Ήταν η πιο μαύρη Ανάσταση της Ορθοδοξίας. Στις 10 Απριλίου 1821, ανήμερα Πάσχα, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’ απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, ως αντίποινα για το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης. Το σώμα του έμεινε κρεμασμένο τρεις μέρες, σε κοινή θέα, ως τρομοκρατικό μήνυμα προς τους χριστιανούς υπηκόους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Όμως, λίγες μέρες μετά –σαν σήμερα, 16 Απριλίου– ξεκινά ένα επεισόδιο σχεδόν μυθικό: ένας Κεφαλλονίτης καπετάνιος, ο Νικόλαος Παπαδόπουλος Σκλάβος, ισχυρίζεται πως ανασύρει από τα νερά του Κεράτιου την απαγχονισμένη σορό του Πατριάρχη.
Ένα σκήνωμα, πολλές ιστορίες
Οι μαρτυρίες για την τύχη του σώματος του Πατριάρχη είναι αντιφατικές και συχνά συγκρούονται μεταξύ τους. Ο ιστορικός Γιάννης Κορδάτος γράφει πως το σώμα, αφού ξεκρεμάστηκε στις 13 Απριλίου, πουλήθηκε σε Εβραίους για 800 γρόσια. Εκείνοι φέρονται να το έσυραν στους δρόμους και να το πέταξαν στον Κεράτιο, αφού πρώτα το έδεσαν με σίδερο στον λαιμό για να βυθιστεί.
Άλλες πηγές –όπως η Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια– υποστηρίζουν πως τελικά η σορός δεν κατέληξε ποτέ στη θάλασσα, αλλά παραδόθηκε, έναντι αμοιβής, στους Χριστιανούς. Η αλήθεια ίσως να βρίσκεται κάπου στη μέση: χαμένη ανάμεσα σε εθνικούς μύθους, φόβους και τη λαχτάρα για λύτρωση.
Καπετάνιος με αποστολή – ή με αφήγημα;
Ο Παπαδόπουλος Σκλάβος είπε ότι βρήκε τη σορό να επιπλέει, καθώς το σίδερο είχε λυθεί. Τη μετέφερε στο πλοίο του, την τύλιξε με σάβανο και έβαλε ρότα για την Οδησσό, για να ταφεί εκεί με τιμές. Λίγο αργότερα, ζήτησε και οικονομική ενίσχυση από την ελληνική κυβέρνηση για τα έξοδα του ταξιδιού.
Όμως, εδώ ξεκινά η αμφιβολία. Ο Γάλλος ιστορικός Ραφενέλ –που επικαλείται και ο Κορδάτος– υποστηρίζει πως το σώμα που μεταφέρθηκε στην Οδησσό δεν ήταν του Πατριάρχη, αλλά ενός απλού παπά που πέθανε καθ’ οδόν. Σύμφωνα με τον Ραφενέλ, οι σύντροφοι του Σκλάβου –και ο ίδιος– είπαν ψέματα στις ρωσικές αρχές, παρουσιάζοντας το πτώμα ως του Πατριάρχη, για να προκαλέσουν συγκίνηση και να ενισχύσουν το εθνικό αίσθημα.
Όπως έγραψε χαρακτηριστικά: «Η των Ελλήνων ευσέβεια παραδίδεται μετ’ αγαλλιάσεως εις τα φαντασιώδη. Αυτό το λείψανο γηραιού ασήμαντου, και ίσως εγκληματίου, εστάλη μυστικώς εις Οδησσόν».
Μύθος ή ευσεβής πόθος;
Ανασύρθηκε πράγματι η σορός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’; Ή μήπως αυτό που ανασύρθηκε ήταν η ανάγκη ενός έθνους να αγιοποιήσει τον πόνο του και να υφάνει ένα συμβολικό αφήγημα;
Όποια κι αν είναι η αλήθεια, η ιστορία του Πατριάρχη –από το μαρτύριο στην αγιοποίηση– παραμένει από τις πιο δραματικές σελίδες του 1821. Και η 16η Απριλίου, μια μέρα γεμάτη θρύλους, μυστήριο και συγκίνηση.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1821: Ο πλοίαρχος, Νικόλαος Παπαδόπουλος Σκλάβος, από την Κεφαλλονιά, περισυλλέγει στη θαλάσσια περιοχή της Κωνσταντινούπολης το σώμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’, που απαγχονίστηκε με διαταγή του σουλτάνου στις 10 Απριλίου 1821, ως αντίποινα για τον ξεσηκωμό των Ελλήνων.
1834: Αρχίζει στο Ναύπλιο η δίκη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και του Δημήτριου Πλαπούτα, με την κατηγορία της συνωμοσίας κατά του βασιλιά Όθωνα. Η πολύκροτη αυτή δίκη προκαλεί αντιδράσεις στην κοινή γνώμη, καθώς οι δύο ήρωες της Επανάστασης αντιμετωπίζουν την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
1895: Εκλογές διεξάγονται στην Ελλάδα, με νικητή τον λαϊκιστή Θεόδωρο Δηλιγιάννη. Ο εκσυγχρονιστής Χαρίλαος Τρικούπης ηττάται κατά κράτος (δεν εκλέγεται ούτε βουλευτής) και αποχωρεί από την πολιτική.
1896: Ανακαλύπτεται στους Δελφούς το περίφημο άγαλμα του Ηνιόχου, ένα από τα κορυφαία σωζόμενα δείγματα αρχαίας ελληνικής χαλκοπλαστικής. Το εύρημα εντυπωσιάζει για την αρτιότητα και την εκφραστικότητά του, αποτελώντας σήμερα ένα από τα πιο πολύτιμα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου Δελφών.
1924: Η Ελλάδα, συμμετέχοντας στον εορτασμό της εκατονταετηρίδας από τον θάνατο του λόρδου Βύρωνα, αποφασίζει να δώσει στον προσφυγικό οικισμό που βρίσκεται κοντά στο Παγκράτι την ονομασία «Βύρωνας».
1947: Ο τραπεζίτης και οικονομικός σύμβουλος του προέδρου Ρούζεβελτ, Μπέρναρντ Μπαρούχ, αναφέρει για πρώτη φορά τον όρο «Ψυχρός Πόλεμος» για να περιγράψει τις σχέσεις Σοβιετικής Ένωσης και ΗΠΑ.
1964: Ο Αριστείδης Παγκρατίδης, γνωστός ως «δράκος του Σέιχ Σου», παραπέμπεται τελικά σε δίκη για απόπειρα βιασμού ανήλικης τροφίμου του ορφανοτροφείου «Ο Μέγας Αλέξανδρος» στη Θεσσαλονίκη. Η υπόθεση θα προκαλέσει έντονη κοινωνική και δικαστική αμφισβήτηση, ενώ ο ίδιος θα καταδικαστεί και θα εκτελεστεί, με πολλές φωνές να μιλούν για πιθανή δικαστική πλάνη.
1964: Οι Rolling Stones κυκλοφορούν το παρθενικό, ομώνυμο άλμπουμ τους.
1970: Το Συμβούλιο της Ευρώπης καταδικάζει επίσημα τη χούντα των συνταγματαρχών στην Ελλάδα, για συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η απόφαση αυτή ενισχύει τη διεθνή απομόνωση του καθεστώτος και φέρνει πιο κοντά την αποπομπή της Ελλάδας από τον οργανισμό.
1972: Εκτοξεύεται από το Ακρωτήριο Κένεντι της Φλόριντα το διαστημόπλοιο «Apollo 16» με κατεύθυνση τη Σελήνη.
2001: Θεσμοθετείται το δικαίωμα στην εξέταση DNA στην Ελλάδα, γεγονός που επιτρέπει στους ήδη καταδικασθέντες να προχωρούν στην εξέταση για να πετύχουν αναθεώρηση των ποινών τους και ενδεχόμενη αθώωση.
2007: Πραγματοποιείται η σφαγή στο Βιρτζίνια Τεκ, η χειρότερη στην ιστορία των ΗΠΑ. Ο φοιτητής, Σέουνγκ Χούι Τσο, σκοτώνει 32 άτομα και τραυματίζει 23 πριν αυτοκτονήσει.
2010: Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC) καταθέτει αγωγή σε δικαστήριο της Νέας Υόρκης εναντίον της Goldman Sachs, κατηγορώντας την αμερικανική επενδυτική τράπεζα για απάτη και ανάμειξη στη διεθνή χρηματοοικονομική κρίση. Η «συμπαιγνία» της με ένα αντισταθμιστικό ταμείο (hedge fund) στη διαχείριση ενός σύνθετου επενδυτικού προϊόντος ζημίωσε τους επενδυτές κατά 1 δισ. δολάρια. Η προσφυγή αυτή αποτελεί την πρώτη νομική δίωξη που σχετίζεται με την πρωτόγνωρη μεταπολεμική οικονομική κρίση στις ΗΠΑ.
2012: Προφυλακιστέος κρίθηκε ο Άκης Τσοχατζόπουλος, μετά από πολύωρη απολογία, με τη σύμφωνη γνώμη ανακριτή και εισαγγελέα. Ο πρώην υπουργός, που βαρύνεται με κατηγορίες για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομη δραστηριότητα, αρνείται τις κατηγορίες και επισημαίνει ότι τα αδικήματα έχουν παραγραφεί. Οι δικηγόροι του έθεσαν σειρά ζητημάτων για την κατηγορία που του αποδίδεται και για το ένταλμα σύλληψης που εκδόθηκε σε βάρος του. Κατέθεσαν ακόμη αίτημα για νέα προθεσμία απολογίας που απορρίφτηκε.
2014: Το επιβατικό πλοίο «Sewol» βυθίζεται στη Νότια Κορέα, ενώ μετέφερε κατά κύριο λόγο μαθητές Λυκείου. Από τους 476 επιβάτες, οι 304 έχασαν τη ζωή τους, ενώ ο καπετάνιος και τρία μέλη του σκάφους αντιμετώπισαν κατηγορίες για φόνο.
2015: Στη λίστα του TIME, με τις 100 προσωπικότητες που έχουν τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη για το 2015, συμπεριλαμβάνεται ο (τότε) έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας.
2020: Ο αριθμός των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων από κορονοϊό παγκοσμίως υπερβαίνει τα 2 εκατομμύρια.
2021: Σε μία ευρέως αναμενόμενη κίνηση στο Κογκρέσο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας ο Ραούλ Κάστρο παραιτείται επίσημα από τη θέση του Πρώτου Γραμματέα του κόμματος, την ισχυρότερη θέση στην Κούβα.
Γεννήσεις
1867 – Γουίλμπουρ Ράιτ, αμερικανός αεροπόρος και εφευρέτης, μαζί με τον αδελφό του Όρβιλ πραγματοποίησαν την πρώτη επιτυχημένη πτήση με μηχανοκίνητο αεροσκάφος το 1903, θέτοντας τα θεμέλια της σύγχρονης αεροπορίας.
1889 – Τσάρλι Τσάπλιν, άγγλος ηθοποιός, σκηνοθέτης και συνθέτης, θρύλος του βωβού κινηματογράφου, δημιουργός του αξεπέραστου χαρακτήρα του «Σαρλό» και ταινιών όπως «Οι Μοντέρνοι Καιροί» και «Ο Δικτάτωρ».
1971 – Σελίνα, αμερικανίδα τραγουδίστρια της λατινοαμερικανικής ποπ σκηνής, γνωστή ως η «βασίλισσα της Tejano», που δολοφονήθηκε τραγικά στα 23 της και άφησε έντονο μουσικό και πολιτιστικό αποτύπωμα.
1974 – Στέλιος Διονυσίου, έλληνας τραγουδιστής, γιος του Στράτου Διονυσίου, που ακολούθησε επιτυχημένη πορεία στο λαϊκό τραγούδι με προσωπικές επιτυχίες και συνεργασίες με μεγάλους δημιουργούς.
1985 – Κατερίνα Στικούδη, ελληνίδα τραγουδίστρια, παρουσιάστρια και μοντέλο, με πολυσχιδή παρουσία στη μουσική, την τηλεόραση και τα social media, που έγινε γνωστή μέσα από τον χώρο της pop και dance μουσικής.
1990 – Βαγγέλης Μάντζαρης, έλληνας καλαθοσφαιριστής, μέλος της Εθνικής Ελλάδας και της Ολυμπιακός BC, με διακρίσεις στην Ευρωλίγκα και στο ελληνικό πρωτάθλημα, γνωστός για τη σταθερότητα και την άμυνά του.
Θάνατοι
1939 – Θαλής Ι. Τσιριμώκος, έλληνας πολιτικός, βουλευτής και υπουργός σε διάφορες κυβερνήσεις της μεταπολεμικής περιόδου, με έντονη παρουσία στην πολιτική ζωή της χώρας κατά τις δεκαετίες του ’50 και ’60.
1996 – Σταύρος Νιάρχος, έλληνας εφοπλιστής και επιχειρηματίας, από τους ισχυρότερους εκπροσώπους της ελληνικής ναυτιλίας στον 20ό αιώνα και ιδρυτής του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, με μεγάλη φιλανθρωπική προσφορά σε Ελλάδα και εξωτερικό.
2008 – Έντουαρντ Λόρεντζ, αμερικανός μετεωρολόγος, πατέρας της θεωρίας του χάους, που διατύπωσε το φαινόμενο του «συνδρόμου της πεταλούδας» —την ιδέα ότι μικρές μεταβολές σε ένα σύστημα μπορούν να οδηγήσουν σε απρόβλεπτες, μεγάλης κλίμακας συνέπειες.
Γιορτάζουν
Αγάπιος, Αγάπη, Βασίλισσα, Γαληνός, Γαλήνη, Ειρήνη, Καλλίς, Καλλίδα, Λεωνίδας, Λεωνιδία, Νίκη, Χαρίσσα, Χιονάτη, Χιονία
Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι
Παγκόσμια Ημέρα Φωνής
