Με 8,7 εκατομμύρια περίπου ζωικά είδη να κοσμούν τον ταλαίπωρο πλανήτη μας, δεν αποτελεί έκπληξη ούτε οι παρανοήσεις και η άγνοιά μας εντέλει για το ζωικό βασίλειο.
Γιατί κάποια μπορεί να είναι γνωστά σε μας και να περνάμε την καθημερινότητά μας μαζί τους, υπάρχουν όμως και τόσα ακόμα ζώα που παραμένουν άγνωστα και συνεχίζουν να πονοκεφαλιάζουν τους επιστήμονες με την εκκεντρική συμπεριφορά τους ή τα τερτίπια που τους κληροδότησε η εξέλιξη των ειδών και η προσαρμογή στο περιβάλλον.
Ακόμα όμως και για τους οικόσιτους φίλους μας ο κίνδυνος της παραπληροφόρησης καραδοκεί στη γωνιά, καθώς οι ζωικοί μύθοι και διαδεδομένοι είναι και καλά θρονιασμένοι στο φαντασιακό των κοινωνιών μας.
Ας δούμε λοιπόν τους γνωστότερους και εντελώς λανθασμένους φυσικά μύθους για τα πλάσματα με τα οποία μοιραζόμαστε την οικουμένη, προς γνώση και συμμόρφωση…
Μύθος: Οι νυχτερίδες είναι τυφλές
Συνδεδεμένες στη μυθολογία και τους αστικούς θρύλους με το σκοτάδι, τη μαύρη μαγεία και τους βρικόλακες, δεν είναι να απορεί κανείς για τις παρεξηγήσεις που αφορούν στο νυκτόβιο αυτό θηλαστικό, που στην ανθρώπινη συνείδηση μοιάζει να έχει έρθει κατευθείαν από την Κόλαση. Κι έτσι, καθώς κυνηγούν τη λεία τους αποκλειστικά τη νύχτα, ο άνθρωπος θεώρησε φυσικότατα πως είναι τυφλή, αν και η πραγματικότητα είναι σαφώς διαφορετική: όλα μα όλα τα είδη της νυχτερίδας μπορούν να δουν, αν και η όρασή τους είναι ανεπαρκώς και ατελώς ανεπτυγμένη. Ως αντιστάθμισμα, η Φύση τις προίκισε με οξυμένη όσφρηση και ακοή, αλλά και ηχοεντοπισμό για την καλύτερη πλοήγησή της!
Μύθος: Ο ελέφαντας είναι το μόνο ζώο που δεν μπορεί να πηδήξει στον αέρα
Είναι όντως αλήθεια: οι ελέφαντες δεν μπορούν να πηδήξουν, αν και δεν είναι στα σίγουρα μόνοι τους εδώ! Αν με το πήδημα εννοούμε την κατάσταση εκείνη που το ζώο ωθείται από το έδαφος με τις δικές του δυνάμεις εγκαταλείποντας τη γη με όλα του τα πόδια ταυτοχρόνως, τότε τον ελέφαντα πλαισιώνουν ο ιπποπόταμος, ο ρινόκερος, η καμηλοπάρδαλη, ο πιγκουίνος, ο βραδύπους και αμέτρητα φυσικά ζώα! Μπορείτε να σκεφτείτε εξάλλου έναν ιπποπόταμο να εγκαταλείπει με χάρη το έδαφος στο άλμα της ζωής του; Μόνο στο σύμπαν της Disney αυτά…
Μύθος: Η μνήμη του χρυσόψαρου διαρκεί μόλις 3 δευτερόλεπτα
Αν σας έχουν κατηγορήσει για μνήμη χρυσόψαρου, τότε καταλαβαίνετε πόσο καλά ριζωμένος είναι ο συγκεκριμένος μύθος στις κοινωνίες μας! Κι όμως, παρά τη λασπολογία και την προπαγάνδα, τα μνημονικά ίχνη διατηρούνται στο χρυσόψαρο για τουλάχιστον 3 μήνες, αν και οι επιστήμονες κατάφεραν πρόσφατα να αποδείξουν ότι το χρυσόψαρο μπορεί να θυμηθεί αυτό που είχε μάθει πριν από έναν χρόνο. Πέρα λοιπόν από πολύ καλή μνήμη (για χρυσόψαρο πάντα!), τα αξιολάτρευτα ψαράκια διαθέτουν καλή όραση, ικανά καθώς είναι να διακρίνουν μεταξύ σχημάτων και χρωμάτων. Άκου μνήμη χρυσόψαρου!
Μύθος: Οι στρουθοκάμηλοι θάβουν το κεφάλι τους στην άμμο αν απειληθούν ή τρομάξουν
Παρά το γεγονός ότι ο μύθος λειτουργεί καταπληκτικά ως ανθρώπινη παρομοίωση για όσους εθελοτυφλούν, είναι στην ουσία μπαρούφα. Κι αυτό γιατί τόσο οι στρουθοκάμηλοι όσο και οποιοδήποτε άλλο πτηνό ή θηλαστικό δεν θα μπορούσε να αναπνεύσει με το κεφάλι σφηνωμένο στο χώμα! Τόσο απλά. Η απλούστερη εξήγηση για το σκάρωμα του μύθου έχει να κάνει με τη συνήθεια των πτηνών-δρομέων να θάβουν τα αυγά τους σε τρύπες του εδάφους, τα οποία γυρνούν και περιποιούνται κατόπιν πολλές φορές την ημέρα (με τα ράμφη τους). Κι έτσι από μακριά μοιάζει σαν να έχει θάψει το κεφάλι της στο χώμα, κάτι που προφανώς δεν συμβαίνει. Πρέπει λοιπόν να βγάλουμε σιγά-σιγά τη λέξη «στρουθοκαμηλισμό» από το λεξιλόγιό μας (ή τουλάχιστον να μη τη λέμε με στρουθοκαμήλους παρούσες)…
Μύθος: Τα πουλιά-μητέρες απορρίπτουν τα μικρά τους που έχουν αγγιχτεί από άνθρωπο
Τα πουλιά έχουν ιδιαιτέρως περιορισμένη την αίσθηση της όσφρησης και η ανεπαίσθητη μυρωδιά του ανθρώπινου αγγίγματος πάνω στον νεοσσό δεν είναι δυνατόν να εντοπιστεί από τη μητέρα. Και βέβαια τα πουλιά είναι πολύ αφοσιωμένα στα μικρά τους και δεν υπάρχει περίπτωση να εγκαταλείψουν τους νεοσσούς και τις φωλιές τους γιατί ανθρώπινο χέρι μπήκε σφήνα στις ζωές τους. Αφήστε λοιπόν τον μύθο να λέει τα δικά του και μπείτε στον κόπο να μαζέψετε ένα πουλάκι που έπεσε από τη φωλιά του και να το επιστρέψετε στη θέση του, μιας και αυτό θα του σώσει τη ζωή. Και βέβαια, όσο δεν υπάρχουν άλλες ενοχλήσεις για τη φαμίλια, η μητέρα δεν πρόκειται να διαμαρτυρηθεί για την ανθρώπινη επαφή με το παιδί της…
Μύθος: Τα δελφίνια είναι φιλικά και σώζουν ανθρώπους σε κίνδυνο
Κρατηθείτε καθώς τα νέα είναι συγκλονιστικά: τα δελφίνια δεν ενδιαφέρονται και τόσο για τους ανθρώπους! Και γιατί ναι εξάλλου; Είναι άγρια σαρκοφάγα της θάλασσας και είναι συχνότατα η ακόρεστη περιέργειά τους που μας κάνει να την μπερδεύουμε με φιλικότητα και τρυφερότητα προς το είδος μας. Τα δελφίνια, για παράδειγμα, ακολουθούν τα βαπόρια για να εκμεταλλευτούν τα κύματα που αυτά αφήνουν, καταναλώνοντας έτσι λιγότερη ενέργεια στο κολύμπι, και όχι γιατί λαχταρούν να βρεθούν κοντά στον άνθρωπο. Πολλοί άνθρωποι έχουν τραυματιστεί ή ακόμα και δαγκωθεί από άγρια δελφίνια (όχι τα εξημερωμένα δηλαδή που συναντάμε σε θαλάσσια πάρκα), αν και έχουν υπάρξει σαφώς φορές που έχουν σώσει ανθρώπους από καρχαρίες, αν και για άγνωστο επιστημονικό λόγο. Δεν είναι όμως αυτός ο κανόνας, γι’ αυτό και προκαλεί έκπληξη και γίνεται πρωτοσέλιδο μια τέτοια είδηση…
Μύθος: Ένας ανθρώπινος χρόνος ισοδυναμεί με εφτά σκυλίσια
Εδώ μιλάμε για σπουδαίο μύθο που πιστεύουν ακόμα και οι ιδιοκτήτες σκύλων! Σε νεαρή ηλικία, ένα μικρόσωμο σκυλί είναι μεγαλύτερο ηλικιακά από ένα μεγαλόσωμο, περνώντας όμως τα χρόνια το μικρόσωμο γίνεται νεότερο από το μεγαλόσωμο. Πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό; Είναι γιατί η διαδικασία γήρανσης του σκύλου είναι αρκετά πολύπλοκη και έχει εν πολλοίς να κάνει με το φυσικό του μέγεθος: οι μεγαλόσωμες ράτσες γηράσκουν γρηγορότερα από τις μικρόσωμες. Ο γενικός κανόνας λέει ότι κατά μέσο όρο ένα σκυλί 2 ετών μπορεί να συγκριθεί με έναν άνθρωπο στην εφηβεία του (14-15 ετών) ή λίγο μεγαλύτερο (18-25), ανάλογα πάντα με το φυσικό μέγεθος του σκύλου. Η ανάπτυξη του ζώου επιβραδύνεται μετά το δεύτερο έτος της ηλικίας του, ανατρέποντας την αναλογία 7:1 σκυλίσιων και ανθρώπινων χρόνων. Το συμπέρασμα είναι ότι η αντιστοιχία σκυλίσιας και ανθρώπινης ηλικίας παραείναι περίπλοκη για να εξηγηθεί με το βολικό και πλασματικό 7:1 και δεν υπάρχει μάλιστα επιστημονική συναίνεση σε μία αναλογία. Φτάνει να δει κανείς τους τόσους πίνακες αντιστοιχίας ετών σκύλου και ανθρώπου και θα καταλάβει το αλαλούμ…
Μύθος: Η μύτη ενός υγιούς σκύλου είναι κρύα και υγρή
Αυτός ο μύθος έχει προκαλέσει ουκ ολίγες φορές πανικό στους ζωόφιλους, που σπεύδουν να τρέξουν με τον χνουδωτό τους φίλο στον κτηνίατρο. Κι αυτό γιατί η θερμοκρασία της μύτης του σκύλου αυξομειώνεται κατά τη διάρκεια της ημέρας, κυμαινόμενη από ξηρή και ζεστή (συνήθως όταν ξυπνά το πρωί) μέχρι κρύα και υγρή σε κατοπινές ώρες της ημέρας. Και κάτι ακόμα: η υγρασία της μύτης του αξιολάτρευτου ζώου δεν είναι δείκτης της υγείας του, παρά το γεγονός ότι συνδέεται με το κρυολόγημα του σκύλου. Είναι ακριβώς η αλλαγή της τυπικής συμπεριφοράς του (τροφή, όρεξη για παιχνίδι και βόλτα π.χ.) που ειδοποιεί τους ιδιοκτήτες για πιθανό πρόβλημα υγείας και όχι η ξηρασία της μύτης!
Μύθος: Τα σκυλιά τα βλέπουν όλα ασπρόμαυρα
Είναι πραγματικά να απορείς για την επιμονή του συγκεκριμένου μύθου στην κοινωνία, παρά το γεγονός ότι το έχουμε ακούσει όλοι και πιθανότατα περισσότερες της μίας φορές! Τα σκυλιά βλέπουν λοιπόν χρώματα, όχι όμως σε τόσο ευρύ φάσμα όσο το ανθρώπινο. Πέρα λοιπόν από το άσπρο, το μαύρο και τις αποχρώσεις του γκρι, μπορούν να διακρίνουν το μπλε και το βιολετί, αλλά και την παλέτα μεταξύ κίτρινου και πρασινωπού. Τα σκυλιά είναι όντως τυφλά στο πράσινο και συγχέουν το πράσινο, το κόκκινο και το πορτοκαλί, αλλά και τους τόνους μεταξύ μπλε και πράσινου, καθώς και το μοβ. Είναι η διάταξη των οπτικών κυττάρων στον οφθαλμό του σκύλου που ευθύνεται για τη διαφοροποιημένη και οπτικά περιορισμένη του όραση, που δεν είναι βέβαια στα σίγουρα ασπρόμαυρη (στην ένθετη φωτογραφία, αριστερά πώς βλέπει ο άνθρωπος και δεξιά τι βλέπει ο σκύλος)…
Μύθος: Οι κουκουβάγιες είναι τα σοφότερα πουλιά
Απότοκο της αρχαιοελληνικής θεάς, η πάνσοφη Αθηνά συνδεόταν με τη γλαύκα και κληροδότησε τη σχέση της με το πουλί στη Δύση. Είναι βέβαια και τα μεγάλα μάτια της κουκουβάγιας και το μονίμως «σοβαρό» ύφος που την κάνουν να μοιάζει σκεπτική και σεβάσμια! Κι έτσι από λαϊκούς θρύλους, αρχαίες διηγήσεις μέχρι και χολιγουντιανές ταινίες, η κουκουβάγια είναι το σοφό πουλί της νύχτας. Δυστυχώς, η πραγματικότητα τοποθετεί τις κουκουβάγιες στο αντίθετο άκρο των έξυπνων πουλιών και στη θέση της γλαύκας βάζει τον κοινό μας κόρακα, ένα από τα εξυπνότερα και πλέον σοφά πουλιά του ζωικού βασιλείου! Γιατί εξάλλου τη λέμε και μπούφο την κουκουβάγια;
