«Οι δυστυχίες, στην πραγματικότητα, είναι μια κοινή υπόθεση, αλλά δύσκολα τις πιστεύει κανείς όταν του πέσουν στο κεφάλι», έγραφε ο Αλμπέρ Καμύ στην «Πανούκλα» το 1947 και συμπλήρωνε πως «η δυστυχία δεν είναι στα μέτρα του ανθρώπου».

Πολλές φορές μέσα στο πέρασμα του χρόνου έχει αποδειχθεί περίτρανα πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να διαχειριστεί τις δυστυχίες και τις συμφορές. Και ακριβώς αυτό είναι που τον κάνει να δημιουργεί διάφορες θεωρίες συνωμοσίας. Πάντα κάποιος θα πρέπει να ευθύνεται για τα δεινά μας. Ειδικά για αυτά που δεν μπορούμε να εξηγήσουμε.

Κάτι ανάλογο ζήσαμε και εξακολουθούμε να ζούμε και με την πανδημία του κορονοϊού. Τα τσιπάκια, οι παγκόσμιες δικτατορίες, τα εμβόλια που αλλοιώνουν το DNA μας και πολλά άλλα τέτοια… χαριτωμένα. Κάποιος, ωστόσο, θα μπορούσε να πει πως αφού το αίμα δεν κυλάει άφθονο ας λέει ο καθένας αυτό που νομίζει. Αλήθεια είναι αυτό, σε κάποιο βαθμό.

Η ιστορία, άλλωστε, έρχεται και πάλι να μας διδάξει πως, ο άνθρωπος που πιστεύει σε τέτοιες θεωρίες, μπορεί να βγάλει από μέσα του τον πιο σκληρό, απάνθρωπο εαυτό του. Να ενεργοποιήσει τα πιο φρικτά ένστικτά του.

Ένα τέτοιο ματωμένο κεφάλαιο στην ανθρώπινη ιστορία γράφτηκε την εποχή που η Ευρώπη δοκιμαζόταν σκληρά από τον «Μαύρο Θάνατο». Την εποχή που η πανούκλα θέριζε τους Ευρωπαίους…

Όταν η βουβωνική πανώλη θέριζε τους Ευρωπαίους

Βρισκόμαστε σε μια από τις πιο μαύρες χρονιές που έζησε η Γηραιά Ήπειρος. Το 1348 η σκιά του «Μαύρου Θανάτου», όπως χαρακτηρίστηκε η πανδημία της πανούκλας, έχει πέσει βαριά πάνω από την Ευρώπη.

Διαδοχικά κύματα αποδεκατίζουν τον πληθυσμό της Ευρώπης. Η πανούκλα σκορπίζει το θάνατο από τη μία άκρη της ηπείρου στην άλλη. Μέσα σε μια τριετία πέθανε το ένα τρίτο του πληθυσμού της. Ο Μεσαίωνας γίνεται ακόμα πιο σκοτεινός…

Οι άνθρωποι προσπαθούν να βρουν την πηγή του κακού. Απεγνωσμένοι καταφεύγουν στις δοξασίες. Θεωρούν πως όλο αυτό το κακό που τους βρήκε, είναι μια τιμωρία από τον Θεό επειδή είχαν φύγει από το δρόμο του.

Έφτασαν στο σημείο να αυτομαστιγώνονται σε δημόσια θέα προκειμένου να εξαγνιστούν από τις αμαρτίες τους. Προσεύχονταν διαρκώς. Η μια λιτανεία διαδεχόταν την άλλη.

Όπως είναι φυσικό τίποτε από αυτά δεν βελτίωσε την κατάσταση και οι άνθρωποι συνέχιζαν να χάνουν τη ζωή τους μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα από τη στιγμή που μολύνονταν από την πανούκλα.

Ο αγράμματος όχλος έπρεπε να βρει έναν εχθρό και αυτοί που είχαν συμφέρον από κάτι τέτοιο δεν άργησαν να του τον προσφέρουν στο «πιάτο». «Οι Εβραίοι ευθύνονται»…

Οι φήμες για τα δηλητηριασμένα πηγάδια και τα πογκρόμ

Οι άνθρωποι έπρεπε να βρουν κάποιον να κατηγορήσουν για το ότι φίλοι και συγγενείς τους πεθαίνουν δίπλα τους χωρίς να μπορούν να τους βοηθήσουν. Την «λύση» έδωσαν για ακόμα μια φορά οι αόριστες φήμες και οι θεωρίες συνωμοσίας.

Φταίνε οι Εβραίοι. Για την ακρίβεια ολόκληρη η πανδημία της πανούκλας αποδόθηκε σε εκείνους. Δηλητηρίαζαν τα πηγάδια σε πόλεις και χωριά. «Αυτοί που δεν δίστασαν να σταυρώσουν τον Χριστό, δεν θα έχουν τον παραμικρό δισταγμό να σκοτώσουν χιλιάδες αθώους ανθρώπους».

Η πανούκλα βέβαια θέριζε και τους εβραϊκούς συνοικισμούς αλλά αυτό μικρή σημασία είχε για αυτούς που έψαχναν έναν εχθρό. Τους κατηγορούσαν πως οι Εβραίοι πεθαίνουν σε μικρότερο βαθμό απ’ ότι οι χριστιανοί κάτι που αποδείκνυε την ενοχή τους. Οι επιστήμονες χρόνια αργότερα κατέληξαν πως πράγματι οι κοινότητες των Εβραίων είχαν πληγεί σε μικρότερο βαθμό από την πανούκλα αλλά αυτό οφειλόταν σε δυο παράγοντες που θα μπορούσαν να είναι πολλοί διδακτικοί και για εμάς σήμερα… Ο πρώτος είναι πως ζούσαν μακριά από τα ζώα τους και οι θρησκευτικές τελετές τους απαιτούσαν καλό πλύσιμο των άκρων και βέβαια ζώντας σε μικρές απομονωμένες κοινότητες που θύμιζαν γκέτο δεν ερχόντουσαν σε επαφή με τις μεγάλες πληθυσμιακές μάζες. Αλλά αυτά τότε ήταν… ψιλά γράμματα.

Ακόμα και ο Πάπας Κλημέντιος ο ΣΤ’ εξέδωσε παπική βούλα με την οποία προσπάθησε να αποτρέψει το κακό που έβλεπε να έρχεται και ζήτησε να σταματήσουν οι ανυπόστατες κατηγορίες κατά των εβραϊκών πληθυσμών. Το όργιο των φημών, ωστόσο, έκανε τον κόσμο να αγνοήσει ακόμα και τον επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Και τα αιματηρά πογκρόμ ξεκίνησαν: Η αρχή έγινε τον Ιανουάριο του 1349 στη Βασιλεία όπου έκαψαν ζωντανούς περίπου 600 Εβραίους αφού πρώτα τους είχαν αφαιρέσει τα παιδιά τα οποία εκχριστιάνισαν με τη βία.

Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια αφανίστηκαν από προσώπου γης πάνω από 300 Εβραϊκές κοινότητες στη Γερμανία, τη Γαλλία, τις Κάτω χώρες, την Ελβετία και τη Βόρεια Ισπανία. Περισσότεροι από 20.000 Εβραίοι ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου σφαγιάστηκαν ενώ οι περιουσίες και τα σπίτια τους δημεύτηκαν ή κάηκαν.

Στη Φρανκφούρτη, τον Ιούλιο του 1349, οι Εβραίοι επέλεξαν να αυτοκτονήσουν μαζικά, αντί να δολοφονηθούν. Αντίθετα, τον Αύγουστο στο Μάιντς αποφάσισαν να αμυνθούν. Ακολούθησαν μάχες όπου έχασαν τη ζωής τους περίπου 200 χριστιανοί. Η απάντηση ήταν άμεση, ωστόσο, και από τα αντίποινα υπολογίζεται πως έχασαν την ζωή τους περίπου 6.000 εβραίοι με αποτέλεσμα η κοινότητά τους να αφανιστεί.

Η σφαγή του Αγίου Βαλεντίνου στο Στρασβούργο

Μέσα σε αυτό το διαρκές και ανελέητο μακέλεμα, ξεχωριστή θέση κατέχει η σφαγή του Αγίου Βαλεντίνου στο Στρασβούργο!

Εκεί, την εποχή εκείνη, η Εβραϊκή κοινότητα ήταν μεγάλη και κυρίως… ευημερούσα. Ο εξαγριωμένος όχλος απαίτησε από το δημοτικό συμβούλιο της πόλης να εκδώσει απόφαση σφαγής των Εβραίων. Όταν οι δημοτικοί σύμβουλοι αρνήθηκαν να κάνουν κάτι τόσο φρικτό, ο όχλος (που καθοδηγούταν από φεουδάρχες και καλόγερους) τους εξανάγκασε σε παραίτηση. Η πρώτη απόφαση του νέου δημοτικού συμβουλίου που εκλέχθηκε με συνοπτικές διαδικασίες ήταν να σφαγιασθούν οι Εβραίοι.

Αμέσως ένας εξαγριωμένος όχλος όρμησε στις γειτονιές των Εβραίων και αφού τους ξυλοκόπησαν άγρια τους μετέφεραν στην κεντρική πλατεία του Στρασβούργου. Εκεί τους ζήτησαν να παραδώσουν οτιδήποτε διέθεταν σε χρήματα και χρυσαφικά και τους ανάγκασαν να σβήσουν όλα τα χρέη που είχαν οι χριστιανοί προς τους Εβραίους.

Στη συνέχεια έδωσαν μια τελευταία ευκαιρία σε όσους ήθελαν να γλιτώσουν. Τους είπαν πως μπορούν να βαπτιστούν χριστιανοί και μετά να εγκαταλείψουν την πόλη χωρίς να τους πειράξει κανείς. Πράγματι πολλοί το έκαναν προκειμένου να σώζουν τη ζωή τους.

Όσοι δεν το έκαναν, το Σάββατο 14 Φεβρουαρίου, ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου, μεταφέρθηκαν σε μια μεγάλη ξύλινη εξέδρα κάτω από την οποία στοιβάχτηκαν σωροί ξύλων και άχυρα. Εκεί, αφού αναγνώστηκε το κατηγορητήριο σύμφωνα με το οποίο ήταν υπεύθυνοι για το ξέσπασμα της πανούκλας, περίπου 1.000 άνθρωποι κάθε ηλικίας και φύλου (κάποιοι ιστορικοί ανεβάζουν τον αριθμό στους 2.000) κάηκαν ζωντανοί, υπό τις θριαμβευτικές κραυγές ενός παραληρούντος πλήθους.

Και επειδή, όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, πέρα από το θρησκευτικό και… επιδημιολογικό κομμάτι αυτής της φρικτής ιστορίας υπάρχει και το οικονομικό, θα πρέπει να αναφερθεί πως πρωτεργάτες αυτού το πογκρόμ ήταν οι φεουδάρχες και οι μοναχοί. Οι μεν πρώτοι βρέθηκαν άμεσα κερδισμένοι αφού διαγράφηκαν τα χρέη που είχαν στους Εβραίους εμπόρους ενώ κατέσχεσαν και τις περιουσίες που άφησαν πίσω τους, ενώ οι δεύτεροι οικειοποιήθηκαν ένα μεγάλο ποσοστό από τα κατασχεμένα χρήματα… διά την αποπεράτωση του καθεδρικού ναού της πόλης και για να συγχωρήσουν τις αμαρτίες εκείνων που είχαν συμμετάσχει ενεργά στη δολοφονία με αυτόν τον φρικτό τρόπο τόσων αθώων ανθρώπων.