είχε συγγράψει από το 2019 κιόλας μια αναφορά μαζί με έναν συνάδελφο της για το γεγονός ότι «η Κίνα πειραματίζεται με εξωσκελετούς για να βελτιώσει το στράτευμα της».
Η Κάνια πήρε, ωστόσο, τις αποστάσεις της τα όσα ισχυρίζεται ο Ράτσκλιφ. «Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τι ακριβώς συζητά ο κινεζικός στρατός και τι ελπίζει να πετύχει. Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε την απόσταση των φιλοδοξιών και της πραγματικότητας, με δεδομένο το επίπεδο της τεχνολογίας που υπάρχει σήμερα. Πράγματι οι στρατοί σε όλο τον κόσμο δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για την πιθανότητα να έχουν σούπερ στρατιώτες. Όμως αυτό που είναι πραγματοποιήσιμο μέσα στα όρια της επιστήμης περιορίζει τον καθένα που επιχειρεί να ξεπεράσει τα όρια», τονίζει.
Η πραγματικότητα όμως ήρθε πρόσφατα να δικαιώσει την Κάνια. Όπως ανακοινώθηκε προ εβδομάδων από το ίδιο το Πεκίνο, οι συνοριοφύλακες του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού στην νοτιοανατολική αυτόνομη περιοχή Θιβέτ της Κίνας, παρέλαβαν μια ειδική στολή εξωσκελετού που τους δίνει τη δυνατότητα να εκτελούν αποστολές σε δύσκολα περιβάλλοντα και μεγάλο υψόμετρο με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
Βίντεο έδειξαν συνοριοφύλακες στο Νγκάρι, το οποίο βρίσκεται σε υψόμετρο 5.000 μέτρων, να χρησιμοποιούν την ειδική στολή εξωσκελετού, η οποία επιτρέπει σε έναν άνθρωπο 70 κιλών να ανυψώνει μέχρι και 150 κιλά φορτίου, καθώς αποφεύγεται ο κίνδυνος των τραυματισμών στην μέση και τα πόδια, όπως μετέδωσε ο τηλεοπτικός σταθμός China Central Television (CCTV). Όλο το βάρος των σακιδίων πλάτης με το περιεχόμενό τους μεταφέρθηκε πάνω στα πλαίσια των εξωσκελετών.
Γονιδιακός Terminator
Οι γενετιστές από την πλευρά τους τονίζουν ότι η πιθανότερη οδός για τη δημιουργία υπερ-στρατιωτών ίσως να βρίσκεται στην παρέμβαση στο DNA των εμβρύων.
Η Βρετανίδα γενετίστρια Έλεν Ο’Νιλ λέει πως το ζήτημα πλέον δεν είναι αν θα φτάσει εκεί η τεχνολογία, αλλά αν οι επιστήμονες θα τη χρησιμοποιήσουν με αυτό τον τρόπο. «Αυτές οι τεχνολογίες πρόσθεσης και συνδυασμού γονιδιωμάτων εξελίσσονται πλέον σε ρουτίνα. Η χρήση τους όμως στον άνθρωπο θεωρείται άκρως ανήθικη, τουλάχιστον προς το παρόν» τονίζει.
Η ανακοίνωσή της περί «επιστημονικής ανηθικότητας» ήρθε λίγο αφού ο Κινέζος επιστήμονας Χε Τζιανκουί έκανε μια εκπληκτική ανακοίνωση καθώς κατάφερε να αλλάξει το DNA δύο εμβρύων δίδυμων κοριτσιών ώστε να μην κινδυνεύουν να προβληθούν από HIV. Η ανακοίνωση προκάλεσε οργή καθώς μια τέτοια γονιδιακή παρέμβαση είναι απαγορευμένη στις περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένου και της Κίνας.
Η περίπτωση του θεωρείται από τις πλέον χαρακτηριστικές και ένα σημείο κλειδί στη λεγόμενη βιοηθική. Γιατί μπορεί οι γενετικές αυτές επεμβάσεις να αποτελούν από τη μια την «υπόσχεση» πως μελλοντικά η επιστήμη θα μπορεί να θεραπεύσει κληρονομικές ασθένειες, αλλά θα μπορούσε όμως να χρησιμοποιηθεί και από τον στρατό για πιο σκιώδεις σκοπούς.
Ο ερευνητής Κριστόφ Γκαλισέ λέει πως η μέθοδος του Χε είναι μεν μια επανάσταση αλλά πρέπει να υπάρχουν και όρια, γιατί αλλιώς θα… χαθεί η μπάλα. «Είναι λάθος να πιστέψουμε ότι ένα γονίδιο θα έχει μόνο μια επίδραση. Αν αλλάξεις ένα γονίδιο μπορεί να έχεις ένα άτομο με μεγαλύτερη φυσική δύναμη ή αντοχή σε μεγάλο υψόμετρο, αλλά από την άλλη μπορεί να του αυξήσεις τις πιθανότητες να αναπτύξει καρκίνο», τονίζει.
Η απάντηση της Γαλλίας: Οι ατρόμητοι υπερ-στρατιώτες
Ήδη πάντως η Γαλλία έχει επίσημα ανακοινώσει τις προθέσεις της να διερευνήσει την «πιθανότητα βελτίωσης των σωμάτων των στρατιωτών της».
Η Επιτροπή Ηθικής του γαλλικού υπουργείου Άμυνας επέτρεψε μία σειρά επιστημονικών μελετών για «την πιθανότητα αύξησης της μαχητικής ικανότητας των στρατιωτών της χώρας μέσω της τεχνολογίας και των χημικών ουσιών».
Η επιτροπή αιτιολόγησε την κίνηση αυτή ισχυριζόμενη ότι «συγκεκριμένες παγκόσμιες δυνάμεις ήδη εργάζονται σε παρόμοια πρότζεκτ», χωρίς ωστόσο να τις κατονομάσει. Η έκθεση υπογράμμισε ότι ήταν «επιτακτική η ανάγκη να αρχίσει έρευνα για έναν υπερ-ενισχυμένο στρατιώτη», καθώς σε διαφορετική περίπτωση το Παρίσι κινδυνεύει να μείνει πίσω σε επίπεδο στρατιωτικής τεχνολογίας.
Η έκθεση της επιτροπής ηθικής έδωσε μία γενική εικόνα για τις πιθανές τεχνολογίες που ίσως χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση των Γάλλων στρατιωτών. Μεταξύ αυτών είναι μία γκάμα εμφυτευμάτων για διάφορους σκοπούς όπως, για την ενίσχυση της «εγκεφαλικής ικανότητας».
Άλλος τομέας ερευνών είναι τα φάρμακα που βελτιώνουν την απόδοση, όπως μια ειδική ένεση με φάρμακα που καταπολεμούν το στρες ή με αυτά που θα διατηρούν ξύπνιους τους στρατιώτες για μια παρατεταμένη χρονική περίοδο [κάτι που δοκίμασε κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ο Αδόλφος Χίτλερ, δίνοντας αμφεταμίνες στο ναζιστικό στράτευμα, προκειμένου να παραμένουν μάχιμοι για ολόκληρα μερόνυχτα] ή θα ενιχύουν την αντοχή στον πόνο.
Ωστόσο, η επιτροπή έθεσε και μια «κόκκινη γραμμή»: ότι αρνείται να εξοπλίσει τα στρατεύματα με τεχνολογίες που θα τους αφαιρούσαν την «ανθρώπινη διάσταση», κάτι που φυσικά από μόνο του είναι ασαφές και ομιχλώδες καθώς κανείς δεν μπορεί να διακρίνει με σαφήνεια τα όρια μεταξύ της «μηχανής» και του «ανθρώπου».
Πάντως οι περισσότεροι θεωρούν ότι με όλα αυτά έχει ανοίξει το κουτί της Πανδώρας – με αρνητική χροιά: «Είναι δύσκολο να ελέγχεις ηθικά και δημοκρατικά το πώς εξελίσσονται τα πράγματα στο στρατό, όταν η μυστικότητα και η προστασία των συμφερόντων θεωρείται κάτι δεδομένο», αναφέρει ο καθηγητής της Οξφόρδης, Τζούλιαν Σαβουλέσκου.
Η δρ. Ο’Νιλ από την μεριά της συντάσσεται με τον συνάδελφό της, υποστηρίζοντας με πραγματισμό ότι «η συζήτηση για το ηθικό κομμάτι είναι χάσιμο χρόνου και πρέπει ήδη να ασχολούμαστε με το τι θα πάει στραβά».
«Πρέπει να εστιάσουμε στην πραγματικότητα του τώρα. Να μην σπαταλάμε ενέργεια σε εικασίες και δυστοπικές προβλέψεις. Να εστιάσουμε στους κινδύνους που θα επιφέρει αυτή η χρήση της τεχνολογίας και να τους κατανοήσουμε. Κάπου αλλού θα γίνουν αυτές οι χρήσεις, κάπου αλλού γίνονται ήδη. Μέσω λοιπόν της έρευνας πρέπει να εντοπίσουμε τι μπορεί να πάει στραβά», καταλήγει με νόημα.
