Σαν σήμερα 25 Μαρτίου: Γιορτάζεται για πρώτη φορά η Eπανάσταση του 1821 – Γιατί όμως η συγκεκριμένη ημερομηνία;

Σαν σήμερα, στις 25 Μαρτίου 1838, η Ελλάδα γιορτάζει για πρώτη φορά επισήμως την Επανάσταση του 1821. Η ημερομηνία αυτή έχει συνδεθεί στο εθνικό φαντασιακό με τη φωτιά της ελευθερίας και τον αγώνα ενάντια στον οθωμανικό ζυγό.

Τι έγινε όμως εκείνη την ημέρα και επιλέχθηκε ως ημερομηνία επετείου του εθνικού αγώνα;

Η αλήθεια είναι πως στις 25 Μαρτίου 1821 δεν έγινε κάποιο αποφασιστικό πολεμικό γεγονός. Ούτε η σημαία υψώθηκε στη Μονή της Αγίας Λαύρας, ούτε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός όρκισε παλληκάρια εκεί, όπως διαιωνίστηκε μεταγενέστερα στον πίνακα του Θεόδωρου Βρυζάκη «Ο Όρκος της Αγίας Λαύρας». Ο ίδιος ο Γερμανός, στα απομνημονεύματά του, δεν αναφέρει καν το περιστατικό – επειδή απλώς δεν βρισκόταν εκεί. Βρισκόταν στην Πάτρα, όπου πράγματι όρκισε τους επαναστάτες στην Πλατεία του Αγίου Γεωργίου.

Η επιλογή της ημερομηνίας ανήκε στον βασιλιά Όθωνα και επίσημα καθιερώθηκε στις 15 Μαρτίου 1838, με στόχο να προσδώσει μια ιερή λάμψη στην επέτειο του εθνικού αγώνα, υπηρετώντας έναν βαθύ συμβολισμό: τη σύνδεση του εθνικού ξεσηκωμού με τη θρησκευτική γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Ο περίφημος μύθος της Αγίας Λαύρας γεννήθηκε μέσα από τις σελίδες του γάλλου περιηγητή Φρανσουά Πουκεβίλ και αναπαράχθηκε μέσα από έργα τέχνης και διηγήσεις, ενισχύοντας την ανάγκη για εικονοποίηση της εθνικής μνήμης. Ήταν μια ιστορική κατασκευή που προσέφερε έναν ελκυστικό και συναισθηματικό αφηγηματικό άξονα.

Η πραγματικότητα, ωστόσο, δείχνει αλλού. Η Επανάσταση ξεσπά ουσιαστικά λίγες ημέρες νωρίτερα στην Πελοπόννησο, εκεί όπου η οθωμανική παρουσία ήταν πιο αδύναμη. Ο Χουρσίτ Πασάς είχε φύγει για τα Γιάννενα για να πολεμήσει τον Αλή Πασά, και οι επαναστάτες βρήκαν την ευκαιρία να δράσουν. Στις 21 Μαρτίου αρχίζει η πολιορκία των Καλαβρύτων, που πέφτουν στα χέρια των Ελλήνων στις 26. Στις 23 Μαρτίου οι Μανιάτες και ο Κολοκοτρώνης καταλαμβάνουν την Καλαμάτα, ενώ την ίδια μέρα επαναστατεί και η Βοστίτσα.

Η 23η Μαρτίου, από πολλές απόψεις, θα μπορούσε να έχει επιλεγεί ως η εθνική μας γιορτή. Ήταν η μέρα που οι επαναστάτες απηύθυναν για πρώτη φορά δημόσια διακήρυξη προς τον κόσμο. Όμως, η επιλογή της 25ης Μαρτίου, όπως ήθελε και η Φιλική Εταιρεία, εξυπηρετούσε κάτι βαθύτερο: να ντύσει τον αγώνα με θρησκευτικό μεγαλείο, να τονώσει το φρόνημα των ραγιάδων και να ενώσει το Εθνικό με το Θείο.

Αν σήμερα η 25η Μαρτίου έχει τη δύναμη να συγκινεί, δεν είναι επειδή ξεκίνησε τότε η Επανάσταση – αλλά επειδή χτίστηκε πάνω της ένας μύθος. Και κάποιες φορές, οι μύθοι έχουν μεγαλύτερη δύναμη από τα ίδια τα γεγονότα.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1807: Ο Γεώργιος Κάνινγκ, από τους ένθερμους υποστηρικτές της ελληνικής ανεξαρτησίας, γίνεται υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας. Προς τιμήν του ονομάστηκε η πλατεία Κάνιγγος.

1821: O θρύλος θέλει τον Παλαιών Πατρών Γερμανό να κηρύσσει την ελληνική επανάσταση από την Πάτρα και να ορκίζει τους οπλαρχηγούς Ανδρέα Ζαΐμη, Ανδρέα Λόντο και Μπενιζέλο Ρούφο και περίπου 1.000 άνδρες τους. Κάτι τέτοιο δεν είναι βέβαιο ότι αποτελεί ιστορικό γεγονός ωστόσο η εικόνα της ύψωσης του λάβαρου των επαναστατημένων Ελλήνων στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, με τον Παλαιών Πατρών Γερμανό να ευλογεί τα όπλα και τους οπλαρχηγούς στις 25 Μαρτίου του 1821, είναι χαραγμένη στο υποσυνείδητο των Ελλήνων από καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις και έχει μείνει να ταυτίζεται με την έναρξη της ελληνικής απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό.

1838: Γιορτάζεται για πρώτη φορά επισήμως, με διάταγμα του βασιλιά Όθωνα, η επέτειος της 25ης Μαρτίου 1821.

1884: Τελούνται στην Αθήνα τα εγκαίνια του μεγαλύτερου νοσοκομείου των Βαλκανίων, του «Ευαγγελισμού της Θεοτόκου», γνωστού σήμερα ως «Ευαγγελισμός». Ο πρώτος ασθενής θα εισαχθεί στις 13 Απριλίου.

1896: Αρχίζουν οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αθήνα, σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο (6η Απριλίου σύμφωνα με το Γρηγοριανό). Την ιδέα αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων είχε πρώτος ο Γάλλος βαρώνος, Πιέρ ντε Κουμπερτέν.

1914: Ανήμερα της εθνικής επετείου ιδρύεται στη Θεσσαλονίκη ο αθλητικός σύλλογος, Άρης, από διαφωνούντα μέλη του Ηρακλή.

1924: Με ψήφισμα της Δ΄ Συντακτικής Συνέλευσης, η Ελλάδα ανακηρύσσεται σε Αβασίλευτη Δημοκρατία, τερματίζοντας τη μοναρχία μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Την ιστορική αυτή ημέρα ακούγεται για πρώτη φορά ο «Ύμνος της Ελληνικής Δημοκρατίας», σε μουσική του Διονυσίου Λαυράγκα και στίχους του Ιωάννη Πολέμη.

1938: Εγκαινιάζεται στην Αθήνα από το βασιλιά Γεώργιο Β’ το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ), ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός της Ελλάδας.

1955: Γερμανός αρχαιολόγος ανακαλύπτει στην Ολυμπία το καλούπι, που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του τεράστιου αγάλματος του Ολυμπίου Διός.

1957: Ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα – ΕΟΚ, η σημερινή Ε.Ε. Η Συνθήκη για την ίδρυσή της υπογράφεται στη Ρώμη από τη Δυτική Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο.

1965: Αγωνιστές πολιτικών δικαιωμάτων με επικεφαλής τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ολοκληρώνουν επιτυχώς την τετραήμερη πορεία τους από τη Σέλμα προς το καπιτώλιο στο Μοντγκόμερι (Αλαμπάμα).

1992: Βρετανοί επιστήμονες ανακαλύπτουν τον μεγαλύτερο γνωστό τέλειο αριθμό μέχρι τότε, ο οποίος προκύπτει από τον τύπο (2²⁷⁵⁶⁸³⁹ − 1) × 2²⁷⁵⁶⁸³⁸. Οι τέλειοι αριθμοί –που ισούνται με το άθροισμα των θετικών διαιρετών τους– απασχολούν τα μαθηματικά από την αρχαιότητα και σχετίζονται στενά με τους πρώτους αριθμούς Mersenne.

2004: «Η Φλόγα μας ενώνει τον κόσμο». Με το σύνθημα αυτό πραγματοποιείται στην Αρχαία Ολυμπία η Αφή της Ολυμπιακής Φλόγας. Λίγο μετά τις 12 το μεσημέρι η πρωθιέρεια, Θάλεια Προκοπίου, ανάβει την Φλόγα στο Ναό της Ήρας, σε μία άκρως μυσταγωγική τελετή. Παραδίδει τη Φλόγα στον πρώτο λαμπαδηδοδρόμο, τον πρωταθλητή του ακοντισμού, Κώστα Γκατσιούδη, η οποία ξεκινά έτσι το μεγάλο της ταξίδι στα πέρατα της γης για να επιστρέψει στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας στις 13 Αυγούστου.

Γεννήσεις

1771 – Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ’, μητροπολίτης Πάτρας, ιστορική εκκλησιαστική μορφή που σύμφωνα με την παράδοση ύψωσε το λάβαρο της Επανάστασης του 1821 στην Αγία Λαύρα.

1942 – Αρίθα Φράνκλιν, αμερικανίδα τραγουδίστρια, η «Βασίλισσα της Σόουλ», με τεράστια επιτυχία σε κομμάτια όπως «Respect», «Think» και «(You Make Me Feel Like) A Natural Woman», βραβευμένη με πολλαπλά Γκράμι.

1947 – Έλτον Τζον, άγγλος τραγουδοποιός, πιανίστας και περφόρμερ, ένας από τους πιο επιτυχημένους καλλιτέχνες όλων των εποχών, με μεγάλες επιτυχίες όπως «Rocket Man», «Your Song» και «Candle in the Wind».

1971 – Εβελίνα Παπούλια, ελληνίδα ηθοποιός, που έγινε ευρύτερα γνωστή από την τηλεοπτική σειρά «Δύο Ξένοι», ενώ έχει διακριθεί και στο θέατρο, τον χορό και την τηλεοπτική παρουσίαση.

Θάνατοι

1918 – Κλοντ Ντεμπισί, γάλλος συνθέτης, από τους θεμελιωτές του μουσικού ιμπρεσιονισμού, με έργα όπως το «Clair de Lune» και «Prélude à l’après-midi d’un faune», που επηρέασαν βαθιά τη σύγχρονη μουσική έκφραση.

2012 – Αντόνιο Ταμπούκι, ιταλός συγγραφέας και πανεπιστημιακός, γνωστός για το υπαρξιακό και φιλοσοφικό βάθος των έργων του, με ιδιαίτερη σχέση με τη λογοτεχνία του Φερνάντο Πεσσόα.

2019 – Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Στυλιανός, έλληνας επίσκοπος και θεολόγος, επικεφαλής της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας επί δεκαετίες, με σημαντική πνευματική και ποιμαντική προσφορά στη διασπορά.

Γιορτάζουν

Εθνεγερσία, Ευάγγελος, Ευαγγελία

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Εθνική επέτειος για τον Εορτασμό της Ελληνικής Επανάστασης του 1821

Διεθνής Ημέρα Αλληλεγγύης για τους Κρατούμενους και Αγνοούμενους Υπαλλήλους του ΟΗΕ
Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα της Δουλείας και του Διατλαντικού Δουλεμπορίου
Διεθνής Ημέρα του Αγέννητου Παιδιού
Ημέρα Ανάγνωσης Έργων του Τόλκιν