Ζούμε σε μία χώρα που ο ήλιος είναι «παρών» σχεδόν όλο τον χρόνο. Είναι πάρα πολλές οι μέρες της ηλιοφάνειας, είναι πολύ μεγάλα τα ηλιόλουστα διαστήματα, τόσο, που αυτό αποτελεί κίνητρο για τους τουρίστες. Αλλά και για μας που ζούμε εδώ, ο ήλιος είναι αυτονόητος. Μας κάνει εντύπωση αν κάποιες μέρες έχει πολύ συννεφιά ή είναι μουντές. Μας λείπει η ηλιοφάνεια όταν πάμε σε κάποιον προορισμό με λιγότερο καθαρό καιρό. Και φυσικά (θα έπρεπε να) έχουμε μάθει να ζούμε απολαμβάνοντας τα καλά που προσφέρει η ηλιακή ακτινοβολία αλλά και προστατευόμενοι από τους κινδύνους της.
Κι έτσι κάνει εντύπωση το λεγόμενο «μεσογειακό παράδοξο», όπως χαρακτήρισε ο πρόεδρος της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας – Πανελλήνιας Ένωσης Ενδοκρινολόγων κ. Τζαντ Μούσλεχ το γεγονός ότι πολλοί Έλληνες έχουν μεγάλη έλλειψη βιταμίνης D, για τον σχηματισμό της οποίας είναι απαραίτητη η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Θεωρητικά, σε μία χώρα σαν τη δική μας, με τόσο ήλιο και τόσες ημέρες ηλιοφάνεια τον χρόνο, δεν θα έπρεπε να υπάρχει τέτοιο πρόβλημα, ή θα έπρεπε να είναι περιορισμένο. Αντίθετα, φαίνεται πως το πρόβλημα είναι εδώ και μάλιστα είναι μεγάλο.
Το θέμα απασχόλησε το 45ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Σακχαρώδους Διαβήτη, που ολοκληρώθηκε στη Θεσσαλονίκη πριν από λίγες ημέρες. Και είναι χαρακτηριστικό πως, λόγω των αυξημένων ποσοστών ανεπάρκειας, η Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Πανελλήνια Ένωση Ενδοκρινολόγων προχώρησε στην έκδοση κατευθυντήριων γραμμών, κάτι που γίνεται για πρώτη φορά πανελλαδικά, προκειμένου να συμβάλλει στην ενημέρωση των πολιτών και την αντιμετώπιση του ζητήματος.
«Ως μεσογειακή χώρα, έχουμε ηλιοφάνεια σχεδόν όλο τον χρόνο» εξηγεί στο newsbeast.gr ο κ. Μούσλεχ. «Κι όμως, μεγάλος αριθμός Ελλήνων εμφανίζει σοβαρή έλλειψη βιταμίνης D. Αυτό είναι το μεσογειακό παράδοξο, να έχουμε τόσο ήλιο και να έχουμε και τόσο έντονη έλλειψη της βιταμίνης αυτής. Δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, γι’ αυτό λέμε ‘μεσογειακό’ παράδοξο, αφορά και άλλες χώρες της Μεσογείου. Για παράδειγμα και η Ιταλία, που έχει πολλές ώρες ηλιοφάνειας, αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα».
– Πώς εξηγείται η έλλειψη βιταμίνης D;
Πρώτα πρώτα δεν εκτιθέμεθα αρκετά στις ακτίνες του ήλιου, που είναι απαραίτητες για τον σχηματισμό της βιταμίνης D. Αλλά και όταν βγαίνουμε στον ήλιο, φοράμε αντιηλιακό με πολύ υψηλό δείκτη προστασίας, γιατί καθόμαστε τις λεγόμενες «κακές ώρες». Έχουμε τη συνήθεια, για παράδειγμα, να κατεβαίνουμε στην παραλία μεσημεριανές ώρες, που η ηλιακή ακτινοβολία είναι επικίνδυνη, οπότε φοράμε αντιηλιακό ε πολύ υψηλό δείκτη προστασίας. Αυτό όμως εμποδίζει τον σχηματισμό της βιταμίνης D στο δέρμα. Επίσης, δεν είναι σωστή η διατροφή μας, δεν καταναλώνουμε, δηλαδή, επαρκή γαλακτοκομικά.
– Δεν ενδείκνυται πάντως και η κυκλοφορία στον ήλιο χωρίς αντιηλιακό…
Αυτές τις ώρες που συνηθίζουμε να καθόμαστε στον ήλιο, όχι. Χρειαζόμαστε όμως μία με δύο ώρες έκθεση στον ήλιο καθημερινά, τις λεγόμενες «καλές» ώρες. Το πρωί ο ήλιος είναι λιγότερο επικίνδυνος, οπότε μπορούμε να κυκλοφορούμε είτε χωρίς αντιηλιακό είτε με κάποιο αντιηλιακό με χαμηλό δείκτη προστασίας.
– Γιατί είναι σημαντική για τον οργανισμό μας η βιταμίνη D;
Η βιταμίνη D μεταβολίζεται από το δέρμα στο ήπαρ κι από εκεί στα νεφρά. Συμβάλλει στην απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο, παίζει ρόλο στον μεταβολισμό του ασβεστίου μέσω της παραθορμόνης, που είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία των οστών και την προστασία από την οστεοπόρωση. Είναι πολλές οι λειτουργίες της και πολλά όργανα που βασίζονται στη βιταμίνη D, και η ανεπάρκειά της έχει διάφορα συμπτώματα, μπορεί να συνδέεται, για παράδειγμα, ακόμα και με αδυναμία ή κομμάρες.
– Γιατί χρειάστηκε να εκδοθούν κατευθυντήριες γραμμές για το θέμα;
Έχουμε ευαισθησία για το ζήτημα αυτό ως Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Πανελλήνια Ένωση Ενδοκρινολόγων και ζητήσαμε από την αρμόδια ομάδα μας να φτιάξει οδηγίες για τη μέτρηση της βιταμίνης D και την αντιμετώπισης της ανεπάρκειας και της έλλειψής της. Φυσιολογικές τιμές θεωρούμε τις πάνω από 30, από 15 μέχρι 30 μιλάμε για ανεπάρκεια και για τιμές κάτω από 15 για έλλειψη. Οι οδηγίες ανακοινώθηκαν στο συνέδριο, στη Θεσσαλονίκη, και ήδη τις χρησιμοποιούν πολλές επιστημονικές ομάδες. Στόχος μας είναι η καλύτερη αντιμετώπιση και καθοδήγηση των συμπολιτών μας.
– Και πώς διαγιγνώσκεται η έλλειψη ή η ανεπάρκεια βιταμίνης D;
Με μία απλή εξέταση αίματος, δεν είναι τίποτα περίπλοκο. Αναλόγως των συμπτωμάτων, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει μια τέτοια απλή εξέταση, που θα δείξει αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα με τη βιταμίνη D και ποιο είναι το μέγεθός του.
– Εφόσον διαπιστωθεί πως κάποιος έχει χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, εσείς τι συστήνετε;
Είναι σημαντικό οι πολίτες να επισκέπτονται τον ενδοκρινολόγο τους, ώστε να γίνεται έγκαιρη διάγνωση πιθανής έλλειψης ή ανεπάρκειας της βιταμίνης D και να δίνονται συγκεκριμένες οδηγίες. Το πρώτο που λέμε εμείς οι ενδοκρινολόγοι είναι έκθεση στον ήλιο, όπως είπαμε, τις καλές ώρες, που η ακτινοβολία δεν είναι τόσο επικίνδυνη και μπορούμε είτε να μη φοράμε αντιηλιακό είτε να επιλέγουμε κάποιο με χαμηλό δείκτη προστασίας. Επίσης, συστήνουμε να περιλαμβάνονται στη διατροφή περισσότερα γαλακτοκομικά, η κατανάλωσή τους είναι απαραίτητη. Υπάρχει και η φαρμακευτική αγωγή, δίνουμε φαρμακευτικά σκευάσματα, που μπορούν να συμβάλλουν στην αναπλήρωση της βιταμίνης D.
Η έρευνα με τίτλο «Αυξημένη συχνότητα ανεπάρκειας βιταμίνης D σε δείγμα ελληνικού και κυπριακού πληθυσμού», που παρουσιάστηκε στο 45ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Σακχαρώδους Διαβήτη, διερεύνησε τα επίπεδα βιταμίνης D σε Έλληνες και Κύπριους και διαπίστωσε πως το 73,07% των Ελλήνων και το 69,28% των Κυπρίων του δείγματος είχαν ανεπαρκή επίπεδα.
Τα στοιχεία για τα επίπεδα της βιταμίνης D, σε δείγμα 8.780 Ελλήνων και 2.594 Κυπρίων, συλλέχθηκαν τυφλά από τα εργαστηριακά πληροφοριακά συστήματα των νοσοκομείων ΑΧΕΠΑ στη Θεσσαλονίκη και Άγιος Λουκάς στη Λευκωσία, για χρονικό διάστημα 5 ετών. Η έρευνα εκπονήθηκε από το ΑΠΘ και την Ιατρική Σχολή St George UK, Διεθνές Τμήμα Πανεπιστημίου Λευκωσίας Κύπρου.
