Όταν ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε δασμούς στην Κίνα κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας, ο Βιετναμέζος επιχειρηματίας Χάο Λε διέκρινε μια ευκαιρία.
Όπως αναφέρει το BBC η εταιρεία του είναι μία από τις εκατοντάδες που ιδρύθηκαν με στόχο να ανταγωνιστούν τις κινεζικές εξαγωγές, οι οποίες αντιμετωπίζουν ολοένα και περισσότερους περιορισμούς από τη Δύση.
Η SHDC Electronics, που εδρεύει στο αναπτυσσόμενο βιομηχανικό κέντρο του Χάι Ζιόνγκ, εξάγει κάθε μήνα αξεσουάρ τηλεφώνων και υπολογιστών αξίας 2 εκατομμυρίων δολαρίων στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ωστόσο, αυτά τα έσοδα κινδυνεύουν να εκλείψουν αν ο Τραμπ επιβάλει δασμούς ύψους 46% στα βιετναμέζικα προϊόντα, ένα σχέδιο που βρίσκεται προσωρινά σε αναστολή μέχρι τις αρχές Ιουλίου. «Αυτό θα ήταν καταστροφικό για την επιχείρησή μας», δηλώνει ο Λε.
Όπως επισημαίνει, η πώληση προϊόντων στην εγχώρια αγορά δεν είναι βιώσιμη: «Δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε τα κινεζικά προϊόντα. Δεν είναι μόνο δικό μας πρόβλημα. Πολλές βιετναμέζικες εταιρείες αγωνίζονται στην ίδια τους τη χώρα».
Οι δασμοί του Τραμπ το 2016 προκάλεσαν μια πλημμυρίδα φθηνών κινεζικών εισαγωγών, που προορίζονταν αρχικά για τις ΗΠΑ, στις αγορές της Νοτιοανατολικής Ασίας, πλήττοντας τους τοπικούς κατασκευαστές. Παράλληλα, άνοιξαν νέες πόρτες σε επιχειρήσεις που εντάχθηκαν σε παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες, οι οποίες αναζητούσαν εναλλακτικές πέρα από την Κίνα.
Ωστόσο, το σχέδιο Τραμπ 2.0 απειλεί να κλείσει αυτές τις πόρτες, θεωρώντας τες «απαράδεκτο παραθυράκι». Αυτή η εξέλιξη αποτελεί πλήγμα για ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως το Βιετνάμ και η Ινδονησία, που φιλοδοξούν να ηγηθούν σε τομείς όπως τα μικροτσίπ και τα ηλεκτρικά οχήματα.
Οι χώρες αυτές βρίσκονται πλέον ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, την Κίνα, ισχυρό γείτονα και σημαντικότερο εμπορικό τους εταίρο και τις ΗΠΑ, βασική εξαγωγική αγορά, οι οποίες ενδέχεται να επιδιώξουν μια συμφωνία εις βάρος του Πεκίνου.
Έτσι, η προγραμματισμένη επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ σε Βιετνάμ, Μαλαισία και Καμπότζη αυτή την εβδομάδα απέκτησε νέα βαρύτητα.
Όλες οι χώρες υποδέχθηκαν τον Σι με τιμές, ενώ ο Τραμπ εξέλαβε την επίσκεψη ως απόδειξη ότι συνωμοτούν για να «εκμεταλλευτούν» τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, ο Λευκός Οίκος σκοπεύει να ασκήσει πίεση στις μικρότερες χώρες ώστε να περιορίσουν τις σχέσεις τους με το Πεκίνο κατά τη διάρκεια των επερχόμενων διαπραγματεύσεων.
Ωστόσο, η φιλοδοξία αυτή ενδέχεται να μην είναι ρεαλιστική, αν ληφθεί υπόψη ο όγκος εμπορίου μεταξύ Κίνας και Νοτιοανατολικής Ασίας.
Το 2024, οι εξαγωγές της Κίνας άγγιξαν το ποσό ρεκόρ των 3,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, το 16% αυτών κατευθύνθηκε στη Νοτιοανατολική Ασία, την κυριότερη αγορά της. Το Πεκίνο, από την πλευρά του, έχει χρηματοδοτήσει σιδηροδρόμους στο Βιετνάμ, φράγματα στην Καμπότζη και λιμάνια στη Μαλαισία, στο πλαίσιο του προγράμματος υποδομών «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» που στοχεύει στην ενίσχυση των διεθνών δεσμών.
«Δεν μπορούμε να διαλέξουμε και δεν θα διαλέξουμε [ανάμεσα στην Κίνα και τις ΗΠΑ]», δήλωσε στο BBC ο μαλαισιανός υπουργός Εμπορίου Τενγκκού Ζαφρούλ Αζίζ την Τρίτη, πριν την επίσκεψη του Σι.
«Αν το ζήτημα αντίκειται στα συμφέροντά μας, τότε θα προστατευτούμε», συμπλήρωσε.
Μια προειδοποιητική αφύπνιση
Τις ημέρες μετά την ανακοίνωση των νέων δασμών από τον Τραμπ, οι κυβερνήσεις της Νοτιοανατολικής Ασίας κινήθηκαν γρήγορα για διαπραγματεύσεις.
Ο Τραμπ χαρακτήρισε «πολύ παραγωγική» τη συνομιλία του με τον Βιετναμέζο ηγέτη, Το Λαμ, ο οποίος πρότεινε την πλήρη άρση των δασμών στα αμερικανικά προϊόντα.
Η αγορά των ΗΠΑ είναι ζωτικής σημασίας για το Βιετνάμ, μια αναδυόμενη δύναμη στον τομέα της ηλεκτρονικής, όπου πολυεθνικοί κολοσσοί όπως η Samsung, η Intel και η Foxconn, η ταϊβανέζικη εταιρεία που κατασκευάζει iPhones, έχουν εγκαταστήσει παραγωγικές μονάδες.
Παράλληλα, Ταϊλανδοί αξιωματούχοι κατευθύνονται στην Ουάσινγκτον με ένα σχέδιο που περιλαμβάνει αύξηση των αμερικανικών εισαγωγών και επενδύσεων. Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Ταϊλάνδης, γι’ αυτό και προσπαθεί να αποφύγει τον δασμό 36% που ενδέχεται να επαναφέρει ο Τραμπ.
«Θα πούμε στην αμερικανική κυβέρνηση ότι η Ταϊλάνδη δεν είναι μόνο εξαγωγέας αλλά και σύμμαχος και οικονομικός εταίρος στον οποίο μπορούν να βασιστούν μακροπρόθεσμα», δήλωσε η Πρωθυπουργός Παετόνγκταρν Σιναβάτρα.
Η Ένωση Εθνών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) έχει αποκλείσει την επιβολή αντίμετρων, επιλέγοντας να τονίσει τη σημασία των οικονομικών και πολιτικών σχέσεων με τις ΗΠΑ.
«Κατανοούμε τις ανησυχίες των ΗΠΑ», ανέφερε ο κ. Ζαφρούλ στο BBC. «Γι’ αυτό πρέπει να δείξουμε ότι εμείς, η ASEAN, ειδικά η Μαλαισία, μπορούμε να αποτελέσουμε αυτή τη γέφυρα».
Είναι ένας ρόλος που οι εξαγωγικές οικονομίες της περιοχής έχουν εξυπηρετήσει επιτυχώς, έχουν ωφεληθεί τόσο από το εμπόριο όσο και από τις επενδύσεις ΗΠΑ και Κίνας. Όμως οι νέοι δασμοί του Τραμπ ενδέχεται να εκτροχιάσουν αυτή την ισορροπία.
Στη Μαλαισία, για παράδειγμα, κατασκευαστές μικροτσίπ από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες έχουν επενδύσει εκεί, καθώς η Ουάσινγκτον απαγορεύει την πώληση προηγμένης τεχνολογίας στην Κίνα. Πέρυσι, η Κίνα εισήγαγε μικροτσίπ αξίας 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Μαλαισία. Τα μικροτσίπ αυτά χρησιμοποιούνται σε κινεζικής κατασκευής ηλεκτρονικές συσκευές, όπως τα iPhones, που εξάγονται στις ΗΠΑ.
Οι προτεινόμενοι δασμοί 24% στη Μαλαισία από τον Τραμπ θα μπορούσαν να αποκλείσουν αυτή την πολυδισεκατομμυριούχα αγορά. Αλλά δεν σταματά εκεί.
«Αν συνεχιστεί αυτό, τότε οι εταιρείες θα πρέπει να επανεξετάσουν τις επενδυτικές τους δεσμεύσεις», προειδοποιεί ο κ. Ζαφρούλ. «Αυτό θα επηρεάσει όχι μόνο την οικονομία της Μαλαισίας, αλλά και την παγκόσμια οικονομία».
Έπειτα είναι και η Ινδονησία, που ενδέχεται να αντιμετωπίσει δασμούς 32% και διαθέτει τεράστια αποθέματα νικελίου, φιλοδοξώντας να ενταχθεί στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα ηλεκτρικών οχημάτων.
Η Καμπότζη, στενός σύμμαχος της Κίνας, αντιμετωπίζει τους υψηλότερους δασμούς: 49%. Πρόκειται για μια από τις φτωχότερες χώρες της περιοχής, που έχει αναπτυχθεί ως κόμβος διαμετακόμισης για κινεζικές επιχειρήσεις που θέλουν να παρακάμψουν τους δασμούς των ΗΠΑ. Οι κινεζικές επιχειρήσεις ελέγχουν ή λειτουργούν σήμερα το 90% των εργοστασίων ενδυμάτων της χώρας, τα οποία εξάγουν κυρίως στις ΗΠΑ.
Ο Τραμπ μπορεί να πάτησε παύση στους δασμούς, αλλά «η ζημιά έχει γίνει», λέει η οικονομολόγος Ντόρις Λιου από το Ινστιτούτο για τη Δημοκρατία και τις Οικονομικές Υποθέσεις της Μαλαισίας.
«Αυτό λειτουργεί ως αφύπνιση για την περιοχή, όχι μόνο για να μειώσει την εξάρτηση από τις ΗΠΑ, αλλά και για να επαναπροσδιορίσει την υπερβολική εξάρτηση από οποιονδήποτε εμπορικό ή εξαγωγικό εταίρο».
Η απώλεια της Κίνας και το κέρδος της ΝΑ Ασίας
Σε αυτό το αβέβαιο περιβάλλον, ο Σι Τζινπίνγκ επιχειρεί να στείλει ένα σαφές μήνυμα: ας ενωθούμε για να αντισταθούμε στον «εκφοβισμό» από τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, αυτό δεν είναι εύκολο, καθώς η Νοτιοανατολική Ασία έχει και η ίδια εμπορικές εντάσεις με το Πεκίνο.
Στην Ινδονησία, η επιχειρηματίας Ίσμα Σαβίτρι ανησυχεί ότι οι δασμοί 145% του Τραμπ στην Κίνα θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό από Κινέζους ανταγωνιστές που δεν μπορούν πλέον να εξάγουν στις ΗΠΑ.
«Οι μικρές επιχειρήσεις σαν τη δική μας νιώθουν πιεσμένες», λέει η ιδιοκτήτρια της εταιρείας με πυτζάμες. «Αγωνιζόμαστε να επιβιώσουμε ενάντια στην επέλαση εξαιρετικά φθηνών κινεζικών προϊόντων».
