Στην καυστική κινηματογραφική σάτιρα «don’t look up», ένας μεγιστάνας της τεχνολογίας και βασικός χρηματοδότης της Προέδρου των ΗΠΑ διακόπτει την τελευταία στιγμή μια επιχείρηση ανατίναξης ενός μετεωρίτη που θα καταστρέψει τη Γη, παρουσιάζοντας ένα εναλλακτικό σχέδιο για την αξιοποίηση των πολύτιμων μετάλλων που μεταφέρει.
Η πραγματικότητα δεν διαφέρει πολύ. Τα ισχυρότερα κράτη του κόσμου, αλλά και μια πληθώρα από ιδιωτικές εταιρείες, έχουν επιδοθεί σε μια κούρσα για την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της Σελήνης, αλλά και των αστεροειδών, εκτιμώντας πως τα κέρδη από τις διαστημικές εξορύξεις θα μπορούσαν να είναι αμύθητα.
«Πριν από μια δεκαετία, αρκετοί επενδυτές ενθουσιάστηκαν με τις κερδοφόρες προοπτικές θέλοντας να γίνουν οι πρώτοι τρισεκατομμυριούχοι του διαστήματος», σημείωσε στο Space ο Άνγκελ Αμπούντ Μαντρίντ, διευθυντής του Κέντρου Διαστημικών Πόρων στο School of Mines στο Κολοράντο.
«Τα σχέδια τους αποδείχθηκαν υπερβολικά φιλόδοξα για εκείνη την εποχή», πρόσθεσε, υπογραμμίζοντας πως ακόμα και τα κράτη, στο πλαίσιο της εξερεύνησης του διαστήματος, είχαν εστιάσει σε γεωτρήσεις για τον εντοπισμό ζωτικής σημασίας πόρων, όπως για παράδειγμα το νερό. Σήμερα, σημειώνει, η ιδέα της διαστημικής εξόρυξης έχει ωριμάσει σε σημείο που δεκάδες startup εταιρείες, αλλά και πολύ μεγαλύτερες, αναπτύσσουν σχέδια και προωθούν επενδύσεις για την αξιοποίηση των διαστημικών πόρων. Ασφαλώς και τα σκήπτρα παραμένουν στα χέρια των υπερδυνάμεων, και κυρίως των ΗΠΑ και Κίνας.
Ο ανταγωνισμός αυξάνεται ενώ τα ερωτήματα πληθαίνουν: Ποιος και με ποιον τρόπο θα λάβει τα δεδομένα που απαιτούνται για τον εντοπισμό πολύτιμων μετάλλων στο διάστημα; Ποιος θα προσδιορίσει τις συγκεντρώσεις των υλικών, ποιος θα σκάψει και θα τα εξορύξει; Και ποιος θα αξιοποιήσεις αυτούς τους πόρους; Και τελικά… Ποιος θα «τρυπήσει» πρώτος. Η Συνθήκη του ΟΗΕ για το Διάστημα δεν εμποδίζει την εξόρυξη πόρων. Όσον αφορά στην απαγόρευση κατοχής ενός πλανητικού σώματος, πολλοί εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες πως πρόκειται απλώς για έναν θεωρητικό περιορισμό της Συνθήκης, που δεν έχει δοκιμαστεί και είναι πολύ πιθανόν να καταρρεύσει στην πράξη.
Στην παρούσα φάση, το διαστημικό «Ελ Ντοράντο» είναι η Σελήνη. «Βραχυπρόθεσμα όλα έχουν να κάνουν με το φεγγάρι», αναφέρει ο Άνγκελ Αμπούντ Μαντρίντ. Υπογραμμίζει όμως πως ενδεχομένως να αποδειχθεί στο μέλλον ότι ο μεγαλύτερος πλούτος βρίσκεται στους αστεροειδείς.
Σελήνη, το πρώτο εξωγήινο ορυχείο
Μπορεί για την εξόρυξη σε αστεροειδή να χρειάζονται να γίνουν ακόμη αρκετά βήματα, όμως επιστήμονες και μηχανικοί είναι πλέον πολύ κοντά στην τεχνολογία που μπορεί να μετατρέψει τη Σελήνη στην πρώτη εξωγήινη βάση εξόρυξης. Μετά από δεκαετίες ερευνών, κυβερνητικά και ιδιωτικά εργαστήρια έχουν καταλήξει στα πρότυπα σχέδια για ένα σεληνιακό ορυχείο.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, αρκετοί πόροι στο φεγγάρι βρίσκονται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις σε σχέση με τη Γη. Ωστόσο το κόστος μεταφοράς τους στον πλανήτη μας – και το αντίστροφο – αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα. Για αυτό το λόγο εκτιμάται πως σε πρώτη φάση τα υλικά που θα εξορυχθούν θα χρησιμοποιηθούν την ενίσχυση της αυτονομίας των πρώτων αποστολών και για την ανάπτυξη πάνω στη Σελήνη.
Οι ανάγκες των πρώτων εποίκων θα είναι σημαντικές και τα υλικά αυτά θα μπορούσαν αφορούν στα αναλώσιμα των αποστολών, να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση πυραύλων, την κατασκευή ηλιακών πάνελ και κτιριακών δομών. Εξάλλου φαίνεται πως στον δορυφόρο της Γης υπάρχουν σε αφθονία μέταλλα όπως το αλουμίνιο, ο σίδηρος και το πυρίτιο. Το γεγονός πως γνωρίζουμε πολλά για τη σύνθεση του εδάφους της Σελήνης την κάνει πολύ πιο ελκυστική και πολλοί ήδη μιλούν για την καθιέρωση μιας «σεληνιακής» οικονομίας, με έντονη δραστηριότητά, που θα μπορούσε να διαμορφώσει μια πολύ πιο βιώσιμη συνθήκη στο φεγγάρι, αυξάνοντας σημαντικά τον χρόνο παραμονής εκτός Γης.
Μάχη ΗΠΑ – Κίνας για το ποιος θα φτάσει πρώτος
Το ζήτημα πλέον είναι ποιος θα φτάσει πρώτος στη Σελήνη, ώστε να αποκτήσει και το πλεονέκτημα για τους σεληνιακούς θησαυρούς. Η κούρσα έχει δύο βασικούς ανταγωνιστές, την Κίνα και τις ΗΠΑ. Το Πεκίνο σχεδιάζει μια σειρά από νέες αποστολές στη Σελήνη και η NASA «τρέχει» τα δικά της σχέδια για να βεβαιωθεί πως το πρώτο τρυπάνι για την εξόρυξη των πολύτιμων μετάλλων θα φέρει αμερικανική σημαία.
«Υπάρχουν ορισμένα μέταλλα που μπορεί να είμαστε σε θέση να εξάγουμε σε διάφορα μέρη του φεγγαριού. Ίσως να χρειαστεί να αρχίσουμε να κατασκευάζουμε με αυτά εάν πρόκειται να εποικήσουμε στο φεγγάρι», ανέφερε στο Bloomberg ο Ματ Ντινς της NASA. Η δήλωσή του έρχεται λίγο καιρό αφότου ο διοικητής της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας, Μπιλ Νέλσον, υπογράμμισε πως οι ΗΠΑ δεν θα πρέπει να χάσουν από την Κίνα την κούρσα για την «κατάκτηση» της Σελήνης, καθώς το Πεκίνο θα μπορούσε να διεκδικήσει ως δικές του ολόκληρες περιοχές.
«Είναι γεγονός πως βρισκόμαστε σε μια νέα διαστημική κούρσα», είπε, ενώ από την πλευρά της η αντιστράτηγος της αμερικανικής Διοίκησης Διαστήματος, Νίνα Αρμάνιο, παραδέχτηκε πως η Κίνα θα μπορούσε κάλλιστα να προλάβει ακόμη και να ξεπεράσει τις ΗΠΑ. «Αυτό είναι σίγουρο», ανέφερε σύμφωνα με το Reuters, υπογραμμίζοντας πως «η πρόοδος που έχει σημειώσει η Κίνα είναι εκπληκτική και εκπληκτικά γρήγορη».
Η NASA έχει θέσει ως προτεραιότητα για τα επόμενα χρόνια την επιστροφή στη Σελήνη και ο ανταγωνισμός ενισχύεται από το γεγονός πως οι ΗΠΑ και η Κίνα φαίνεται να ενδιαφέρονται για τις ίδιες περιοχές της Σελήνης. Ειδικοί υπογραμμίζουν πως αν και ο πλούτος του διαστήματος είναι άπειρος υπάρχει ένα σαφές πλεονέκτημα για τον πρώτο. Η εξήγηση είναι απλή και βρίσκεται στο γεγονός πως με τη σημερινή τεχνολογία υπάρχουν πολύ λίγα σημεία – από αυτά που χαρακτηρίζονται ως σημαντικά διαστημικά ακίνητα – στα οποία έχουμε πρόσβαση και μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε με την τεχνολογία του σήμερα και τον επόμενων μερικών δεκαετιών.
Ο αγώνας μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας για τη Σελήνη θυμίζει την αντίστοιχη «διαστημική κούρσα» του ψυχρού πολέμου με τη Σοβιετική Ένωση. Ωστόσο μια μεγάλη διαφορά είναι πως σήμερα η NASA δεν είναι μόνη της, αλλά έχει ως συμμάχους πανίσχυρες ιδιωτικές εταιρείες, οι οποίες πραγματοποιούν τις δικές τους έρευνες για την ανάπτυξη βάσεων στο φεγγάρι. Σύμφωνα με διεθνή μέσα, τα πιο σημαντικά βήματα έχουν γίνει από τη Blue Origin του Τζεφ Μπέζος, όμως πολλές ακόμη εταιρείες καταθέτουν τα σχέδια τους, δίνοντας σημαντική ώθηση στο αμερικανικό πρόγραμμα σεληνιακού εποικισμού.
Αρκετοί επιστήμονες ισχυρίζονται ιδεαλιστικά πως ταξιδεύουμε στο διάστημα για να λύσουμε τα προβλήματα στη Γη, ωστόσο η πραγματικότητα είναι πως σε έναν διχασμένο κόσμο, με τις σχέσεις των υπερδυνάμεων να βρίσκονται στο χειρότερο επίπεδο εδώ και δεκαετίες, κάθε πιθανότητα συνεργασίας φαντάζει εξαιρετικά απίθανη. Επί της ουσίας οι συγκρούσεις και οι ανταγωνισμοί στη Γη «ταξιδεύουν» στο διάστημα, με πρώτη στάση τη Σελήνη.
