Σαν σήμερα το 1503, ένας πλούσιος έμπορος από τη Φλωρεντία, ο Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο, αναθέτει στον Λεονάρντο ντα Βίντσι να δημιουργήσει το πορτρέτο της συζύγου του, Λίζας Γκεραρντίνι. Το αποτέλεσμα είναι το διάσημο έργο «Μόνα Λίζα» ή «La Gioconda», ένα από τα πιο αινιγματικά και διαχρονικά αριστουργήματα της Αναγέννησης.
Το χαμόγελο της Λίζας και η μοναδική τεχνική του Λεονάρντο το καθιστούν ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και μυστηριώδη έργα τέχνης στην Ιστορία. Η Μόνα Λίζα, περισσότερο από 500 χρόνια μετά τη δημιουργία της, συνεχίζει να μαγνητίζει το κοινό, αποκαλύπτοντας την ατέρμονη δύναμη της τέχνης να προκαλεί συναισθήματα και να γεννά μυστήρια.
Ας δούμε 8 μυστικά και παράξενες πληροφορίες πίσω από το αριστούργημα του Ντα Βίντσι.
- Η μυστηριώδης Λίζα και το χαμένο όνομα: Αν και οι περισσότεροι ιστορικοί τέχνης συμφωνούν ότι η γυναίκα που ποζάρει στον πίνακα είναι η Λίζα Γκεραρντίνι, η σύζυγος του εμπόρου Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο, η ταυτότητά της παρέμενε αμφιλεγόμενη για αιώνες. Ορισμένες θεωρίες υποστηρίζουν ότι το πρόσωπο θα μπορούσε να είναι ένας άντρας ή ακόμη και ο ίδιος ο Λεονάρντο σε αυτοπροσωπογραφία. Το όνομα «Μόνα Λίζα» δόθηκε πολλά χρόνια μετά τη δημιουργία του έργου και δεν αναφέρεται σε καμία γραπτή πηγή της εποχής.
- Το αινιγματικό χαμόγελο που αλλάζει μορφή: Το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του πίνακα είναι το αινιγματικό χαμόγελο της Λίζας, το οποίο μοιάζει να αλλάζει ανάλογα με την οπτική γωνία και το φως. Αυτή η ψευδαίσθηση δημιουργείται από την τεχνική «sfumato» που χρησιμοποίησε ο Λεονάρντο, η οποία επιτρέπει στις λεπτομέρειες να σβήνουν απαλά, χωρίς σκληρές γραμμές. Έτσι, το χαμόγελο φαίνεται άλλοτε γλυκό και άλλοτε αινιγματικό, προσθέτοντας στην αίσθηση του μυστηρίου.
- Η κλοπή που έκανε τον πίνακα παγκοσμίως διάσημο: Η Μόνα Λίζα έγινε γνωστή σε όλο τον κόσμο όχι μόνο για την καλλιτεχνική της αξία, αλλά και λόγω της κλοπής της το 1911. Ο Ιταλός κλέφτης Βιντσέντζο Περούτζια την έκλεψε από το Μουσείο του Λούβρου, ισχυριζόμενος ότι ήθελε να την επιστρέψει στην Ιταλία, τη χώρα προέλευσης του πίνακα. Το έργο έλειπε για δύο χρόνια και, όταν επεστράφη η φήμη της Μόνα Λίζα είχε εκτοξευθεί.
- Οι επιθέσεις και το αλεξίσφαιρο: Ο πίνακας έχει υποστεί διάφορες επιθέσεις στο πέρασμα των χρόνων, γεγονός που οδήγησε στη λήψη μέτρων προστασίας. Το 1956, ένα άτομο πέταξε πέτρα στη Μόνα Λίζα, προκαλώντας φθορές στο κάτω μέρος του πίνακα, ενώ το 2009, μια Ρωσίδα της πέταξε φλιτζάνι τσαγιού. Σήμερα, ο πίνακας φυλάσσεται πίσω από αλεξίσφαιρο γυαλί στο Λούβρο.
- Τα κρυμμένα γράμματα και οι αριθμοί στα μάτια: Ορισμένοι ερευνητές ισχυρίζονται ότι τα μάτια της Μόνα Λίζα κρύβουν μικροσκοπικά γράμματα και αριθμούς, ορατούς μόνο με ειδική μεγέθυνση. Τα γράμματα «LV» που φαίνονται στο δεξί μάτι εικάζεται ότι παραπέμπουν στον ίδιο τον Λεονάρντο, ενώ υπάρχουν και άλλες υποθέσεις για κρυμμένα σύμβολα που ενισχύουν το μυστήριο γύρω από το έργο.
- Η υπόθεση της εγκυμοσύνης: Οι ειδικοί έχουν αναλύσει το ένδυμα της Μόνα Λίζα και έχουν καταλήξει σε διάφορα συμπεράσματα. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι το λεπτό πέπλο που φοριέται στα μαλλιά της υποδηλώνει ότι ήταν έγκυος κατά την ολοκλήρωση του πίνακα. Το συγκεκριμένο πέπλο ήταν σύνηθες για τις έγκυες γυναίκες στην Ιταλία εκείνης της περιόδου.
- Υπάρχουν περισσότερες από μία Μόνα Λίζα: Πέρα από το διάσημο έργο που φιλοξενείται στο Λούβρο, υπάρχουν διάφορες εκδοχές και αντίγραφα της Μόνα Λίζα που έχουν δημιουργηθεί από μαθητές του ντα Βίντσι. Η «Isleworth Mona Lisa» είναι μία από αυτές και παρουσιάζει τη γυναίκα με πιο νεανικά χαρακτηριστικά. Ορισμένοι θεωρούν ότι πρόκειται για πρώιμη εκδοχή του ίδιου έργου, ενώ άλλοι τη βλέπουν ως διαφορετικό πορτρέτο.
- Η διαχρονική επίδραση του πίνακα στην ποπ κουλτούρα: Η Μόνα Λίζα δεν είναι απλά ένας πίνακας, αλλά ένα σύμβολο της καλλιτεχνικής έκφρασης και της ανθρώπινης ψυχολογίας. Έχει εμπνεύσει εκατομμύρια καλλιτέχνες, συγγραφείς, και σκηνοθέτες, και η εικόνα της έχει αναπαραχθεί αμέτρητες φορές, από τα εξώφυλλα περιοδικών μέχρι τις διαφημίσεις και τη σάτιρα.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1503: Ο πλούσιος έμπορος Φραντσέσκο ντελ Τζοκόντο, σύζυγος της Λίζας Γκεραρντίνι, αναθέτει στον Λεονάρντο Ντα Βίντσι να ζωγραφίσει το πορτρέτο της γυναίκας του. Το αποτέλεσμα θα είναι το διάσημο έργο «Μόνα Λίζα», ένα από τα πιο εμβληματικά αριστουργήματα της Αναγέννησης. Το πορτρέτο αυτό, γνωστό και ως «La Gioconda», χαρακτηρίζεται από το αινιγματικό χαμόγελο της Λίζας και τη μοναδική τεχνική του Λεονάρντο, καθιστώντας το ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα και μυστηριώδη έργα τέχνης στην ιστορία.
1839: Ξεκινά ο πρώτος Πόλεμος του Οπίου μεταξύ Κίνας και Μεγάλης Βρετανίας, με αφορμή τη διαμάχη για το εμπόριο οπίου.
1839: Ο σουλτάνος Μαχμούτ Β’ ξεκινά την προσπάθεια εκσυγχρονισμού της παραπαίουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που θα μείνει γνωστή ως «Τανζιμάτ».
1898: Έπειτα από 229 χρόνια κατοχής, οι τελευταίοι Τούρκοι στρατιώτες αποχωρούν από την Κρήτη. Στις 9 Δεκεμβρίου θα αποβιβαστεί στη Σούδα ο ύπατος αρμοστής Πρίγκιπας Γεώργιος.
1903: Εφευρίσκεται ο ηλεκτροκαρδιογράφος, από τον Ολλανδό Βίλελμ Αϊντχόβεν.
1918: Ξεσπά στο Κίελο η επανάσταση των ανδρών του Γερμανικού Ναυτικού. Οι εργάτες του λιμανιού ενώνονται μαζί τους και οδηγούν σε παραίτηση τον Κάιζερ. Η επανάσταση, που εξαπλώθηκε σε όλη τη Γερμανία, προκάλεσε τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς συνοδεύτηκε από την ήττα των Κεντρικών Αυτοκρατοριών.
1935: Δημοψήφισμα στην Ελλάδα για την επαναφορά της Μοναρχίας. Το 97,8% ψηφίζει υπέρ και ο Γεώργιος Β’ επανέρχεται στον θρόνο. Τα φαινόμενα που παρατηρούνται ωστόσο μαρτυρούν ότι το δημοψήφισμα δεν έγινε με τίμιους όρους, καθώς σε πολλά εκλογικά τμήματα τα ψηφοδέλτια υπέρ της βασιλείας ξεπέρασαν αριθμητικά το σύνολο των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων.
1944: Κυκλοφορεί το μεγαλύτερο σε ονομαστική αξία ελληνικό χαρτονόμισμα των 100 δισεκατομμυρίων δραχμών, το οποίο φέρει την υπογραφή του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, Ξενοφώντα Ζολώτα.
1968: Κηδεύεται στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο οποίος απεβίωσε την 1η Νοεμβρίου. Η χούντα των συνταγματαρχών επιτρέπει τη διεξαγωγή δημόσιας κηδείας, η οποία εξελίσσεται σε μαζικό αντιχουντικό συλλαλητήριο. Περισσότεροι από 250.000 άνθρωποι συρρέουν για να αποτίσουν φόρο τιμής στον πολιτικό ηγέτη, με την κηδεία να μετατρέπεται στο πρώτο μαζικό συλλαλητήριο εναντίον της δικτατορίας, εκφράζοντας τη λαϊκή αντίσταση στο καθεστώς.
1968: Ο Αλέκος Παναγούλης δικάζεται από το Στρατοδικείο για την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γεωργίου Παπαδόπουλου, η οποία είχε πραγματοποιηθεί στις 13 Αυγούστου του ίδιου έτους. Η πράξη του Παναγούλη, που στόχευε στην ανατροπή της χούντας, τον καθιστά σύμβολο της αντίστασης κατά της δικτατορίας. Παρά τη σκληρή καταστολή και την καταδίκη του σε θάνατο, η γενναιότητά του και οι αγώνες του για την ελευθερία ενέπνευσαν το αντιστασιακό κίνημα στην Ελλάδα.
2003: Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εγκρίνει ομόφωνα, σε πανηγυρικό κλίμα και παρουσία του προέδρου της ΔΟΕ Ζακ Ρογκ, το ψήφισμα που υπέβαλε η Ελλάδα για την Ολυμπιακή Εκεχειρία ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Το ψήφισμα προβλέπει την αναστολή των εχθροπραξιών από τις 13 έως τις 29 Αυγούστου του 2004, αναβιώνοντας την αρχαία ελληνική ιδέα της Ολυμπιακής Εκεχειρίας, που επιδίωκε την ειρήνη και τη συμφιλίωση κατά τη διάρκεια των αγώνων.
2020: Η Ταϊλάνδη απαγορεύει το Pornhub και 190 άλλους ιστότοπους που απεικονίζουν πορνογραφικό υλικό και τυχερά παιχνίδια, τα οποία είναι παράνομα σύμφωνα με την ταϊλανδική νομοθεσία.
Γεννήσεις
1920 – Γεώργιος Ψυχουντάκης, έλληνας αντιστασιακός, γνωστός για το έργο του «Ο Κρητικός Μαντατοφόρος», που περιγράφει την αντίσταση στην Κρήτη κατά τη γερμανική κατοχή
1945 – Γκερντ Μίλερ, γερμανός ποδοσφαιριστής, θρυλικός σκόρερ της Μπάγερν Μονάχου και της εθνικής Γερμανίας
1970 – Μάρω Λύτρα, ελληνίδα τραγουδίστρια, γνωστή από τη συμμετοχή της σε τηλεοπτικά μουσικά προγράμματα
1982 – Εβγκένι Πλιούσενκο, ρώσος αθλητής του καλλιτεχνικού πατινάζ, πολυβραβευμένος και ολυμπιονίκης
Θάνατοι
1869 – Ανδρέας Κάλβος, έλληνας ποιητής, γνωστός για τα πατριωτικά του ποιήματα και τις «Ωδές»
1954 – Ανρί Ματίς, γάλλος ζωγράφος και γλύπτης, από τους κορυφαίους εκπροσώπους του φωβισμού
1957 – Βίλχελμ Ράιχ, αυστριακός ψυχαναλυτής, πρωτοπόρος στην έρευνα για τη σεξουαλικότητα και τη βιοενέργεια
2013 – Γιάννης Καλαμίτσης, έλληνας θεατρικός συγγραφέας, στιχουργός και ραδιοφωνικός παραγωγός, με έντονη παρουσία στα ελληνικά πολιτιστικά δρώμενα
2019 – Αδαμάντιος Μαντής, έλληνας διεθνής αθλητής του πόλο, που έχασε τη ζωή του σε τροχαίο ατύχημα σε ηλικία 21 ετών
