Ο Ντόναλντ Τραμπ απομακρύνεται από το ελεύθερο εμπόριο και, μαζί με αυτό, απομακρύνει τη σχέση εμπορίου αξίας 1,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό έχει κινητοποιήσει την ΕΕ να συνάψει εμπορικές συμφωνίες με σχεδόν όλους τους υπόλοιπους παγκόσμιους εταίρους.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσωπεύουν το 13% του παγκόσμιου εμπορίου. Η ΕΕ, η μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο, που εκτείνεται σε 27 χώρες και 450 εκατομμύρια ανθρώπους, αντιπροσωπεύει περίπου το 16% και προσπαθεί να επεκτείνει την ηγεσία της.
«Χώρες σχηματίζουν ουρές για να συνεργαστούν μαζί μας», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο Politico.
Από την επιβεβαίωση της δεύτερης Επιτροπής της τον Δεκέμβριο, η φον ντερ Λάιεν έχει ολοκληρώσει τις συνομιλίες για μια συμφωνία με το μπλοκ Mercosur της Λατινικής Αμερικής, έχει καλέσει σε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ινδία για φέτος και έχει ξεκινήσει ή ξαναρχίσει τις διαπραγματεύσεις με τις Φιλιππίνες, τη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλες χώρες.
Ακολουθεί μια ανασκόπηση από το Politico των συμφωνιών που επιθυμεί η ΕΕ να ολοκληρώσει:
Mercosur
Γιατί είναι σημαντικό;
Μία εβδομάδα μετά την ανάληψη των καθηκόντων της δεύτερης Επιτροπής της, η φον ντερ Λάιεν επισκέφθηκε το Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης και υπέγραψε συμφωνία με τους ηγέτες των χωρών του Mercosur (Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη) για μια συμφωνία που θα δημιουργήσει μια αγορά πάνω από 700 εκατομμυρίων καταναλωτών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Τα εμπόδια
Οι Ευρωπαίοι αγρότες, ιδιαίτερα στη Γαλλία, αντιτίθενται έντονα στη συμφωνία, η οποία βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για 25 χρόνια, καθώς φοβούνται τον ανταγωνισμό από φτηνές εισαγωγές από τη Νότια Αμερική. Οι πολιτικοί ηγέτες της Γαλλίας έχουν πάρει θέση εναντίον της συμφωνίας Mercosur, ενώ υπάρχουν αντιρρήσεις και στην Πολωνία, το Βέλγιο και την Ιρλανδία. Παρά την αντίσταση, η συμφωνία θέτει χαμηλές ποσότητες εισαγωγής για προϊόντα όπως το βόειο κρέας, το κοτόπουλο και η ζάχαρη. Επιπλέον, υπάρχει το ζήτημα της αποδάσωσης, ιδιαίτερα στη Βραζιλία, όπου κάποιοι ανησυχούν ότι οι εταιρείες ενδέχεται να προσπαθήσουν να παρακάμψουν τον Κανονισμό Αποδάσωσης της ΕΕ (EUDR).
Ποιες είναι οι πιθανότητες να προχωρήσει σύντομα;
Ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ έχει ανατρέψει τη συζήτηση για τη συμφωνία Mercosur, με κάποιες χώρες που ήταν προηγουμένως σκεπτικές, όπως η Αυστρία, να μετακινούνται υπέρ της συμφωνίας. Ακόμα και η Γαλλία φαίνεται να αλλάζει στάση, με τον υπουργό Εμπορίου, Λορέν Σεντ-Μαρτέν, να λέει στο Politico ότι ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ είναι «ένα ξυπνητήρι για τις εμπορικές συμφωνίες». Ωστόσο, παραμένει ότι η συμφωνία Mercosur είναι απαράδεκτη στην τρέχουσα μορφή της. To παράθυρο ευκαιρίας ενδέχεται να ανοίξει μετά τις προεδρικές εκλογές στην Πολωνία στις 18 Μαΐου. Η ψηφοφορία στο Συμβούλιο θα γίνει είτε τον Σεπτέμβριο είτε τον Οκτώβριο, με την τελική υπογραφή να αναμένεται έως το τέλος του έτους.
Ινδία
Γιατί είναι σημαντικό;
Η φον ντερ Λάιεν επισκέφθηκε την Ινδία τον Φεβρουάριο με το νέο Κολέγιο Επιτρόπων για να προτείνει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, την οποία χαρακτήρισε «τη μεγαλύτερη συμφωνία αυτού του είδους στον κόσμο». Η συμφωνία θα δημιουργήσει μια κοινή αγορά 2 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, συνδέοντας την Ινδία με τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο, την ΕΕ.
Με την Ινδία να είναι σε τροχιά για να γίνει η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο έως το τέλος της δεκαετίας, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η φον ντερ Λάιεν έχει θέσει την ολοκλήρωση της συμφωνίας στο επίκεντρο της ατζέντας της για διαφοροποίηση.
Τα εμπόδια
Αν η ιστορία μας διδάσκει κάτι, είναι ότι η ΕΕ πρέπει να είναι αυστηρή στις διαπραγματεύσεις της με την Ινδία. Το 2013, μια συμφωνία κατέρρευσε μετά από έξι χρόνια και 15 γύρους συνομιλιών, λόγω της απογοήτευσης της ΕΕ σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά σε τομείς όπως τα αυτοκίνητα και το αλκοόλ. Το 2021, οι διαπραγματεύσεις άρχισαν εκ νέου με την ελπίδα να λυθούν ζητήματα όπως οι υψηλοί δασμοί στην εισαγωγή αυτοκινήτων από την Ινδία.
Ο υπουργός Εμπορίου της Ινδίας, Πιγιούς Γκογιάλ, είναι γνωστός για τη σκληρότητά του στις διαπραγματεύσεις. Ένα άλλο ευαίσθητο ζήτημα είναι ο προγραμματισμένος φόρος άνθρακα της ΕΕ, με τον Γκογιάλ να απειλεί με αντίποινα που, όπως λέει, θα σήμαιναν «το τέλος της βιομηχανίας στην Ευρώπη».
Ποιες είναι οι πιθανότητες να προχωρήσει σύντομα;
Η φον ντερ Λάιεν και ο Μόντι έχουν ξεκαθαρίσει ότι θέλουν να ολοκληρώσουν τη συμφωνία φέτος, μια τολμηρή φιλοδοξία αν λάβουμε υπόψη μας τις προηγούμενες εμπειρίες. Ωστόσο, με τον Τραμπ να πιέζει επίσης την Ινδία να ανοίξει την αγορά της, το Νέο Δελχί αναζητά λιγότερο πιεστικές και περισσότερο συναινετικές εμπορικές σχέσεις. Ο Γκογιάλ θα επισκεφτεί τις Βρυξέλλες το διάστημα 1-2 Μαΐου 2025, ενόψει νέου γύρου επίσημων συνομιλιών από τις 12 έως τις 16 Μαΐου στο Νέο Δελχί.
Αυστραλία
Γιατί είναι σημαντικό;
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Αυστραλίας και ΕΕ ξεκίνησαν το 2018, με 15 γύρους να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα. Μια συμφωνία θα ενίσχυε το ΑΕΠ της ΕΕ κατά περίπου 4 δισεκατομμύρια ευρώ. Η ΕΕ είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αυστραλίας σε αγαθά, ενώ είναι δεύτερη στις υπηρεσίες. Ωστόσο, η ΕΕ παραμένει σε μειονεκτική θέση, καθώς χώρες όπως η Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν προνομιακή πρόσβαση μέσω της Συμφωνίας για την Εμπορική Εταιρική Σχέση για τον Ειρηνικό (CPTPP).
Η συμφωνία θα βοηθήσει την ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα για κρίσιμες πρώτες ύλες, με την Αυστραλία να είναι πλούσια σε μεταλλεύματα όπως το λίθιο και το κοβάλτιο, καθώς και σπάνιες γαίες.
Τα εμπόδια
Η συζήτηση κατέρρευσε λίγο πριν από το τέλος της τον Οκτώβριο του 2023, όταν ο Αυστραλός υπουργός Εμπορίου, Ντον Φάρελ, αποχώρησε διαμαρτυρόμενος για την έλλειψη πρόσβασης στην αγορά της ΕΕ. Οι Ευρωπαίοι διαπραγματευτές κατηγόρησαν την αυστραλιανή πλευρά ότι επανέφερε αιτήματα για γεωργικά προϊόντα που δεν συμπεριλαμβάνονταν στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις. Επιπλέον, οι Αυστραλοί παραγωγοί επιθυμούν μεγαλύτερη πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ, αλλά οι διαπραγματευτές της ΕΕ έχουν περιορισμένο περιθώριο να κάνουν υποχωρήσεις λόγω των αντιδράσεων από την αγροτική τους βιομηχανία. Ένα άλλο εμπόδιο είναι οι γεωγραφικές ενδείξεις (GIs), με τους Αυστραλούς παραγωγούς να χάνουν τα δικαιώματα ονομασίας προϊόντων όπως το Prosecco, η φέτα και το Parmigiano Reggiano.
Ποιες είναι οι πιθανότητες να προχωρήσει σύντομα;
Οι γενικές εκλογές στην Αυστραλία στις 3 Μαΐου, πιθανότατα υπό την ηγεσία του πρωθυπουργού Άντονι Αλμπανέζε, θα μπορούσαν να δώσουν νέα ώθηση στις διαπραγματεύσεις. Ο Φάρελ, ο άνθρωπος που «σκότωσε» τη συμφωνία το 2023, δήλωσε ότι «ο κόσμος έχει αλλάξει» μετά την επιθετικότητα των δασμών του Τραμπ.
Ακόμα και οι Αυστραλοί αγρότες δηλώνουν ότι, αν η ΕΕ θέλει να ανταποκριθεί στον ρόλο της ως ηγέτιδα στο εμπόριο, πρέπει να ολοκληρώσει τη συμφωνία. Ο Φάρελ μίλησε νωρίτερα αυτόν τον μήνα με τον Μάρος Σέφκοβιτς, τον επικεφαλής διαπραγματευτή εμπορίου της ΕΕ, και δήλωσε ότι συμφώνησαν να συναντηθούν σύντομα μετά τις εκλογές.
Ινδονησία
Γιατί είναι σημαντικό;
Η Ινδονησία είναι η μεγαλύτερη οικονομία στην Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) και η τέταρτη πιο πολυπληθής χώρα στον κόσμο. Το εμπόριο της με την ΕΕ είναι περιορισμένο, με την Ινδονησία να κατατάσσεται στην 5η θέση στους εμπορικούς εταίρους της ΕΕ, παρόλο που, λόγω του μεγέθους της, διαθέτει αναξιοποίητο εμπορικό δυναμικό.
Τα εμπόδια
Οι διαπραγματεύσεις της τελευταίας δεκαετίας έχουν περάσει από πολλές αντιφάσεις, με πολλές διαφορές να καταλήγουν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Η Ινδονησία είχε ελπίδες για μεγαλύτερη ευχέρεια στην ανανεώσιμη βιομηχανία, αλλά η ΕΕ αρνείται να συμφωνήσει, διότι η Ινδονησία αντιμετωπίζει τη διεθνή κριτική για την αποδάσωση των δασών της.
Ποιες είναι οι πιθανότητες να προχωρήσει σύντομα;
Η πιθανότητα ολοκλήρωσης της συμφωνίας παραμένει αβέβαιη, καθώς η ΕΕ και η Ινδονησία συνεχίζουν να διαφωνούν για την επεξεργασία νικελίου και τη βιομηχανική παραγωγή.
Νοτιοανατολική Ασία (Φιλιππίνες, Μαλαισία, Ταϊλάνδη)
Η ΕΕ προσπαθεί να ενισχύσει τις σχέσεις της με άλλες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, όπως η Μαλαισία, οι Φιλιππίνες και η Ταϊλάνδη, οι οποίες είναι μεταξύ των μεγαλύτερων εμπορικών εταίρων της. Η συμφωνία με τη Μαλαισία μπορεί να προχωρήσει εντός του 2025, ενώ οι συνομιλίες με τις Φιλιππίνες και την Ταϊλάνδη συνεχίζονται, με τις πρώτες διαπραγματεύσεις να προγραμματίζονται για τον Ιούνιο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να διαφοροποιήσει τις εμπορικές της σχέσεις και να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που δημιουργούνται από τις προκλήσεις του εμπορικού πολέμου του Τραμπ.
