Για τον τρόπο έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 είχε δημιουργηθεί από πολύ νωρίς και είχε επικρατήσει μέχρι και πολύ πρόσφατα, ο μύθος της Αγίας Λαύρας. Σύμφωνα με τον θρύλο, την 25η Μαρτίου ο 50χρονος μητροπολίτης Παλαιών Πατρών, Γερμανός ο Γ’, αφού ύψωσε στην Αγία Λαύρα το λάβαρο της μονής με χρυσοκεντημένη την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, όρκισε σε αυτό τους αγωνιστές και τους οδήγησε εναντίον των Οθωμανών των Καλαβρύτων ελευθερώνοντας την πόλη και επεκτείνοντας τον εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα σε όλο τον Μοριά – και όχι μόνο.
Γράφει ο Γεώργιος Σαρρής
Η συγκεκριμένη, κατά τ’ άλλα πανέμορφη ιστορία για τον τρόπο που ξεσηκώθηκε το Γένος, διδασκόταν στα σχολεία ως απτό γεγονός μέχρι το 1982 (γι’ αυτό και πολλοί μεγαλύτεροι σε ηλικία εξακολουθούν να τον πιστεύουν, υποστηρίζοντας ότι «το μάθαμε στο σχολείο και άρα είναι αλήθεια»). Πλέον όμως, έχει απαλειφθεί από τα σχετικά εγχειρίδια, αφού στην πραγματικότητα ανήμερα της 25ης Μαρτίου του 1821 στη συγκεκριμένη τοποθεσία δεν συνέβη τίποτα το συνταρακτικό.
Όπως αναφέρεται και στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» (της «Εκδοτικής Αθηνών»), ούτε στις 25 Μαρτίου αλλά ούτε και λίγα εικοσιτετράωρα νωρίτερα, στις 21 του μηνός που έγινε η πρώτη πολεμική επιχείρηση, δεν βρισκόταν κανείς στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας. Λίγες ημέρες μετά την άφιξή τους εκεί (στις 10 ή 13 Μαρτίου), όλοι οι αρχιερείς και οι πρόκριτοι διασκορπίσθηκαν στα ορεινά χωριά της Αχαΐας.
Ειδικά ο κραταιός μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός μαζί με τον αγωνιστή Ανδρέα Ζαΐμη, που αργότερα θα γινόταν πρόεδρος του Εκτελεστικού (αξίωμα αντίστοιχο με του σημερινού πρωθυπουργού), κατευθύνθηκαν προς την Πάτρα, στα Νεζερά, και στις 24 ή τις 25 Μαρτίου (οι γνώμες διίστανται) εισήλθαν στην πόλη, άρα δεν θα μπορούσε να βρίσκεται ταυτόχρονα και στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας.
Από τους Έλληνες απομνημονευματογράφους μόνο ο πρόκριτος και οπλαρχηγός από τα Λαγκάδια Γορτυνίας, Κανέλλος Δεληγιάννης, που έγραψε πολύ αργότερα τα απομνημονεύματά του και θέλησε μάλιστα να συνδέσει τα γεγονότα της Αγίας Λαύρας με την εξέγερση της ιδιαίτερης πατρίδας του, αναφέρει ότι από εκεί άρχισε ο Αγώνας στις 23 Μαρτίου.
Ο θρύλος της Αγίας Λαύρας σχεδόν αποκλειστικά «ανήκει» στον Γάλλο διπλωμάτη και ιστορικό Φρανσουά Πουκεβίλ που το 1824 έγραψε την τετράτομη «Ιστορία της αναγεννήσεως της Ελλάδος», αναφερόμενος στα γεγονότα των τελευταίων 84 ετών (1740 – 1824), αντλώντας μεταξύ άλλων πληροφορίες από εκθέσεις και επιστολές, ακόμη και κρυπτογραφημένες, που λάμβανε από την αδελφό του Ούγο ο οποίος από το 1814 είχε διοριστεί πρόξενος της Γαλλίας στην Πάτρα. Εκεί λοιπόν περιγράφει με λεπτομέρειες, που στην ουσία ήταν αποκυήματα τα φαντασίας του, τη δοξολογία που έγινε στην Αγία Λαύρα, τον λόγο που εκφώνησε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και την ορκωμοσία των παλικαριών.
Ο θρύλος της Αγίας Λαύρας διαδόθηκε ευρύτατα σε όλο τον ελλαδικό χώρο και έγινε ιδιαίτερα αγαπητός τον πληθυσμό που δέχθηκε με συγκίνηση τη σύνδεση των δύο μεγαλύτερων και αλληλένδετων στη συνείδησή τους ιδανικών: της ελευθερίας του έθνους και της Ορθοδοξίας. «Η αρχή της εθνεγερσίας, συνδεδεμένη με την ημέρα του Ευαγγελισμού και με πρωτοστάτη εκκλησιαστικό άνδρα που όρκιζε τους αγωνιστές στο λάβαρο με την εικόνα της Παναγίας, ήταν φυσικό να συγκινήσει κάθε ελληνική ψυχή» όπως αναφέρεται στην «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους».