Τα τελευταία εκατοντάδες χρόνια, ο πληθυσμός της Γης αυξάνεται, με αποτέλεσμα από 1 δισεκατομμύριο, που υπολογίζεται ότι ήταν το 1804, να φτάσουμε στα 4 δισεκατομμύρια το 1974 και σήμερα περίπου στα 8 δισεκατομμύρια. Το 2022 μια μελέτη ανέφερε ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα φτάσει τα 9,7 δισεκατομμύρια έως το 2050 και θα αυξηθεί στα 10,4 δισεκατομμύρια έως το 2100. Καθ’ όλη τη διάρκεια των ετών εκφράζονται ανησυχίες ότι ο αριθμός μπορεί να ξεπεράσει την ικανότητά μας να παράγουμε τροφή, οδηγώντας σε εκτεταμένη πείνα.
Οι μαλθουσιανοί (ομάδα υποστηρικτών της θεωρίας του καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας, Τόμας Ρόμπερτ Μάλθους), όπως αναφέρει το iflscience, είχαν, μάλιστα, διαμορφώσει την άποψη ότι όταν οι πόροι θα εξαντλούνταν (στην περίπτωση που αυτό θα συνέβαινε), ο ανθρώπινος πληθυσμός θα «ελεγχόταν» μέσω μαζικών θανάτων, ώσπου να γινόταν «βιώσιμος». Ωστόσο, αν και η πρόοδος στη γεωργία και οι νέες τεχνολογίες μας έχουν δώσει αρκετά τρόφιμα, για να θρέψουμε 10 δισεκατομμύρια ανθρώπους, ο τρόπος με τον οποίο διανέμονται τα τρόφιμα έχει προκαλέσει μαζικούς λιμούς και πείνα.
Σύμπαν 25
Ο Τζον Κάλχουν δημιούργησε μια σειρά πειραμάτων μεταξύ του 1958 και του 1962, όπου ουσιαστικά αρχικά θα ικανοποιούνταν κάθε ανάγκη των τρωκτικών και στη συνέχεια θα παρακολουθούσαν την επίδραση αυτού στον πληθυσμό με την πάροδο του χρόνου. Το πιο διαβόητο από τα πειράματα ονομάστηκε «Σύμπαν 25». Τα αποτελέσματα των ερευνών του, που ίσως και να μπορούσαν να γενικευθούν στον ανθρώπινο πληθυσμό, δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά.
Ο Κάλχουν πήρε τέσσερα ζευγάρια ποντικών και τα τοποθέτησε μέσα σε ένα περιβάλλον «ουτοπίας». Αυτό είχε σχεδιαστεί έτσι ώστε να εξαλείψει τα προβλήματα που θα οδηγούσαν σε θνησιμότητα, αν τα ποντίκια ζούσαν στον έξω κόσμο. Τα τρωκτικά μπορούσαν να λαμβάνουν απεριόριστη τροφή μέσα από 16 χοάνες, οι οποίες μπορούσαν να ταΐζουν έως και 25 ποντίκια κάθε φορά, καθώς και από δοχεία για άφθονο νερό ακριβώς από πάνω. Η θερμοκρασία διατηρήθηκε στους 20°C, ιδανική για ποντίκια, ενώ λαμβάνονταν ακραίες προφυλάξεις, για να αποτραπεί η είσοδος οποιασδήποτε ασθένειας στο συγκεκριμένο περιβάλλον.
Το πείραμα ξεκίνησε και, όπως αποδείχθηκε από την πρώτη στιγμή, τα ποντίκια χρησιμοποίησαν τον χρόνο που συνήθως σπαταλούσαν στην αναζήτηση τροφής και καταφυγίου στο να έχουν υπερβολικές… σεξουαλικές επαφές. Περίπου κάθε 55 ημέρες, ο πληθυσμός διπλασιαζόταν!
Όταν ο πληθυσμός έφθασε τα 620 ποντίκια, ο ρυθμός επιβραδύνθηκε, καθώς η κοινότητα των ποντικών άρχισε να αντιμετωπίζει προβλήματα. Τα ποντίκια χωρίστηκαν σε ομάδες και όσα δεν μπορούσαν να βρουν ένα ρόλο εντός αυτών δεν είχαν πού να πάνε.
«Κατά τη φυσιολογική πορεία των γεγονότων, σε ένα φυσικό οικολογικό περιβάλλον επιβιώνουν περισσότερα νεαρά ποντίκια από όσα είναι απαραίτητα, για να αντικαταστήσουν τους ετοιμοθάνατους ή γερασμένους καθιερωμένους συνεργάτες τους», έγραψε ο Κάλχουν στη μελέτη. «Το πλεόνασμα που δεν βρίσκει κοινωνική θέση μεταναστεύει».
Στο πείραμα, όμως, δεν υπήρχε κάποιο μέρος να μεταναστεύσουν. Τα ποντίκια που βρέθηκαν χωρίς κοινωνικό ρόλο απομονώθηκαν και η ουτοπία έγινε κόλαση σχεδόν ένα χρόνο μετά.
Τα ζώα έγιναν όλο και πιο βίαια, ανέπτυξαν ανώμαλη σεξουαλική συμπεριφορά και άρχισαν να παραμελούν ή ακόμη και να επιτίθενται στους απογόνους τους. Η κατάρρευση της συμπεριφοράς των ποντικιών δεν περιοριζόταν μόνο στους ξένους. Τα «άλφα αρσενικά» ποντίκια γίνονταν εξαιρετικά επιθετικά, χωρίς κανένα κίνητρο ή κέρδος για τα ίδια, και βίαζαν τακτικά τόσο αρσενικά όσο και θηλυκά. Οι βίαιες επιθέσεις κατέληγαν μερικές φορές σε κανιβαλισμό.
Παρά το γεγονός ότι κάθε ανάγκη τους καλύπτονταν ή ίσως εξαιτίας αυτού, οι μητέρες εγκατέλειπαν τα μικρά τους ή απλώς τα ξεχνούσαν, αφήνοντάς τα στην τύχη τους. Οι μητέρες ποντίκια γίνονταν, επίσης, επιθετικές απέναντι στους καταπατητές των φωλιών τους, με τα αρσενικά, που κανονικά θα αναλάμβαναν αυτόν τον ρόλο, να εξορίζονται σε άλλα μέρη της ουτοπίας. Αυτή η επιθετικότητα ξεχείλισε και οι μητέρες σκότωναν τακτικά τα μικρά τους.
Όλα αυτά συνέβησαν κατά την πρώτη φάση της πτώσης της «ουτοπίας». Στη φάση που ο Καλχούν ονόμασε «δεύτερο θάνατο», όποια νεαρά ποντίκια επιβίωναν από τις επιθέσεις των μητέρων τους και άλλων, θα μεγάλωναν γύρω από αυτές τις ασυνήθιστες συμπεριφορές των ποντικιών. Ως αποτέλεσμα, δεν έμαθαν ποτέ τις συνήθεις συμπεριφορές των ποντικιών και πολλά από αυτά έδειξαν ελάχιστο ή καθόλου ενδιαφέρον για ζευγάρωμα, προτιμώντας να τρώνε και να περιποιούνται τον εαυτό τους μόνα τους.
Ο πληθυσμός κορυφώθηκε στα 2.200 ποντίκια -το τεχνητό περιβάλλον θα μπορούσε να φιλοξενήσει μέχρι και 3.000- και από εκεί ξεκίνησε η πτώση. Το χαμηλό ποσοστό γεννήσεων και η υψηλή θνησιμότητα συνδυάστηκαν με τη βία και σύντομα ολόκληρη η αποικία εξαφανίστηκε. Καθ’ όλη τη διάρκεια της «ποντικοαποκάλυψης», η τροφή παρέμενε άφθονη και κάθε ανάγκη τους καλύπτονταν πλήρως.
«Για ένα τόσο απλό ζώο, όπως το ποντίκι, οι πιο πολύπλοκες συμπεριφορές περιλαμβάνουν το αλληλένδετο σύνολο της ερωτοτροπίας, της μητρικής φροντίδας, της εδαφικής άμυνας και της ιεραρχικής ενδοομαδικής και διαομαδικής κοινωνικής οργάνωσης», κατέληξε ο Καλχούν στη μελέτη του.
«Όταν οι συμπεριφορές που σχετίζονται με αυτές τις λειτουργίες αποτυγχάνουν να ωριμάσουν, δεν υπάρχει ανάπτυξη κοινωνικής οργάνωσης και αναπαραγωγή. Όπως στην περίπτωση της μελέτης που αναφέρθηκε παραπάνω, όλα τα μέλη του πληθυσμού θα γεράσουν και τελικά θα πεθάνουν. Το είδος θα εκλείψει» σημείωσε ο ίδιος.
Ο Κάλχουν πίστευε ότι το πείραμα με τα ποντίκια μπορεί να ισχύει και για τους ανθρώπους και προειδοποίησε για το τι θα γινόταν την ημέρα που θα ικανοποιούνταν όλες οι ανάγκες μας.
Εκείνη την εποχή, το πείραμα και το συμπέρασμα έγιναν αρκετά δημοφιλή, βρίσκοντας απήχηση στα συναισθήματα των ανθρώπων σχετικά με τον υπερπληθυσμό στις αστικές περιοχές, που οδηγεί σε «ηθική παρακμή».
Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό, οι άνθρωποι αμφισβήτησαν κατά πόσο το πείραμα θα μπορούσε πραγματικά να εφαρμοστεί τόσο απλά στους ανθρώπους. Το τέλος της ουτοπίας των ποντικών θα μπορούσε να έχει προκύψει «όχι από την πυκνότητα, αλλά από την υπερβολική αλληλεπίδραση», δήλωσε ο ιστορικός της ιατρικής Edmund Ramsden στο NIH Record. «Δεν είχαν τρελαθεί όλα τα ποντίκια του Κάλχουν. Όσα κατάφεραν να ελέγξουν τον χώρο έκαναν σχετικά φυσιολογική ζωή».
Εκτός από αυτό, ο σχεδιασμός του πειράματος έχει επικριθεί ότι δε δημιούργησε πρόβλημα υπερπληθυσμού, αλλά μάλλον ένα σενάριο όπου τα πιο επιθετικά ποντίκια ήταν σε θέση να ελέγχουν την περιοχή και να απομονώνουν όλους τους άλλους. «Όπως συμβαίνει και με την παραγωγή τροφίμων στον πραγματικό κόσμο, είναι πιθανό το πρόβλημα να μην ήταν οι πόροι, αλλά ο τρόπος με τον οποίο ελέγχονται αυτοί οι πόροι», καταλήγει το άρθρο του Iflscience.
