Ο ιππόκαμπος που σέρνει χειρουργική μάσκα: Ο Νικόλας Σαμαράς μιλάει στο Newsbeast για το κλικ που έγινε viral

Το viral κλικ με τον ιππόκαμπο, ο οποίος σέρνει με την ουρίτσα του μια μάσκα μιας χρήσης στο βυθό της Χαλκιδικής, μοιάζει να προκάλεσε ένα μίνι σοκ σε όσους αντίκρισαν το στιγμιότυπο όχι μόνο γιατί ένα λιλιπούτειο πλάσμα έγινε άθελα του ο κουβαλητής του συμβόλου της πανδημίας που σαρωτικά άλλαξε τη ζωή μας, αλλά για το ότι η εικόνα, η οποία καλώς ή κακώς, αποτυπώνει σε όλο της το… μεγαλείο τη θαλάσσια ρύπανση, είναι από δικά μας ύδατα.

Με την εν λόγω φωτογραφία, ο Νικόλας Σαμαράς ήταν υποψήφιος για το πρώτο βραβείο στην κατηγορία Conservation Photographer of the Year στα φετινά Ocean Photography Awards. Οι εικόνες του φετινού διαγωνισμού αποτύπωναν τους κινδύνους που «αντιμετωπίζουν» ολοένα και περισσότερο οι θάλασσες.

Ειδικά για την ανησυχητική περιβαλλοντική μόλυνση από τα προϊόντα της πανδημίας (μάσκες και γάντια μιας χρήσης, self test κ.τ.λ), ήδη από τον Ιούνιο του 2020 μια έκθεση του Παγκόσμιου Ταμείου για τη Φύση (World Wide Fund for Nature) προσέγγισε την ποσότητα των μασκών και των γαντιών που μπορεί να καταλήξουν στους ωκεανούς. Όπως ανάφερε τότε το WWF: «Aκόμη και μόνο το 1% των μασκών να απορρίπτονται με λάθος τρόπο , αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα 10 εκατομμύρια μάσκες το μήνα να διασκορπίζονται στο περιβάλλον».

Φωτογραφία του Νικόλα Σαμαρά σε εξώφυλλο ξένου περιοδικού

Πίσω, στον Νικόλα Σαμαρά, μετά από 15 χρόνια ενασχόλησης με το αντικείμενο, έχει προλάβει να βάλει στις αποσκευές του 80 βραβεία και διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς αλλά και πολλές συνεργασίες με μεγάλα media του εξωτερικού (όπως το National Geographic και το Discovery Channel Magazine). Μάλιστα, πρόσφατα ο Νικόλας βγήκε 4ος στον διεθνή διαγωνισμό «World’s Top Ten Wildlife Photographers 2021» (σ.σ: «Οι 10 καλύτεροι φωτογράφοι άγριας ζωής στον κόσμο»). Όσο για το κλικ με τον ιππόκαμπο στο Στρατώνι, μπορεί να μην κέρδισε το πρώτο βραβείο στα πρόσφατα Ocean Photography Awards, αλλά έχει ήδη αποσπάσει το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό Ocean Geographic Pictures of the Year τον περασμένο Ιούνιο ενώ και σε αυτόν τον τελευταίο διαγωνισμό απέσπασε τιμητικό έπαινο.

Λίγο πριν την κατάδυση στο βυθό

Ο καταξιωμένος φωτογράφος, ο οποίος κατατάσσεται ανάμεσα στους καλύτερους στον κόσμο στο αντικείμενο του, μίλησε στο Νewsbeast για το συναρπαστικό του επάγγελμα, ξεκινώντας από το viral κλικ με τον ιππόκαμπο:

« Κάποιος το χαρακτήρισε έργο τέχνης. Δεν θα διαφωνήσω, παρόλο που τεχνικά μιλώντας δεν είναι μια ιδιαίτερη εικόνα. Ίσως η απλότητα της να είναι αυτό που πραγματικά την κάνει να αγγίζει τα όρια του σουρεαλισμού. Ήταν έκπληξη για εμένα όταν αντίκρυσα την εικόνα! Έχω κάνει πάνω από 60 καταδύσεις στο συγκεκριμένο σημείο τα τελευταία δέκα χρόνια και έχω δει αρκετά περίεργα περιστατικά. Από φλερτ μεταξύ ιππόκαμπων μέχρι άλλους γαντζωμένους σε φύλλα που τα παρασύρει το ρεύμα. Στο Στρατώνι, η αποικία ιππόκαμπων δεχόταν μεγάλη επιβάρυνση από διάφορους παράγοντες. Δυστυχώς τώρα έχει να αντιμετωπίσει και τα απορρίμματα της πανδημίας.

Είναι απογοητευτικό – στο βυθό της Χαλκιδικής μπορείς να δεις από πλαστικούς κουβάδες και πλαστικές καρέκλες “καθισμένες” στο βυθό αλλά και μπουκάλια, συσκευασίες μιας χρήσης… Τον Ιούλιο που μας πέρασε συμμετείχα σε ένα project που περιλάμβανε ανάμεσα σε διάφορες δράσεις και καθαρισμούς παραλιών και βυθού στη συγκεκριμένη περιοχή. Αυτό που διαπίστωσα είναι ότι η ρύπανση εντός και εκτός νερού, με κορυφαία τα λιμάνια, είναι πολύ μεγάλη και περιλαμβάνει κάθε είδους απορρίμματα.

Η αλήθεια είναι ότι προτιμώ να αποτυπώνω την ομορφιά του βυθού αλλά αν πέσω πάνω σε ένα τέτοιο στιγμιότυπο θα το δείξω. Για παράδειγμα, το ότι η συγκεκριμένη αποικία ιππόκαμπων είναι η μόνη γνωστή αποικία αυτού του είδους στην Ελλάδα είναι κάτι που ο κόσμος πρέπει να το γνωρίζει.

Κάνω τρία με τέσσερα μεγάλα ταξίδια τον χρόνο. Μερικές από τις θάλασσες που έχω πέσει είναι σε Ινδονησία, Φιλιππίνες, Μπαχάμες, Ερυθρά Θάλασσα. Η αλήθεια είναι ότι όταν πέφτεις σε έναν ωκεανό έχεις μεγαλύτερες προσδοκίες από ότι όταν πέφτεις στο Αιγαίο. Έχεις μεγαλύτερες προσδοκίες ακόμα και στα πιο απλά- στο ότι θα δεις μεγαλύτερα και περισσότερα ψάρια τα οποία δε συναντάς στην Μεσόγειο.

Ψάρι με εντυπωσιακό παρουσιαστικό. Το συγκεκριμένο απαθανατίστηκε σε ελληνική θάλασσα

Αποφάσισα να ασχοληθώ με την υποβρύχια φωτογραφία γιατί είχα από παιδί ένα έμφυτο ενδιαφέρον για την θάλασσα και τον υποβρύχιο κόσμο. Πιτσιρικάς έβλεπα τα ντοκιμαντέρ του Jacques-Yves Cousteau, Κυριακές μεσημέρι. Ίσως αυτός να ήταν και ο λόγος που μάζευα αποκόμματα από περιοδικά και εφημερίδες όταν είχαν υποβρύχια θέματα. Η αγάπη για την φωτογραφία και το ενδιαφέρον για τον υποβρύχιο κόσμο με οδήγησαν από μόνα τους στην επαγγελματική μου καριέρα. Ο στόχος υλοποιήθηκε αρκετά γρήγορα και η σφραγίδα για ο,τι θα ακολουθούσε μπήκε με το πρώτο μου βραβείο το 2006.

Το να φωτογραφίζεις έναν καρχαρία είναι σίγουρα συναρπαστικό. Αυτός που βλέπετε στη φωτογραφία είναι ένας καρχαρίας longimanus (λευκοπτέρυγος καρχαρίας ή καρχαρίνος ο μακροχέρης) ο οποίος φτάνει τα τουλάχιστον 2, 5 μέτρα μήκος. Ο συγκεκριμένος, θεωρείται επιθετικός και τον φωτογράφισα στην Ερυθρά θάλασσα.

Η αλήθεια είναι πως δεν “θωρακίζεσαι” όταν είσαι δίπλα από έναν καρχαρία, δεν υπάρχει κανένα εχέγγυο ότι κάτι δεν θα πάει στραβά. Με τον καιρό μαθαίνεις να κρατάς τη ψυχραιμία σου. Μαθαίνεις ακόμα να περιμένεις τον καρχαρία και να μην τον κυνηγάς για το κλικ. Να παρατηρείς προσεχτικά τις κινήσεις του. Μαθαίνεις να κάνεις το φόβο σου διαχειρίσιμο όταν θα έρθει να σε ‘τσεκάρει’. Ο καρχαρίας θα φύγει, θα έρθει, θα ξαναφύγει. Εσύ δεν πρέπει να τον εκνευρίσεις ή να κάνεις κινήσεις που τον εξιτάρουν. Πρέπει να βρεθείς σε μια κατάσταση απόλυτης χαλαρότητας και τρομερής συγκέντρωσης ταυτόχρονα.

Ένας άλλος αστάθμητος παράγοντας στην υποβρύχια φωτογραφία είναι τα θαλάσσια ρεύματα- αυτόν τον παράγοντα πρέπει να τον έχεις πολύ στο νου σου ενώ τραβάς φωτογραφίες, δεν θες να βουτήξεις σε ένα σημείο και να βρεθείς πολύ μακριά σε ένα άλλο. Το πόσην ώρα θα μείνεις στο βυθό εξαρτάται από το πόσο βαθιά θα έχεις βουτήξει. Στα 67 μέτρα που έχω βουτήξει για να φωτογραφίσω δεν μπόρεσα να μείνω πάνω από μισή ώρα.

Τα συναισθήματα όταν βρίσκεσαι στο βυθό είναι πολλά: χαρά, αγωνία, έκπληξη, θαυμασμός. Πάντα είναι έντονα. Από τη στιγμή που βουτάω με πλημμυρίζει η προσμονή για το τι θα βρω και πόσο ενδιαφέρον θα είναι φωτογραφικά. Ξέρω όμως ότι ταυτόχρονα πρέπει να έχω και υπομονή αλλά και να εξασκώ στο μέγιστο την παρατηρητικότητά μου. Επιτρέπω στον εαυτό μου το συναίσθημα της ανυπομονησίας μόνο όταν βγω στην επιφάνεια της θάλασσας, τότε που το πρώτο που θέλω είναι να κατεβάσω γρήγορα τις κάρτες μου και να δω τις λήψεις που πήρα.

Όσον αφορά στο τεχνικό κομμάτι, η φωτογράφηση στο βυθό έχει πολλές δυσκολίες, οι οποίες μεταβάλλονται ανάλογα με το σημείο κατάδυσης, το βάθος, το φως, τις καιρικές συνθήκες και με τα ρεύματα. Ο βυθός δεν είναι ένα στούντιο που θα στήσεις μοντέλο και φώτα για να πάρεις την τέλεια λήψη. Έχεις να κάνεις με άγρια ζωή που πολλές φορές δεν είναι καθόλου συνεργάσιμη. Αυτό για το οποίο έχω σταθερό ενδιαφέρον και μου προκαλεί πάντα εντύπωση είναι οι μεγάλες συγκεντρώσεις ψαριών. Τα τεράστια κοπάδια που κινούνται αρμονικά αλλάζοντας σχηματισμούς όπως ακριβώς κάνουν τα πουλιά. Αυτές, είναι εικόνες μοναδικής ομορφιάς.

Μια από τις βραβευμενές σε διαγωνισμό φωτογραφίες του Νικόλα Σαμαρά

Τα εγχειρήματα που μου αναθέτουν τα ξένα media (κατά βάση περιοδικά), συνήθως αφορούν συγκεκριμένες περιοχές που έχουν ενδιαφέρον λόγο κάποιου ιδιαίτερου γεγονότος, όπως για παράδειγμα, μια συγκέντρωση καρχαριών που μεταναστεύουν. Μου ζητούν ακόμα να απαθανατίσω την ετήσια αναπαραγωγή τον κοραλλιών ή την εμφάνιση κάποιου σπάνιου είδους.

Πάντως, δεκαπέντε χρόνια μετά, η ομορφιά του βυθού δε συνηθίζεται. Ο βυθός είναι ένας ζωντανός οργανισμός που μεταβάλλεται συνεχώς. Ακόμα και από μέρα σε μέρα, μπορείς να δεις καινούργια πράγματα στο ίδιο σημείο.. Δυστυχώς ο χρόνος παραμονής είναι περιορισμένος αλλά έτσι αποκτούν περισσότερη αξία τα λεπτά που πέρασαν μέσα.

Επόμενος στόχος; Να φύγω για Μαλδίβες ή Ερυθρά Θάλασσα. Θέλω να συνεχίσω το εγχείρημα με τις φωτογραφίες καρχαριών. Δεν θα το κρύψω- έχει πολλή αδρεναλίνη αυτό το συγκεκριμένο κομμάτι, σε εθίζει».