Πολλοί άνθρωποι έχουν ανασφάλειες για την εμφάνισή τους, αλλά η διαταραχή δυσμορφίας του σώματος (BDD) με επίκεντρο το πρόσωπο είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο.
Πρόκειται για μια ψυχική διαταραχή που σε κάνει να βλέπεις «ελαττώματα» εκεί που οι άλλοι δεν βλέπουν τίποτα και να κολλάς με αυτά σε σημείο που επηρεάζεται σοβαρά η ψυχική σου υγεία. Μπορεί να αφορούν σπυράκια ή ακμή, τα μαλλιά, το δέρμα, τα χείλη, το σαγόνι.
Το πρόβλημα δεν είναι απλώς ότι κάτι δεν σου αρέσει. Είναι ότι αυτό το «κάτι» το βλέπεις παραμορφωμένο και υπερμεγεθυμένο. Το άτομο πιστεύει πως στο πρόσωπό του υπάρχουν «λάθη» – στο σχήμα, το μέγεθος, τη θέση, το χρώμα ή τη συμμετρία.
Έτσι παγιδεύεται σε εμμονικές σκέψεις και ανησυχίες που μπορεί να επηρεάσουν τη δουλειά του, το σχολείο ή τις κοινωνικές του σχέσεις. Το BDD έχει κοινά στοιχεία με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), καθώς οι σκέψεις είναι επίμονες και δύσκολα ελέγχονται.
Τι προκαλεί τη διαταραχή δυσμορφίας προσώπου;
Όπως επισημαίνεται στο Healthline, η ακριβής αιτία δεν είναι γνωστή, αλλά φαίνεται πως σχετίζεται με εγκεφαλικές διεργασίες. Έρευνες δείχνουν ότι άτομα με BDD παρουσιάζουν διαφορετική νευρωνική συνδεσιμότητα όταν κοιτούν πρόσωπα και αυτή η διαφορά σχετίζεται με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Άλλες μελέτες υποδεικνύουν δυσκολίες σε εκτελεστικές λειτουργίες, στη λήψη αποφάσεων και στην κατανόηση των συναισθημάτων των άλλων μέσα από τις εκφράσεις τους. Επίσης, η χρήση των social media φαίνεται να παίζει ρόλο στην εμφάνιση της διαταραχής, εξαιτίας των προτύπων που προβάλλονται.
Ποιοι επηρεάζονται;
Οι περισσότεροι άνθρωποι με BDD ξεκινούν να εμφανίζουν συμπτώματα γύρω στα 12-13 έτη, με μέσο όρο έναρξης τα 16-17. Μπορεί να επηρεάσει άτομα οποιουδήποτε φύλου, ενώ υψηλότερο κίνδυνο φαίνεται να έχουν όσοι έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση και παραμέληση από τους γονείς τους.
Ποια τα συμπτώματα της διαταραχής δυσμορφίας προσώπου
Η δυσμορφία προσώπου, σύμφωνα με το Healthline, εκδηλώνεται με εμμονικές σκέψεις για την υποτιθέμενη ατέλεια (ακόμα και 3 έως 8 ώρες την ημέρα), επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές όπως συνεχής έλεγχος στον καθρέφτη ή πλήρης αποφυγή του, πείραγμα του δέρματος, απόκρυψη ή κάλυψη του δήθεν «προβλήματος», σύγκριση με άλλους και συνεχής αναζήτηση επιβεβαίωσης, διαρκές άγγιγμα της περιοχής, σκέψεις που προκαλούν έντονη δυσφορία, αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων ή δραστηριοτήτων και αναζήτηση αισθητικών επεμβάσεων.
Επιπλέον, συνυπάρχει συχνά με χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος και κατάθλιψη, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει και σε αυτοκτονικό ιδεασμό.
Διάγνωση και αντιμετώπιση της διαταραχής δυσμορφίας προσώπου
Η διαταραχή δυσμορφίας προσώπου δεν είναι αυτόνομη ιατρική διάγνωση, αλλά εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της BDD, που μπορεί να διαγνωστεί βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, τα οποία περιλαμβάνουν:
- Εμμονή με ένα ή περισσότερα αντιληπτά ελαττώματα στην εμφάνιση
- Έντονη ψυχική καταπόνηση
- Επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές
- Παρεμβολή στη λειτουργικότητα της καθημερινότητας
- Συμπτώματα που δεν εξηγούνται καλύτερα από άλλη διαταραχή (όπως αγχώδης ή διατροφική)
Για την αντιμετώπιση της διαταραχής δυσμορφίας προσώπου το βασικό εργαλείο είναι η ψυχοθεραπεία, κυρίως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), που βοηθά στο να αλλάξει το άτομο τις αρνητικές σκέψεις και τις συμπεριφορές που τις συνοδεύουν.
Συχνά προτείνονται και φαρμακευτικές επιλογές, με βασικά όπλα τους SSRIs (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης). Αν δεν υπάρξει ανταπόκριση, μπορεί να προταθεί και η κλομιπραμίνη, ένα τρικυκλικό αντικαταθλιπτικό.
Σε καμία περίπτωση οι ειδικοί δεν προτείνουν αισθητικές επεμβάσεις, καθώς μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση. Αντί να λύσουν το πρόβλημα, συνήθως οδηγούν σε ακόμη μεγαλύτερη δυσαρέσκεια με την εμφάνιση.
Δεν είναι θέμα ματαιοδοξίας, αλλά ζήτημα διαστρεβλωμένης αντίληψης. Η σωστή θεραπεία μπορεί να βοηθήσει. Το σημαντικό είναι να αναγνωριστεί εγκαίρως και να ζητηθεί βοήθεια.
