Υποφέρουν και αρκετές φορές δεν μιλούν κρατώντας το μυστικό του πόνου που βίωσαν «σφραγισμένο» στην ψυχή τους. Και όταν όμως αποφασίζουν να ανοίξουν το στόμα και να φωνάξουν τα όσα πέρασαν δέχονται μια σειρά από ερωτήσεις ή βλέπουν στα μάτια κάποιων αντί για συμπόνια… καχυποψία. Τα θύματα των βιασμών, που στη συντριπτική πλειοψηφία είναι γυναίκες, έρχονται αντιμέτωπα και με άλλα μαρτύρια σε άμεσο χρόνο από τη στιγμή της κακοποίησής τους. Καταθέτουν, ζουν το δράμα τους ξανά, εξετάζονται από ιατροδικαστή ώστε να αποδείξουν την αλήθεια τους, πηγαίνουν στο δικαστήριο και όλα αυτά χωρίς να ξέρουν εάν τελικά θα δικαιωθούν.
Σε ορισμένες δε περιπτώσεις η ιατροδικαστική εξέταση αργεί με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να μην πλυθούν ακόμη και για ημέρες ώστε να μην αλλοιωθούν τα στοιχεία που θα ταυτοποιήσουν τον δράστη.
Πόσο δύσκολο είναι όμως να αποδειχτεί ένας βιασμός; Γίνονται και καταγγελίες που είναι ψευδείς; Υπάρχουν σημάδια τα οποία «μαρτυρούν» ότι δεν υπήρχε συναίνεση; Γιατί τα θύματα δεν πρέπει να κάνουν μπάνιο μέχρι να εξεταστούν από τον ιατροδικαστή και πόσες ημέρες μπορεί να περιμένουν ώστε να γίνει η εξέταση; Ποια διαδικασία ακολουθείται ώστε να αποδειχθεί το περιστατικό και να έρθει αντιμέτωπος με τη Δικαιοσύνη ο δράστης; Στις ερωτήσεις του Newsbeast απαντά ο ιατροδικαστής και πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας, Γρηγόρης Λέων.
Τι χρειάζεται ώστε να αποδεχτεί ένας βιασμός; Ποια διαδικασία ακολουθείται;
«Ένας βιασμός για να αποδειχθεί απαιτεί ουσιαστικά αφενός γνώση από το θύμα των σωστών διαδικασιών και κατά δεύτερο λόγο τήρηση από τους ανθρώπους οι οποίοι συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία των πρωτοκόλλων, των κατευθυντήριων οδηγιών και των ενδεδειγμένων κινήσεων έτσι ώστε πράγματι να γίνουν τα πάντα σωστά» τονίζει ο Γρηγόρης Λέων.
«Το θύμα το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να προστρέξει να καταγγείλει το περιστατικό, να προστρέξει ουσιαστικά σε ένα ιατροδικαστικό ιατρείο, σε ένα ιατρείο όπου συνάδελφοι ιατροδικαστές θα το εξετάσουν κλινικά, θα λάβουν απαραίτητα δείγματα τα οποία μετά θα είναι προς εργαστηριακή διερεύνηση και με τη συμμετοχή ή όχι και άλλων ειδικών τελικά θα καταλήξουν σε ένα πόρισμα. Για να φτάσουμε βέβαια εκεί το θύμα θα πρέπει να έχει προηγουμένως καταγγείλει το περιστατικό σε μία προανακριτική αρχή δηλαδή είτε στην αστυνομία, είτε στον εισαγγελέα και από εκεί να πάρει ένα παραπεμπτικό, όπως θα λέγαμε για τις άλλες ιατρικές ειδικότητες, μία εντολή, όπως λέμε για την ιατροδικαστική, προς αυτές τις υπηρεσίες» επισημαίνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας.
Γιατί και σε ποιες περιπτώσεις μπορεί τα θύματα να αναγκαστούν να μην κάνουν μπάνιο ακόμη και για ημέρες;
Όπως αναφέρει ο Γρηγόρης Λέων μιλώντας στο Newsbeast τα θύματα δεν πρέπει μέχρι να εξεταστούν από τον ιατροδικαστή να πλυθούν ώστε να μην χαθούν τα αποδεικτικά στοιχεία που θα μπορέσουν να οδηγήσουν στην ταυτοποίηση του δράστη αλλά θα επιβεβαιώσουν και το περιστατικό.
«Είναι πράγματι πολύ σημαντικό μία γυναίκα μετά από έναν βιασμό, όσο δύσκολο και εάν είναι αυτό να παραμείνει αφενός άπλυτη χωρίς δηλαδή να κάνει λουτρό και κατά δεύτερον ουσιαστικά να προστρέξει πάρα πολύ γρήγορα σε έναν ιατροδικαστή. Εάν γίνει λουτρό προηγουμένως είναι πολύ πιθανό να χάσουμε κάποια στοιχεία και να χάσουμε κυρίως εκείνα τα στοιχεία τα οποία μας οδηγούν στους δράστες (για παράδειγμα είτε σπέρμα, είτε σπερματικά υγρά, είτε γενετικά υλικά τα οποία είναι πολύτιμα για την ταυτοποίηση του δράστη). Κάτι άλλο που πρέπει επίσης να γνωρίζουν οι γυναίκες είναι ότι ακόμη και τα ρούχα και τα εσώρουχα που φορούσαν εκείνη τη συγκεκριμένη θα πρέπει και αυτά να οδηγηθούν στον ιατροδικαστή και στην Αστυνομία κατά προτίμηση σε μία χάρτινη σακούλα» εξηγεί.
Απαντώντας δε σε ποιες περιπτώσεις τα θύματα βιασμών μπορεί να περιμένουν ακόμη και ημέρες ώστε να εξεταστούν ο πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας υπογραμμίζει: «Τα περιστατικά στα οποία σημειώνονται καθυστερήσεις στην ιατροδικαστική εξέταση είναι πλέον πολύ λιγότερα σε σύγκριση με το παρελθόν καθώς στο παρελθόν είχαμε μόνο 24 ιατροδικαστές στις ιατροδικαστικές υπηρεσίες. Αυτή τη στιγμή με μία προκήρυξη που ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2022 ήδη οι συνάδελφοι ιατροδικαστές αυξήθηκαν σε 45. Άρα έχουμε μία σημαντική ενίσχυση σε προσωπικό, αφετέρου υπάρχουν ιατροδικαστές και στα πανεπιστήμια αλλά και στο εθνικό σύστημα υγείας.
Συνεπώς, πλέον έχουμε σίγουρα μεγαλύτερη επάρκεια σε ιατροδικαστές, δεν μπορεί όμως ακόμη να καλυφθεί όλη η χώρα. Υπάρχουν πράγματι περιοχές όπου υπάρχουν κενά και εκεί όπως αντιλαμβάνεστε όντως η γυναίκα μπαίνει σε μία επιπλέον περιπέτεια είτε να χρειαστεί να ταξιδέψει καμιά φορά και αρκετά χιλιόμετρα για να πάει σε μια ιατροδικαστική δομή, είτε να μην υπάρχει ιατροδικαστής και να αναγκάζεται να περιμένει μπορεί και κάποιες ημέρες σε αυτή την κατάσταση για να την εξετάσει κάποιος ιατροδικαστής».
«Γενικά όμως οι ιατροδικαστές, επειδή ακριβώς είναι άνθρωποι οι οποίοι αντιλαμβάνονται τη σπουδαιότητα της έγκαιρης προσέλευσης σε έναν βιασμό, ειδικά σε πόλεις που έχουμε έναν ιατροδικαστή να υπηρετεί, δείχνουν επιμέλεια και προστρέχουν στα θύματα το συντομότερο δυνατόν έτσι ώστε να κάνουν την κλινική εξέταση» συμπληρώνει.
Υπάρχουν αρκετά θύματα τα οποία δεν δικαιώνονται στα δικαστήρια και για να το πούμε πιο σωστά φερόμενα θύματα, μας λέει ο Γρηγόρης Λέων τονίζοντας δε πως «δυστυχώς σε κάποιες περιπτώσεις ποτέ δεν μαθαίνουμε το ποια είναι η αλήθεια και αυτό προφανώς μπορεί να είναι αποτέλεσμα κυρίως λανθασμένων κινήσεων, είτε μη σωστών οδηγιών προς το θύμα».
Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας «εάν ένα θύμα βιασμού πάει πολύ καθυστερημένα στον ιατροδικαστή είναι πιθανόν αυτός ούτε χαρακτηριστικές κακώσεις να βρει αλλά ούτε και προφανώς γενετικό ή άλλο υλικό το οποίο να είναι πολύτιμο για την ταυτοποίηση του δράστη. Σε κάποιες περιπτώσεις επίσης χάνουν χρόνο πηγαίνοντας σε λάθος ειδικότητες».
«Έναν βιασμό σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να τον πιστοποιήσει ένας γυναικολόγος από μόνος του, είτε ένας παθολόγος, είτε ένας γιατρός άλλης ειδικότητας. Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε ότι η μόνη λύση είναι πράγματι το να απευθυνθούμε στον ειδικό που σε αυτή την περίπτωση είναι ο ιατροδικαστής. Από εκεί και πέρα υπάρχουν ελάχιστα ευτυχώς περιστατικά τα οποία πιθανά λόγω του ότι δεν γίνεται μία πλήρης ιατροδικαστική διερεύνηση μπορεί κάτι να ”ξεφύγει” από την όλη πιστοποίηση και να έχουμε μία ιατροδικαστική έκθεση που μπορεί να μην δικαιώσει πλήρως το θύμα» συμπληρώνει.
«Υπάρχει δυνατότητα να διακρίνουμε το αν μία σεξουαλική πράξη ήταν ή όχι με συναίνεση»
Απαντώντας στο μεγάλο ερώτημα που δεν είναι άλλο από το «εάν μπορεί να διακριθεί εάν μία σεξουαλική πράξη πραγματοποιήθηκε με συναίνεση ή όχι» ο Γρηγόρης Λέων αναφέρει «υπάρχει δυνατότητα να βρούμε ουσιαστικά και να διακρίνουμε τελικά το αν μία σεξουαλική πράξη ήταν ή όχι με συναίνεση».
Μιλώντας δε για καταγγελίες που τελικά αποδείχθηκαν ψευδείς υπογραμμίζει «τέτοια περιστατικά έχουν υπάρξει ειδικά κατά το παρελθόν και από ξένους υπηκόους οι οποίοι έρχονται στην Ελλάδα για διακοπές αλλά αρκετές φορές και από κατοίκους της χώρας οι οποίοι δηλώνουν κάτι προφανώς τέτοιο με άλλα κίνητρα. Μία ορθή και έγκαιρη ιατροδικαστική εξέταση είναι δυνατόν να διακρίνει ακόμη και αυτό. Υπάρχουν χαρακτηριστικά ευρήματα μίας σεξουαλικής κακοποίησης τα οποία προφανώς και δεν διαπιστώνονται σε μία σεξουαλική πράξη με συναίνεση».
«Πρώτα από όλα ουσιαστικά όταν μία πράξη γίνεται παρά τη συναίνεση του άλλου ή θα έχει σημάδια βίας, δηλαδή θα πρέπει να έχουμε συνοδές κακώσεις στο σώμα του θύματος, οι οποίες να είναι συμβατές με την προσπάθεια να άρουμε τις αντιστάσεις του θύματος απέναντι στην πράξη αρά για παράδειγμα στις έσω μηριαίες χώρες ή και σε άλλες περιοχές μπορεί να βρούμε εκδορές, εκχυμώσεις ή άλλου τύπου κακώσεων που είναι χαρακτηριστικές σε μία πράξη βίας.
«Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που ουσιαστικά οι αντιστάσεις ενός θύματος αίρονται με άλλους τρόπους όπως με τη χρήση ουσιών. Εκεί είναι απαραίτητη να γίνει στο θύμα μία τοξικολογική εξέταση και να δούμε εάν εκείνη τη στιγμή του περιστατικού ήταν υπό την επήρεια φαρμάκων ή ουσιών οι οποίες ήταν ικανές να αναστείλουν τις αντιστάσεις του απέναντι στον δράστη.
Εάν όλα αυτά αποκλειστούν προφανώς και δεν υπάρχει κανένα χαρακτηριστικά εύρημα σεξουαλικής κακοποίησης και μιλάμε για μία πράξη η οποία είναι με συναίνεση» σημειώνει ο ιατροδικαστής και πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας.
«Οι πιο δύσκολες περιπτώσεις είναι αυτές κατά τις οποίες το θύμα δηλώνει βιασμό και ο φερόμενος ως δράστης δηλώνει πως έγινε με συναίνεση»
Ποιες είναι τελικά οι πιο δύσκολες περιπτώσεις; Σύμφωνα με τον Γρηγόρη Λέων εκείνες στις οποίες το θύμα δηλώνει τον βιασμό του και ο φερόμενος ως δράστης δηλώνει πως υπήρχε συναίνεση.
«Εκεί πράγματι ο ιατροδικαστής πρέπει να εξαντλήσει όλα τα περιθώρια της επιστήμης του έτσι ώστε με βεβαιότητα να αποκλείσει τη συναίνεση καταρχάς του θύματος. Ακόμη πιο δύσκολο γίνεται το γεγονός όταν ουσιαστικά συμβαίνει μεταξύ δύο ανθρώπων οι οποίοι γνωρίζονται πολύ στενά, δηλαδή μπορεί να είναι πρώην σύντροφοι ή και νυν σύντροφοι και εκεί καταγγέλλεται βιασμός. Αντιλαμβάνεστε ότι εκεί η διαδικασία είναι ακόμη πιο δύσκολη για να αποδειχτεί το περιστατικό» δηλώνει.
«Τα θύματα πρέπει να μιλάμε. Πρέπει να καταγγέλλουν τα περιστατικά»
Απευθύνοντας έκκληση προς τα θύματα ο ιατροδικαστής Γρηγόρης Λέων τους ζητά να μιλούν και να καταγγέλλουν τα περιστατικά.
«Δεν έχουν να φοβηθούν κάτι. Τα τελευταία χρόνια και η Πολιτεία έχει δείξει μεγάλη επιμέλεια στην προστασία των θυμάτων και σε επίπεδο δημιουργίας κατάλληλα εκπαιδευμένων αστυνομικών έτσι ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται αυτές τις υποθέσεις αλλά και υποστηρικτικών δομών που μπορούν να στηρίζουν τα θύματα μετά την καταγγελία τους. Σίγουρα είμαστε σε ένα πολύ καλύτερο επίπεδο σε σύγκριση με το παρελθόν άρα τα θύματα θεωρώ ότι έχουν κάθε λόγο να μην σταματούν, να μην σιωπούν, να μην φοβούνται κάτι να άμεσα να καταγγέλλουν το περιστατικό και να καταλήγουν στον ιατροδικαστή. Πρέπει να πούμε ότι δυστυχώς τα παλαιότερα χρόνια ένα γεγονός ενός βιασμού πολύ δύσκολα καταγγελλόταν και έφτανε στον ιατροδικαστή. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ευτυχώς ότι οι καταγγελίες δειλά – δειλά έστω αυξάνονται καθώς περισσότερα θύματα καταγγέλλουν το τι τους συνέβη» τονίζει.
Κλείνοντας ο πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας μιλώντας για την Ελλάδα μας εξηγεί «σε γενικά πλαίσια από τη μία είμαστε μία χώρα σύμφωνα με τους επίσημους αριθμούς ας μου επιτραπεί ο όρος αρκετά ήρεμη. Όμως από την άλλη πλευρά δυστυχώς ακόμη υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ των πραγματικών βιασμών και των καταγγελλόμενων βιασμών. Αυτό που φαίνεται να αλλάζει τα τελευταία χρόνια είναι ότι πράγματι ο αριθμός των καταγγελιών όπως και προείπα αυξάνεται».
