Σκέψου ένας άνθρωπος να πάσχει από μία ασθένεια που απειλεί τη ζωή του. Σκέψου η μόνη λύση να είναι να του δώσει υγιή κύτταρα ένας συνάνθρωπός του. Κι αυτός ο ένας να είσαι εσύ. Σκέψου να περνάς μία εντελώς απλή κι ανώδυνη διαδικασία, περίπου σαν την αιμοδοσία. Κι έτσι απλά, με λίγες ώρες από τον χρόνο σου, να του χαρίζεις μία δεύτερη ευκαιρία στη ζωή. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με τους εθελοντές δότες μυελού των οστών. Με μία πολύ απλή λήψη δείγματος σάλιου, εγγράφονται στην Παγκόσμια Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών. Κι αν είναι τυχεροί, όπως μας λένε δύο δότριες που έκαναν όλο το «ταξίδι», το τηλέφωνό τους χτυπά κάποια στιγμή και τους καλούν να δώσουν το μόσχευμα- δηλαδή συγκεκριμένα κύτταρα του αίματός τους- στον συμβατό λήπτη. Είναι τυχερός ο ασθενής που βρήκε τον δρόμο της σωτηρίας; Ασφαλώς. Όπως όμως λένε στο newsbeast.gr η Κωνσταντίνα και η Κωστούλα, είναι τυχεροί και οι δότες. Γιατί τους δίνεται μία μοναδική ευκαιρία: Να προσφέρουν απλόχερα αγάπη, να βοηθήσουν έναν συνάνθρωπό τους χωρίς κανένα κόστος ή συνέπεια για τους ίδιους. Να αναμετρηθούν με τους πιθανούς- και τόσο ανθρώπινους- φόβους τους και να βγουν νικητές. Και, όπως και οι δύο συμφωνούν, να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι. Να νιώσουν την αγωνία της οικογένειας της άλλης πλευράς, που ζει στην κόψη του ξυραφιού. Και τελικά να μάθουν με τον πιο συνειδητοποιημένο τρόπο ότι η ζωή αξίζει όταν έχει νόημα, όταν ζεις τις στιγμές. Όταν αναμετράσαι με τους φόβους σου και τους νικάς. Όταν μπορείς να προσφέρεις. Για όλες τις λεπτομέρειες της δωρεάς μυαλού των οστών, μίας εντελώς απλής διαδικασίας που θυμίζει αυτή της αιμοδοσίας, μιλήσαμε με τον αναπληρωτή καθηγητή Παιδιατρικής Αιματολογίας και επιστημονικό διευθυντή της Τράπεζας Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών του συλλόγου «Όραμα ελπίδας» Στέλιο Γραφάκο. Και οι δύο δότριες μας επιβεβαίωσαν στη συνέχεια το προφανές: Με λίγο από τον χρόνο σου, ναι, μπορείς να σώσεις μία ζωή.
NEWSBEAST
Δύο δότες μυελού των οστών που έσωσαν δύο συνανθρώπους τους περιγράφουν τη διαδικασία και τα συναισθήματα
Το ξέρεις πως με μία απλή κίνηση μπορείς να σώσεις μία ζωή;
Ο λόγος στους ειδικούς
– Κύριε Γραφάκο, τι είναι ο μυελός των οστών και τι ρόλο παίζει στο σώμα μας; Είναι ένας ρευστός ιστός, που βρίσκεται στα πλατιά οστά, κυρίως στη λεκάνη και στο στέρνο, στους ενήλικες, και είναι με απλά λόγια το εργοστάσιο που φτιάχνει όλα τα κύτταρα του αίματος. Δηλαδή μέσα στον μυελό των οστών παράγονται καθημερινά δισεκατομμύρια κύτταρα του αίματος. Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες κυττάρων, μία από τις πιο σημαντικές είναι τα λεγόμενα αρχέγονα ή προγονικά κύτταρα, τα μητρικά κύτταρα του αίματος, που έχουν την ικανότητα καθημερινά να φτιάχνουν ειδικές μορφές κυττάρων, όπως είναι τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα λευκά, τα αιμοπετάλια, που είναι απαραίτητα για τη ζωή μας. – Δεν έχει κάποια σχέση με τον νωτιαίο μυελό; Απολύτως καμία, και υπάρχει μια μεγάλη σύγχυση και παραπληροφόρηση. Πολλοί θεωρούν ότι παίρνουμε νωτιαίο μυελό, που βρίσκεται μέσα στη σπονδυλική στήλη, αλλά αυτός είναι νευρικός ιστός και δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το αιμοποιητικό σύστημα. – Τι είναι ακριβώς η μεταμόσχευση μυελού των οστών; Αυτό που λέγεται σήμερα μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων είναι μία εξειδικευμένη θεραπεία, που εφαρμόζεται εδώ και πενήντα χρόνια, μία επέμβαση ρουτίνας που γίνεται σχεδόν σε όλες τις χώρες. Αυτό που κάνουμε είναι ότι παίρνουμε κύτταρα αιμοποιητικά από ένα υγιές άτομο, τον δότη, και τα μεταφέρουμε στον ασθενή. Για να γίνει αυτό, ο ασθενής υποβάλλεται σε μία βαριά θεραπεία, με φάρμακα κυτταροτοξικά, για να «σκοτώσει» τον δικό του μυελό των οστών, που είναι παθολογικός, έτσι ώστε, ας το πούμε, να αναπτυχθεί χώρος μέσα στα οστά, για να μπορέσουν να μπουν τα κύτταρα και να φτιάξουν ένα νέο, υγιές αιμοποιητικό σύστημα. – Πότε χρειάζεται κάποιος μεταμόσχευση μυελού των οστών; Τα άτομα που πρέπει να υποβληθούν στη θεραπεία αυτή πάσχουν από απειλητικά για τη ζωή τους νοσήματα, όπως νοσήματα του αίματος κυρίως αλλά και νεοπλασματικά και καμιά φορά και γενετικά. Τα πιο συνηθισμένα είναι διάφορες μορφές βαριάς λευχαιμίας, υψηλού κινδύνου λευχαιμίας – γιατί στα παιδιά, η λευχαιμία μπορεί να γίνει καλά με φάρμακα στο 80% των περιπτώσεων. Ένα άλλο νόσημα που μπορεί να γίνει καλά είναι η μεσογειακή αναιμία, η απλαστική αναιμία και ορισμένα άλλα σπανιότερα νοσήματα. – Οπότε, για τους ανθρώπους που υποβάλλονται στη θεραπεία αυτή, είναι πια η μόνη τους επιλογή… Βεβαίως, δεν υπάρχει άλλη περίπτωση ο ασθενής να γίνει καλά, αν δεν κάνει μεταμόσχευση κατά 90% είναι καταδικασμένος. Αν κάνει μεταμόσχευση, γίνεται καλά το 70% των παιδιών και το 50% των ενηλίκων. – Πόσο πιθανό είναι να βρει κάποιος συμβατό δότη;Ο λόγος στους δότες
Κωνσταντίνα: Μου δόθηκε ένα μεγάλο δώρο, να σώσω έναν συνάνθρωπό μου «Ήμουν πριν λίγα χρόνια σε μία παιδική εκδήλωση. Ήταν εκεί και το Όραμα ελπίδας κι έδωσα δείγμα» αφηγείται η Κωνσταντίνα, μαία στο επάγγελμα και μητέρα δύο παιδιών. Δύο χρόνια μετά χτύπησε το τηλέφωνό της και της είπαν πως είχε βρεθεί συμβατή με ασθενή που χρειαζόταν μεταμόσχευση μυελού των οστών. «Ήταν σαν να κέρδισα το λαχείο, είναι από αυτά που δεν πιστεύεις» λέει στο newsbeast.gr, «είναι σπάνιο, δύσκολο να βρεθείς συμβατός, ήταν ένα ευχάριστο σοκ. Αυτό είναι άλλωστε το ‘όνειρο’ κάθε δότη, να βρεθεί συμβατός. Γι’ αυτό το κάνεις. Νιώθω πως πιο πολύ ήμουν εγώ η τυχερή παρά ο λήπτης». Η Κωνσταντίνα περιγράφει τη διαδικασία λήψης του μυελού των οστών σαν την αιμοδοσία. Το μόνο δύσκολο, όπως λέει, αν μπορεί κανείς να το χαρακτηρίσει έτσι, ήταν η ακινησία, για 3-4 ώρες. Στη συνέχεια επέστρεψε κανονικά στην καθημερινότητά της χωρίς κανένα πρόβλημα. «Είναι τόσο συγκλονιστικό να μπορείς να σώσεις έναν άνθρωπο από μία τόσο απλή διαδικασία. Μου δόθηκε ένα πολύ μεγάλο δώρο, να σώσω έναν συνάνθρωπό μου» συνεχίζει. «Είναι μία πολύ συνειδητοποιημένη πράξη. Δεν υπήρχε περίπτωση να μου πουν ότι εξαρτάται από μένα μία ζωή κι εγώ να αρνηθώ επειδή π.χ μπορεί να πονέσω. Εγώ ήμουν η τυχερή παρά ο άνθρωπος που του έδωσα το μόσχευμα. Δεν θα είχα καμία αντίρρηση να το ξανακάνω, αν και δεν είναι σύνηθες να καλείται ο ίδιος δότης» καταλήγει. Κωστούλα: Ήταν μία εμπειρία ζωής, ήμουν πολύ τυχερή. Ο λήπτης μου με έκανε καλύτερο άνθρωπο «Δεν ήξερα καν τι είναι, δεν είχα ιδέα» για τη δωρεά μυελού των οστών, εξηγεί η Κωστούλα.Όταν έδωσε δείγμα, σε μία εκδήλωση ποδηλατών, πίστευε πως δεν υπάρχει περίπτωση να βρεθεί συμβατή. «Το έκανα κι έλεγα, άλλωστε δεν θα συμβεί σε μένα, να με πάρουν για μόσχευμα» λέει στο newsbeast. Ωστόσο έναν χρόνο μετά, συνέβη ακριβώς αυτό. «Όταν μου είπαν πως έχω βρεθεί συμβατή δότρια σοκαρίστηκα, έμεινα παγοκολώνα. Μετά, θυμάμαι πως μου μιλούσαν, αλλά δεν άκουγα τίποτα. Μέσα μου είχα τόση χαρά που θα μπορούσα να βοηθήσω έναν άλλο άνθρωπο. Ήταν τόσο έντονα τα συναισθήματα, υπήρχε και πολύς φόβος, πολλές ανασφάλειες, αναρωτιόμουν τι συνέπειες θα είχε για μένα. Δεν το είπα σε κανέναν στην αρχή» αφηγείται, «δεν ήξερα τι ακριβώς θα γίνει, ρώτησα, ενημερώθηκα για τη διαδικασία αλλά ήξερα από την πρώτη στιγμή πως δεν θα μπορούσα να αρνηθώ. Είναι πολύ βαρύ να κρέμεται μία ζωή από εσένα. Έμαθα πως ήμουν 100% συμβατή με ένα παιδάκι, ένιωθα έντονα την ευθύνη». Όπως περιγράφει, η άγνοια, η έλλειψη ενημέρωσης, έκαναν ανθρώπους να την αποθαρρύνουν. «Υπήρξε άνθρωπος που μου είπε ‘τι πας να κάνεις;’» εξομολογείται. «Με στήριζε όμως η οικογένειά μου, το περιβάλλον μου. Όλοι ζούμε στον μικρόκοσμό μας και δεν βλέπουμε τι υπάρχει γύρω μας. Στην επαρχία είναι τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα…» «Δεν είναι το πιο εύκολο» εξηγεί «για κάποιον που φοβάται πολύ μην πάθει κάτι. Εγώ ξεπέρασα τον εαυτό μου, μου γεννήθηκαν πολλές ανασφάλειες. Είναι ο φόβος ότι δίνω κάτι από μένα. Στην αρχή, ναι, φοβήθηκα. Όμως όταν το κάνεις, γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος, πιο δυνατός, μαθαίνεις πως τα όριά σου είναι πιο πέρα από ό,τι νομίζεις. Ο φόβος δεν πρέπει να είναι ανασταλτικός παράγοντας αλλά τον καταλαβαίνω…». Και ήρθε η στιγμή που έδωσε το μόσχευμα. «Όλο αυτό που περνάς πριν είναι ένα μεγάλο στοίχημα με τον εαυτό σου, μόλις δώσεις το μόσχευμα μπαίνεις στη θέση της άλλης πλευράς, στην αγωνία των γονιών. Μέχρι τότε εμένα δεν με είχε απασχολήσει αυτό, ήμουν απορροφημένη στα δικά μου. Μετά κατάλαβα ότι εγώ αγχωνόμουν άδικα, το πραγματικό πρόβλημα είναι στην απέναντι πλευρά. Είναι απίστευτο αυτό που βιώνουν, τους θαυμάζω τους ασθενείς και τις οικογένειές τους. Όλοι εμείς ασχολούμαστε με ανούσια πράγματα και στεναχωριόμαστε για ασήμαντα. Όμως οι ασθενείς είναι δίπλα μας, είναι υπέροχο να σώζεις έναν άνθρωπο, είναι θεϊκό να σου λέει κάποιος ‘είσαι η δεύτερη μαμά του παιδιού μου’. Εσύ δίνεις κάτι που απλώς έχεις και ο άλλος το χρειάζεται για να ζήσει, είναι ζωή, είναι ελπίδα, μία δεύτερη ευκαιρία. Όλοι μπορούμε να το κάνουμε». Όσο για το συναίσθημα μετά, η Κωστούλα είναι χειμαρρώδης: «Νιώθεις πλήρης, ευτυχία, γαλήνη, νιώθεις σαν να γέννησες ξανά έναν άνθρωπο. Δεν περιγράφεται με λέξεις. Διαθέτεις λίγες ώρες από τη ζωή σου κι αυτός ο λίγος χρόνος είναι αρκετός για να σώσεις έναν άνθρωπο. Όλοι έχουμε δουλειές και υποχρεώσεις, ούτε νοσηλεύτηκα ούτε τίποτα. Να μην φοβάται ο κόσμος, είναι μόνο λίγες ώρες. Αύριο μπορεί στη θέση του ανθρώπου που έχει ανάγκη να είναι ένας δικός μας άνθρωπος. Δεν στερήθηκα τίποτα ούτε στέρησα τίποτα από τα παιδιά μου, έκανα μόνο δύο ταξίδια, δύο χαρούμενα ταξίδια από την επαρχία στην Αθήνα. Ήταν μία εμπειρία ζωής, ήμουν πολύ τυχερή. Ο λήπτης μου με έκανε καλύτερο άνθρωπο, με έμαθε ότι η ζωή αξίζει όταν έχει νόημα, όταν ζεις τις στιγμές. Τον ευχαριστώ πάρα πολύ, με βοήθησε να σκεφτώ τα σημαντικά στη ζωή, και να το μεταβιβάσω και στα παιδιά μου, ότι μπορούμε να μοιράζουμε απλόχερα αγάπη. Μου έδωσε το μήνυμα της προσφοράς, είμαστε και οι δύο τυχεροί, κι εγώ κι εκείνος…».