Τα smartwatches και οι φορητές συσκευές παρακολούθησης υγείας έχουν εδραιωθεί ως πολύτιμα εργαλεία για τη διαχείριση της φυσικής κατάστασης και της καθημερινής υγείας. Μια νέα, καινοτόμος μελέτη όμως προτείνει ότι, εκτός από την καταγραφή απλών αριθμών όπως οι καρδιακοί παλμοί και ο αριθμός των βημάτων, υπάρχει μια νέα αναλογία που προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για την υγεία της καρδιάς: ο ημερήσιος καρδιακός ρυθμός ανά βήμα (Daily Heart Rate Per Step ή DHRPS).
Τι είναι το DHRPS και πώς υπολογίζεται
Η μέθοδος DHRPS βασίζεται σε έναν απλό μαθηματικό υπολογισμό: διαιρείτε τον μέσο ημερήσιο καρδιακό σας ρυθμό (beats per minute) με τον ημερήσιο αριθμό των βημάτων σας. Το αποτέλεσμα αυτής της αναλογίας θεωρείται πλέον από ερευνητές ένας ισχυρός δείκτης της καρδιαγγειακής σας ικανότητας και απόδοσης. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του DHRPS, τόσο λιγότερο αποτελεσματικά λειτουργεί η καρδιά, πράγμα που μπορεί να σημαίνει αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Αυτή η αναλογία, σύμφωνα με τη νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 29 Μαρτίου στο Journal of the American Heart Association, ενδέχεται να αποτελεί πιο ακριβή ένδειξη της συνολικής καρδιαγγειακής υγείας σε σύγκριση με τη μεμονωμένη παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού ή των βημάτων.
Ο Zhanlin Chen, φοιτητής ιατρικής στο Feinberg School of Medicine του Northwestern University και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, εξήγησε ότι το DHRPS είναι στην ουσία ένας δείκτης της αποτελεσματικότητας της καρδιάς. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στο Health:
«Η μέτρησή μας, που ενσωματώνει τον καρδιακό ρυθμό και τον αριθμό των βημάτων, δείχνει πόσο σκληρά πρέπει να δουλέψει η καρδιά για να ανταποκριθεί στις φυσιολογικές απαιτήσεις της σωματικής δραστηριότητας».
Γιατί η μέτρηση αυτή έχει σημασία
Όταν η καρδιά είναι λιγότερο αποδοτική, πρέπει να αυξάνει τον ρυθμό λειτουργίας της (δηλαδή τους χτύπους), προκειμένου να αντλήσει επαρκές αίμα στο σώμα κατά την κίνηση. Το DHRPS αποτυπώνει αυτή την προσπάθεια με μεγαλύτερη σαφήνεια και αμεσότητα από άλλες απλές μετρήσεις.
Για τη διεξαγωγή της μελέτης, η ερευνητική ομάδα ανέλυσε δεδομένα από περίπου 7.000 άτομα που χρησιμοποιούσαν συσκευές τύπου Fitbit, καθώς και ηλεκτρονικά ιατρικά τους αρχεία.
Τα ευρήματα ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικά: όσοι είχαν υψηλότερα σκορ DHRPS παρουσίαζαν σημαντικά αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης σοβαρών παθήσεων, όπως:
- Διαβήτης τύπου 2
- Υπέρταση
- Καρδιακή ανεπάρκεια
- Εγκεφαλικό επεισόδιο
- Στεφανιαία αθηροσκλήρωση
- Έμφραγμα του μυοκαρδίου
Συγκεκριμένα, η μελέτη κατέγραψε τουλάχιστον 56% υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης αυτών των καταστάσεων μεταξύ των συμμετεχόντων με υψηλό DHRPS, σε σύγκριση με εκείνους με χαμηλότερη τιμή.
«Ελπίζουμε πως με αυτήν τη μέτρηση, η οποία αξιοποιεί δεδομένα που ήδη συλλέγονται από εκατομμύρια φορητές συσκευές, θα μπορούμε να εντοπίζουμε άτομα που διατρέχουν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο», δήλωσε ο Chen.
Η σημασία της καρδιαγγειακής απόδοσης στην υγεία
Παρότι ο καρδιακός ρυθμός ηρεμίας και ο αριθμός των ημερήσιων βημάτων είναι από μόνοι τους αξιόλογοι δείκτες, η συνδυαστική τους ανάλυση, όπως συμβαίνει με το DHRPS, μπορεί να προσφέρει πιο ολοκληρωμένη εικόνα για την πραγματική καρδιαγγειακή κατάσταση του ατόμου.
Η Dr. Mary Greene, καρδιολόγος και διευθύντρια του τμήματος Υγείας της Καρδιάς των Γυναικών στο LabFinder, δήλωσε πως ο δείκτης DHRPS αποτελεί μια πιο «πρακτική» και «ακριβή» προσέγγιση στην αξιολόγηση της καρδιακής υγείας: «Η καρδιά είναι υπεύθυνη για την κυκλοφορία του οξυγονωμένου αίματος σε όλο το σώμα. Όσο πιο αποδοτικά το κάνει αυτό κατά τη διάρκεια σωματικής δραστηριότητας, τόσο πιο υγιές είναι το σύστημα».
Ο Dr. Christopher Tanayan, αθλητικός καρδιολόγος στο Northwell Health Manhattan Eye, Ear, and Throat Hospital, εξηγεί ότι: «Όταν η καρδιά μπορεί να ανταποκρίνεται σε αυξημένες απαιτήσεις χωρίς να αυξάνει υπερβολικά τον ρυθμό της, τότε μιλάμε για ένα ισχυρό, υγιές καρδιαγγειακό σύστημα. Και αυτό έχει κλινική σημασία».
Περιορισμοί και αδυναμίες του DHRPS
Παρότι το DHRPS φαίνεται να είναι χρήσιμο εργαλείο, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν είναι άψογο. Σύμφωνα με την Dr. Greene, υπάρχουν ορισμένα σημεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη:
- Ακρίβεια συσκευών: Τα smartwatches ενδέχεται να μην μετρούν πάντα με ακρίβεια τον καρδιακό ρυθμό ή τα βήματα.
- Φαρμακευτική αγωγή: Ορισμένα φάρμακα (όπως β-αναστολείς ή διεγερτικά) μπορούν να επηρεάσουν τον καρδιακό ρυθμό, άρα και το DHRPS.
- Τύπος άσκησης: Το DHRPS δεν διαχωρίζει τον τύπο ή την ένταση της άσκησης. Για παράδειγμα, 5.000 βήματα σε ανηφόρα είναι πολύ πιο απαιτητικά από 5.000 βήματα σε επίπεδο έδαφος.
- Άσκηση χωρίς βήματα: Εργασίες ή ασκήσεις που δεν καταγράφονται ως «βήματα» (π.χ. μεταφορά βαρών, γυμναστική άνω σώματος) δεν περιλαμβάνονται στη μέτρηση.
- Βραχυπρόθεσμη χρήση: Το DHRPS δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για ημερήσια ανάλυση. Η μελέτη ανέλυσε δεδομένα από τουλάχιστον 10 ημέρες, με μέσο όρο τις 192 ημέρες ανά συμμετέχοντα.
«Η καρδιακή συχνότητα μεταβάλλεται φυσικά σε βραχυπρόθεσμες δραστηριότητες όπως το τρέξιμο. Το DHRPS σχεδιάστηκε για να υπολογίζεται σε βάθος χρόνου», υπογράμμισε ο Chen.
Ο Dr. Tanayan σημειώνει ότι μια πιο ακριβής αλλά πολύπλοκη μέθοδος αξιολόγησης είναι η δοκιμή καρδιοπνευμονικής άσκησης (CPET), η οποία γίνεται σε κλινικά περιβάλλοντα: «Αυτό είναι το απόλυτο εργαλείο για να δούμε πώς ανταποκρίνεται το σώμα (μυϊκά, καρδιακά, πνευμονικά και ψυχολογικά) στην άσκηση».
Πώς να παρακολουθείτε το DHRPS σας
Η παρακολούθηση του DHRPS δεν είναι δύσκολη: χρειάζεστε ένα έξυπνο ρολόι ή fitness tracker και μια αριθμομηχανή.
Στο τέλος κάθε ημέρας, διαιρείτε τον μέσο ημερήσιο καρδιακό ρυθμό με τον ημερήσιο αριθμό των βημάτων. Το αποτέλεσμα είναι το DHRPS σας. Οι τιμές συνήθως είναι πολύ μικρές:
- DHRPS ≤ 0,0081: χαμηλό, θεωρείται καλό
- DHRPS ≥ 0,0147: υψηλό, ενδέχεται να υποδεικνύει αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο
«Καταγράψτε αυτή την αναλογία σε διάφορες δραστηριότητες μέσα στην εβδομάδα για να αποκτήσετε μια πιο αντιπροσωπευτική εικόνα», δήλωσε η Dr. Greene.
Εάν παρατηρήσετε σταθερά υψηλές τιμές, η ίδια συνιστά τα εξής:
- Ενσωμάτωση αερόβιας άσκησης (π.χ. περπάτημα, ποδηλασία, κολύμπι)
- Προσθήκη ασκήσεων με αντιστάσεις
- Εφαρμογή κυκλικής προπόνησης υψηλής έντασης (HIIT)
- Προοδευτική αύξηση έντασης και διάρκειας προπονήσεων
«Και φυσικά», προσθέτει, «υιοθετήστε έναν υγιεινό τρόπο ζωής: σωστή διατροφή, διαχείριση άγχους, αποφυγή καπνίσματος, επαρκής ύπνος και καλή ενυδάτωση».
Τέλος, εάν παρατηρήσετε αιφνίδιες αλλαγές στο DHRPS, απευθυνθείτε στον γιατρό σας: «Ιδιαίτερα αν παρατηρήσετε σημαντική αύξηση του καρδιακού ρυθμού ηρεμίας ή συνοδευτικά συμπτώματα όπως κόπωση, βήχα ή πόνο, είναι σημαντικό να γίνει περαιτέρω αξιολόγηση», κατέληξε η Dr. Greene.
