Τι να κάνετε αν υποστείτε σεξουαλική ή σωματική κακοποίηση – Πώς θα βοηθήσετε ένα παιδί ή κάποιο ζώο που δέχθηκε βία

Νεκρά παιδιά στην Πάτρα. Γεωργία Μπίκα στη Θεσσαλονίκη. Παιδιά που ζούσαν με κατσαρίδες στον Άγιο Παντελεήμονα. Ήταν πάντα τόσες πολλές οι ειδήσεις κακοποίησης ή τις προσέχουμε περισσότερο γιατί πια βρίσκουν εύκολα τον δρόμο της δημοσιότητας; Μάλλον το δεύτερο, αλλά σε κάθε περίπτωση, η γνώση του τι πρέπει να κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις, είτε είμαστε τα θύματα βίας, είτε είναι κάποιος άλλος, έχει γίνει πιο απαραίτητη από ποτέ.

Γιατί, αν κάτι συνδέει τις προαναφερθείσες περιπτώσεις, είναι πως οι άνθρωποι οι οποίοι υπέστησαν ή κατήγγειλαν άσκηση βίας, και στις τρεις υποθέσεις έκαναν λόγο για καθυστερημένες αντιδράσεις. Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε για να εξασφαλίζουμε πως θα δημιουργηθεί ένα δυνατό τείχος προστασίας και ενδυνάμωσης γύρω από την καταγγελίας μας; Ρωτήσαμε ιατροδικαστές, δικηγόρους, μέλη γυναίκειων οργανώσεων και ΜΚΟ να μας εξηγήσουν τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις.

Τι να κάνετε αν έχετε πέσει θύμα σεξουαλικής ή και σωματικής κακοποίησης

• Κατ’ αρχάς, αν βρεθείτε με κάποιον ο οποίος νιώθετε ότι σας απειλεί ή ότι θα σας επιτεθεί, αλλά εκείνη την ώρα δεν μπορείτε να καλέσετε το 100 (άμεση δράση) τότε, αν μπορείτε, στείλτε δωρεάν γραπτό μήνυμα (SMS) στο 100 αναφέροντας: α) διεύθυνση β) ονοματεπώνυμο γ) το είδος της επείγουσας ανάγκης (π.χ. «κινδυνεύει η ζωή μου», «δέχομαι βία από το σύζυγό μου»). Αν δεν μπορείτε να επικοινωνήσετε με τις αρχές, ζητήστε από κάποιο πρόσωπο της εμπιστοσύνης σας (π.χ. συγγενή, φίλη) να το κάνει ειδοποιώντας αυτό τις αρχές.
• Αν δεν ειναι εφικτό να καταγγείλετε την κακοποίηση σας πριν τη δεχθείτε, τότε στη συνέχεια το ήμισυ της λύσης του προβλήματος και της δικαίωσης σας, είναι να την καταγγείλετε όσο πιο άμεσα μπορείτε. Αυτό, σχεδόν ποτέ, δεν είναι εύκολο. Σύμφωνα με ανθρώπους που έχουν περάσει από αυτή την φριχτή θέση το σοκ, ο φόβος, η ντροπή και η αμηχανία μουδιάζουν το μυαλό και τις αποφάσεις. Όμως η αλήθεια παραμένει: όσο πιο γρήγορα κάνετε καταγγελία, τόσο πιο καλές πιθανότητες έχετε να συλληφθεί ο δράστης και εσείς να αποδείξετε τι σας συνέβη. Το να το μοιραστείτε με ένα πρόσωπο που είναι της απολύτου εμπιστοσύνης σας και θα σας δείξει αμέριστη συμπαράσταση χωρίς να εκφράσει την οποιαδήποτε κριτική ή αμφισβήτηση, είναι κάτι που επίσης μπορεί να σας κινητοποιήσει.
• Σε περίπτωση βιασμού, πρέπει (δυστυχώς) να παραμείνετε άπλυτη, χωρίς λουτρό, μέχρι να σας εξετάσει ιατροδικαστής. Αυτό είναι πολύ σημαντική σημείωση, έτσι ώστε να μη «σβηστούν» τα ίχνη της κακοποίησης.
• Καλό είναι επίσης να βγάλετε τα ρούχα και τα εσώρουχα που φορούσατε κατά τη διάρκεια της κακοποίησης και να τα μεταφέρετε σε μια χάρτινη (ιδανικά) σακούλα, την οποία θα παραδώσετε στον ιατροδικαστή. Αν η κακοποίηση συνέβη σε κρεβάτι σημαντικά πειστήρια, μιας και φέρουν ίχνη dna, είναι τα σεντόνια ή και η μαξιλαροθήκη τα οποία ακούμπησε το σώμα του δράστη. Μπορείτε να τα βάλετε και αυτά σε μια σακούλα και να τα παραδώσετε στον ιατροδικαστή σε περίπτωση που ο ίδιος τα κρίνει χρήσιμα για να αξιοποιηθούν επίσης.
• Το πιο σημαντικό βήμα λοιπόν είναι να καταγγείλετε την κακοποίηση σας στο πλησιέστερο σας Αστυνομικό Τμήμα. Στην περίπτωση που διαθέτετε ήδη έναν γνωστό/ φίλο/ οικογενειακό δικηγόρο, το να τον καλέσετε επίσης άμεσα για να σας συνοδεύσει στο Αστυνομικό Τμήμα για την καταγγελία σας, είναι σύμφωνα με όλους όσοι μίλησαν στο ρεπορτάζ μας, μια κίνηση που θα σας βοηθήσει πολύ από συμβουλευτική αλλά και ψυχολογική άποψη. Σε τυχόν καθυστερήσεις ή αστοχίες ο δικηγόρος είναι ο άνθρωπος που έχει την γνώση να σας βοηθήσει ως προς το τι δικαιούστε άμεσα.
• Αφού κάνετε την καταγγελία περιγράφοντας τι σας συνέβη, περιμένετε την εντολή της αστυνομίας για εξέταση από ιατροδικαστή η οποία πρέπει να γίνει πολύ άμεσα. Δυστυχώς, δεν είναι λίγες οι φορές που η υποστελέχωση τόσο σε αστυνομικά τμήματα όσο και ιατροδικαστικές υπηρεσίες καθυστερούν την ιατροδικαστική εξέταση. Αν για παράδειγμα σας συμβεί το απεφευκτέο, αργά το βράδυ ή Σαββατοκύριακο ή ημέρα αργίας είναι σοβαρές οι πιθανότητες να μην έρθει άμεσα η εξέταση. Ειδικά αν μένετε στην επαρχία. Η λογική συνεπακολουθία των γεγονότων είναι να σας παραπέμψουν σε νοσοκομείο που εφημερεύει και το οποίο διαθέτει ιατροδικαστή.
• Στην περίπτωση που δείτε ότι η ώρα περνάει και αυτό το τόσο νευραλγικό βήμα δεν έρχεται, μπορείτε –και πρέπει- να απευθυνθείτε σε εισαγγελέα για να αναφέρετε εκ νέου την κατάσταση σας. Αν έχετε δικηγόρο, θα σας βοηθήσει πολύ σε τυχόν καθυστέρηση.

• Αν δεν διαθέτετε, αλλά χρειάζεστε συμπαράσταση από ανθρώπους που έχουν γνώσεις και πείρα σε τέτοια περιστατικά, τότε μπορείτε να καλέσετε σε γραμμή βοήθειας ή σε κάποια δραστήρια γυναικεία οργάνωση όπως για παράδειγμα το «Μωβ» για να σας βοηθήσουν αφιλοκερδώς. Οι οργανώσεις αυτές έχουν ένα ευρύ δίκτυο συνεργαζόμενων ανθρώπων- όπως νομικοί, ψυχολόγοι κτλ- οι οποίοι θα σας βοηθήσουν άμεσα σε ο, τι χρειάζεστε ήδη πριν ακόμα φτάσετε στο τμήμα.
• Αν έχετε ήδη, ή γνωρίζετε κάποιον τεχνικό σύμβουλο-ιατροδικαστή, τότε αυτός θα μπορεί να σας συνοδέψει και να παρίσταται μαζί σας – έχετε το δικαίωμα σε αυτό- την ώρα που θα πραγματοποιείται η ιατροδικαστική εξέταση από μια δημόσια υπηρεσία. Η δική του επιπλέον γνωμοδότηση κα παρουσία μπορεί να φανεί πολύ χρήσιμη αν η υπόθεση φτάσει στο δικαστήριο. Είναι σημαντικό όμως η πρώτη και βασική εξέταση να είναι από ιατροδικαστή του Δημοσίου.
• Γενικά μιλώντας, όσο πιο γρήγορα δημιουργήσετε γύρω σας έναν προστατευτικό και υποστηρικτικό κλοιό από ανθρώπους και ειδικούς, τόσο το καλύτερο για εσάς. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι (δικηγόροι, τεχνικοί σύμβουλοι, γραμμές υποστήριξης θυμάτων αλλά και φίλοι) θα σας βοηθήσουν να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος.
• Όταν φτάσετε στον ιατροδικαστή, καλό είναι να γνωρίζετε τι διαδικασία θα ακολουθήσει. Ο ιατροδικαστής θα λάβει το ιστορικό σας, σύντομο ιστορικό του περιστατικού και στη συνέχεια θα προχωρήσει στην κλινική εξέταση του σώματος σας η οποία θα πρέπει να γίνει με μεγάλη επιμέλεια. Θα ακολουθήσει εξέταση των γεννητικών οργάνων και του πρωκτού αλλά και δειγματοληψία όλων των βιολογικών υλικών που είναι δυνατό να ανιχνευθούν και να συλλεγούν- σπέρμα, σωματικά υγρά, τρίχες κ.λπ. Ανάλογα με την κρίση του ιατροδικαστή και ανάλογα με το αν έχετε καταγγείλει και χορήγηση ουσιών από τον δράστη, θα ζητηθούν και λήψη αίματος και ούρων
• Αν δεν θέλετε να καταγγείλετε αμέσως το περιστατικό, ακόμα και αν το συζητήσατε με ανθρώπους που εμπιστεύεστε, τότε, το καλύτερο είναι να πάτε σε ένα εφημερεύον νοσοκομείο για να σας εξετάσουν κλινικά αλλά και να δουν τα τραύματα σας. Η ιατρική γνωμάτευση που θα πάρετε, θα σας είναι απόλυτα χρήσιμη αν και εφόσον, αποφασίσετε να καταγγείλετε την κακοποίηση σας σε έναν δεύτερο χρόνο.
• Αν τέλος, δείτε ή ακούσετε ή ακόμα και πληροφορηθείτε ότι κάποιος άλλος κακοποιείται, το σοφότερο που έχετε να κάνετε είναι να καταγγείλετε άμεσα το περιστατικό τόσο στην άμεση δράση (αν συμβαίνει εκείνη την ώρα), ή στην αστυνομία ή και σε γραμμή που ασχολείται με θύματα βίας. Μπορείτε να κάνετε την καταγγελία είτε επώνυμα είτε ανώνυμα, όμως, αν την κάνετε επώνυμα εξασφαλίζετε την άμεση αντίδραση των αρχών ενώ και εσείς θα μπορείτε να ζητήσετε στη συνέχεια ενημέρωση για την εξέλιξη του περιστατικού. Αν η υπόθεση προχωρήσει στο δικαστήριο, δεδομένου ότι έχετε κάνει την καταγγελία σας επώνυμα, το πιθανότερο είναι ότι θα κληθείτε να καταθέσετε ως μάρτυρας. Αν θέλετε να βοηθήσετε τον άνθρωπο που υπέστη την κακοποίηση, είναι σημαντικό να το κάνετε.

SOS ΤΗΛΕΦΩΝΑ
• 24ωρη, ΓΡΑΜΜΗ SOS ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ:15900
• ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ -ΤΟ ΜΩΒ- 6971880268
• ΕΥΡ ΩΠΑΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ: 210 9225491
• ΚΕΝΤΡΟ ΓΙΑ ΤΑ ΕΜΦΥΛΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ- ΔΙΟΤΙΜΑ: -210 3244380

Τι να κάνετε αν δείτε ή ακούσετε ή μάθετε ότι ένα παιδί κακοποιείται

• Είναι σημαντικό να γνωρίζετε πως κακοποίηση ενός παιδιού δεν υπάρχει μόνο όταν την δείτε ή την ακούσετε. Καμπανάκι πρέπει να σας χτυπήσουν για ένα παιδί που μένει δίπλα σας, κοντά σας, είναι συμμαθητής του παιδιού σας, το γνωρίζετε τέλος πάντων, όλα τα παρακάτω: απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά, ζωγραφιές με σεξουαλικό περιεχόμενο, σεξουαλική συμπεριφορά που δεν ταιριάζει με την ηλικία του ή επίδειξη σεξουαλικής συμπεριφοράς προς άλλα παιδιά, φόβος του παιδιού προς συγκεκριμένα πρόσωπα και μέρη, προσπάθεια να σας πει κάτι το παιδί, αλλά ξαφνική παύση όταν εμφανίζεται κάποιος άλλος ενήλικας. Και φυσικά, αν έχετε ενδείξεις ότι τα παιδιά ζουν σε περιβάλλον όπου παραμελούνται –ως προς την τροφή, την καθαριότητα κτλ- αυτό είναι επίσης κάτι που μπορείτε και πρέπει να καταγγείλετε.
• Ακόμα και ένα μεμονωμένο γεγονός να πέσει στην αντίληψη σας, πρέπει να του δώσετε προσοχή. Σύμφωνα με τους ειδικούς, σε πολλές περιπτώσεις κακοποίησης οι γείτονες ή όσοι έχουν δε κάτι δεν κινητοποιούνται γιατί θωρούν πως ήταν ένα ατυχές περιστατικό. Και μια φορά είναι αρκετή.
• Αν δείτε ή ακούσετε «ζωντανά» ένα περιστατικό κακοποίησης καλείτε το 100 και κάνετε μια καταγγελία επώνυμα ή ανώνυμα. Καλύτερα επώνυμα.

• Αν ένα παιδί που γνωρίζετε, σας πλησιάσει το ίδιο για να σας αναφέρει κάτι που του συμβαίνει, πρέπει να παραμείνετε ψύχραιμοι και να επιλέξετε έναν ασφαλή χώρο για να μιλήσετε μαζί του.
• Ρωτήστε το παιδί σαφή αλλά απλά πράγματα (ανοιχτού τύπου ερωτήσεις). Για παράδειγμα: «τι συνέβη μετά;» και όχι «τι άλλο σου έκανε;». Μην εκφράσετε κρίση για τον δράστη και τις πράξεις του και μην κάνετε καμία ερώτηση που να ξεκινάει με τη λέξη «γιατί;» ή «για ποιο λόγο…» κ.ο.κ. Πάντα (μα πάντα) πιστεύετε ό,τι σας λέει και δεν προσπαθείτε να διερευνήσετε την αλήθεια όσων λέει. Πείτε στο παιδί πως υπάρχουν και άλλα παιδιά που τους έχει συμβεί κάτι παρόμοιο και ότι υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να το βοηθήσουν.
• Στη συνέχεια, οι κινήσεις σας πρέπει να είναι πολύ προσεχτικές για να μην θέσετε το παιδί σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Με ένα παράδειγμα: μην πείτε ποτέ στον δράστη: «αν ξαναδώ έτσι το παιδί θα σου κάνω μήνυση».
• Αν νιώθετε ότι όσα υποψιάζεστε είναι ανησυχητικά, επιβεβαιώστε τα με τον δάσκαλο ή τον παιδιάτρου του παιδιού (αν τον γνωρίζετε), ή με τον γονιό ενός άλλου συμμαθητή, ή με έναν γείτονα κ.ο.κ. για να δείτε αν οι απόψεις σας συγκλίνουν. Μπορείτε να κάνετε καταγγελία είστε στην αστυνομία είτε στην Εισαγγελία Ανηλίκων.
• Πιο συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί παίζουν σπουδαίο ρόλο στην αναγνώριση της κακοποίησης μιας και δεδομένης της καθημερινής επικοινωνίας τους με τα παιδιά μπορούν να αναγνωρίσουν σημάδια κακοποίησης και παραμέλησης. O εκπαιδευτικός μαζί με τον διευθυντή του σχολείου μπορούν και πρέπει να ενημερώνουν την Εισαγγελία Ανηλίκων.

• Είναι πολύ χρήσιμο, από την πρωταρχική σας ακόμα υποψία ή αμφιβολία να καλέσετε την τηλεφωνική γραμμή του «Χαμόγελου του Παιδιού»- 1056. Οι ειδικοί σε αυτή τη γραμμή θα σας κατευθύνουν στα επόμενα βήματα σας και θα βοηθήσουν τα μέγιστα στην πορεία της υπόθεσης. Να σημειωθεί πως το «Χαμόγελο του Παιδιού» έχει σύμφωνα συνεργασίας με τα υπουργεία Προστασίας του Πολίτη και Δικαιοσύνης καθιστώντας έτσι τον ρόλο αυτής της ΜΚΟ πολύ σημαντικό στην επίλυση αυτών των περιστατικών.
• Αν διαπιστώσετε ότι έχετε κάνει μια καταγγελία και το παιδί συνεχίζει να παραμελείται ή το πρόβλημα δεν λύνεται, καλείτε εκ νέου το «Χαμόγελο του Παιδιού» ή/ και μια από τις παρακάτω τηλεφωνικές γραμμές για να πιέσουν και αυτές με τη σειρά τους. Ξαναπηγαίνετε στην αστυνομία. Κινητοποιείτε και άλλους γνώστες του προβλήματος να το κάνουν.

SOS ΤΗΛΕΦΩΝΑ
• Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής – Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής (ΓΑΔΑ): Λεωφ. Αλεξάνδρας 173, 210 6476370
• Συνήγορος του Πολίτη- Κύκλος Δικαιωμάτων του Παιδιού: 213 1306703,
213 1306605
• Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης: 1107
• Τηλεφωνική Γραμμή- Μαζί για το Παιδί: 1525

Τι να κάνετε αν δείτε ή ακούσετε ένα ζώο να κακοποιείται

• Κατ’ αρχάς είναι σημαντικό να πούμε πως κακοποίηση ζώου δεν είναι μόνο ο φόνος ή η σωματική βία αλλά και η παραβίαση των κανόνων ευζωίας οι οποίοι είναι οι εξής: Έλλειψη καταλύματος ή ακατάλληλο κατάλυμα, μόνιμη αλυσόδεση, μόνιμη παραμονή σε μπαλκόνια, μη χορήγηση τροφής ή χορήγηση μη κατάλληλης τροφής. Ακόμα: μη χορήγηση νερού ή ακατάλληλου νερού, μη προστασία από καιρικές συνθήκες, έλλειψη φροντίδας για κτηνιατρική περίθαλψη, έλλειψη καθημερινής άσκησης. Όλα τα παραπάνω αν τα έχετε δει/διαπιστώσει μπορείτε (και καλό είναι) να τα καταγγείλετε.
• Φυσικά υπάρχει και η βαριά κακοποίηση ενός ζώου που περιλαμβάνει τα παρακάτω: φόνο ή/ και βασανισμό με την εσκεμμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης, ιδίως με δηλητηρίαση, στραγγαλισμό, απαγχονισμό, πνιγμό, πρόκληση εγκαύματος, θερμοπληξία, ηλεκτροπληξία, κρυοπαγήματα, σύνθλιψη, ακρωτηριασμό, πυροβολισμό (πρόκληση τραύματος ή θάνατος ζώου), εκούσιο τραυματισμό (βαριά, επικίνδυνη σωματική βλάβη), κυνομαχίες και κάθε είδους μάχες μεταξύ ζώων, κτηνοβασία, σεξουαλική κακοποίηση με χρήση αντικειμένων για τη σαδιστική ευχαρίστηση του δράστη και εγκατάλειψη νεογέννητων ζώων.

• Τα παραπάνω αδικήματα διώκονται αυτεπάγγελτα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν απαιτείται η πληρωμή παράβολου για την υποβολή μήνυσης. Παρ’ όλα αυτά, για την αποτελεσματική διερεύνηση των υποθέσεων πολλές φορές είναι αναγκαία η ένορκη κατάθεση σας, ιδίως αν ήσασταν αυτόπτες μάρτυρες.
• Στην περίπτωση θανάτωσης ζώου συντροφιάς που προκύπτουν υπόνοιες διάπραξης εγκληματικής ενέργειας (φέρει βαρύτατους τραυματισμούς, το ζώο εντοπιστεί απαγχονισμένο ή πυροβολημένο ή παρουσιάζει εικόνα που παραπέμπει σε δηλητηριασμό από φόλες) ενημερώνετε άμεσα την κατά τόπο αστυνομική υπηρεσία η οποία θα ενημερώσει με τη σειρά της τον οικείο Δήμο για την περισυλλογή του ζώου ώστε να διενεργηθεί πραγματογνωμοσύνη (νεκροψία – νεκροτομή, τοξικολογικές/ιστολογικές εξετάσεις) για τον προσδιορισμό της αιτίας θανάτου.
• Στις περιπτώσεις που αφορούν παθητική κακοποίηση (π.χ. το ζώο είναι – σκελετωμένο και γίνεται προφανές πως δεν σιτίζεται επαρκώς ή βρίσκεται εκτεθειμένο στις καιρικές συνθήκες) πάλι ενημερώνετε την κατά τόπο αστυνομική υπηρεσία προσκομίζοντας και φωτογραφικό υλικό στο οποίο εμφανίζονται οι συνθήκες διαβίωσης του ζώου.
• Σε περιπτώσεις μόνιμης παραμονής του ζώου σε βεράντες και στους ανοιχτούς χώρους του διαμερίσματος, ενημερώνετε το αστυνομικό τμήμα προσκομίζοντας φωτογραφικό υλικό, αν μπορείτε, και ζητώντας να γίνουν συστάσεις- ενημέρωση στον ιδιοκτήτη του ζώου. Είναι σημαντικό στη συνέχεια να παραλάβετε αντίγραφο του βιβλίου αδικημάτων και συμβάντων, κατόπιν σχετικής αίτησης, έτσι ώστε αν η κατάσταση συνεχίζεται τότε να υποβάλλετε καταγγελία στην αστυνομία.
• Καλό είναι να γνωρίζετε ότι τα περιστατικά με έντονα γαυγίσματα ενός σκύλου είναι πολύ πιθανό να συνδέοντα με παθητική κακοποίηση του ζώου και αν συνεχίζονται, καλό είναι να μην τα αγνοήσετε.
• Αν δείτε ένα περιστατικό κακοποίησης να συμβαίνει μπροστά στα μάτια σας και νιώθετε ασφαλείς ή μπορείτε να το κάνετε τραβήξτε φωτογραφίες και video με ο, τι αντικρίζετε. Έχετε το δικαίωμα να το κάνετε και στην πραγματικότητα αυτά τα ντοκουμέντα μπορούν να κάνουν αδιάψευστη την μαρτυρία σας. Στην αντίθετη περίπτωση είναι πολύ πιθανό, ο δράστης να πει ότι αυτά δεν συνέβησαν… ποτέ.
• Πολλές φορές, πολίτες που φροντίζουν αδέσποτα ζώα, αλλά και οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες ζώων, δέχονται απειλές για θανάτωση των ζώων από άλλους πολίτες. Σε αυτή την περίπτωση μπορείτε να υποβάλλετε καταγγελία στην αστυνομία διότι η απειλή διάπραξής εγκλήματος θεωρείται και αυτή αδίκημα.
• Αν κάπου δυσκολευτείτε με όλα τα παραπάνω ή έχετε διάφορες απορίες γύρω από το θέμα που έχετε εντοπίσει, μπορείτε να αναζητήσετε το φιλοζωικό σωματείο της περιοχής σας και να ζητήσετε μια γνώμη/ βοήθεια εκεί. Σε περίπτωση που δεν βρίσκετε ένα αντίστοιχο κοντά σας μπορείτε να καλείτε στην δραστήρια και ευαισθητοποιημένη Ομοσπονδία Ζωοφιλικών Σωματείων Ελλάδας (697 3219174 / [email protected]) για να σας κατευθύνει.