Το κολασμένο τριήμερο της Αθήνας που λίγο έλειψε να βγάλει τον στρατό στους δρόμους

Στην αστυνομία και πιο συγκεκριμένα στις δυνάμεις καταστολής, τα ΜΑΤ δηλαδή, υπάρχει ένας μαθηματικός κανόνας που είναι σχεδόν… απαράβατος. Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα για να μπορεί να ελεγχθεί μια πορεία η αναλογία αστυνομικών προς διαδηλωτές πρέπει να είναι περίπου 1 προς 5. Αν θέλουμε να το κάνουμε πιο συγκεκριμένο αν μια πορεία είναι συγκρουσιακή η αναλογία αυτή «πέφτει» στο 1 προς 3 ως προς το κομμάτι εκείνο της διαδήλωσης που έχει άγριες διαθέσεις. Σε αυτό πρέπει να συνυπολογιστούν δυο ακόμα παράγοντες. Ο πρώτος είναι ο περιορισμός των συγκρούσεων σε συγκεκριμένο χώρο και ο δεύτερος να είναι συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας. Αν τηρούνται οι παραπάνω μαθηματικοί κανόνες τότε η κατάσταση, από την πλευρά των δυνάμεων καταστολής, είναι απολύτως ελεγχόμενη. Σε αντίθετη περίπτωση αρχίζουν τα προβλήματα καθώς οι αστυνομικοί αδυνατούν να ελέγξουν την κατάσταση και τότε όλα ακροβατούν πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί. Αυτό δηλαδή που στη σύγχρονη ιστορία της Ελληνικής Αστυνομίας έχει συμβεί μόλις μια φορά. Τη φορά που λίγο έλειψε να βγει ο στρατός στους δρόμους της Αθήνας προκειμένου να ελεγχθεί η κατάσταση που έδειχνε (και σε πολλές περιπτώσεις ήταν όντως έτσι) να ξεφεύγει από κάθε έλεγχο…

Η δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου και το άγριο ξέσπασμα

Το Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2008 ο ειδικός φρουρός Επαμεινώνδας Κορκονέας δολοφονεί τον 15χρονο Αλέξη Γρηγορόπουλο στα Εξάρχεια. Σε χρόνο μηδέν η περιοχή έχει μετατραπεί σε πεδίο μάχης ενώ σχεδόν ταυτόχρονα, ολόκληρη η αστυνομική δύναμη της Αθήνας τίθεται σε επιφυλακή. Σάββατο, Κυριακή και Δευτέρα σημειώνεται το μεγαλύτερο σε διάρκεια και αγριότητα ξέσπασμα που έχει ζήσει η χώρα στη σύγχρονη ιστορία της. Αυτή τη φορά δεν είναι μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες άτομα που συγκρούονται με τα ΜΑΤ. Είναι χιλιάδες και τα επεισόδια, ειδικά το βράδυ της Δευτέρας, απλώνονται από την Πατησίων (στο ύψος της ΑΣΟΕΕ) μέχρι την Συγγρού και από το Σύνταγμα μέχρι το Μοναστηράκι, την Ομόνοια και χαμηλά την οδό Πειραιώς. Η αστυνομία βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο καθώς υπάρχουν μεγάλα κομμάτια του κέντρου της πόλης που δεν μπορεί να ελέγξει. Η μια διμοιρία μετά την άλλη μένουν χωρίς δακρυγόνα και χημικά. Τους απομένουν μόνο χειροβομβίδες κρότου-λάμψης τις οποίες τις χρησιμοποιούν προσεκτικά και με βασικό στόχο να απεμπλακούν οι αστυνομικοί από δυσάρεστες για τους ίδιους καταστάσεις. Το βράδυ της Δευτέρας είναι το πλέον κρίσιμο. Είναι η νύχτα που ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής συγκαλεί κυβερνητικό συμβούλιο μετά το τέλος του οποίου δεν φεύγει από το Μαξίμου αλλά παραμένει εκεί αφενός για να έχει συνεχή ενημέρωση και αφετέρου για λόγους ασφαλείας καθώς εκείνη την ώρα κρίθηκε πως δεν μπορεί να εξασφαλιστεί η ομαλή αποχώρησή του από την Ηρώδου Αττικού.

Ο στρατός και η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης

Στη συνεδρίαση (την οποία μεταξύ άλλων συμμετέχουν οι Προκόπης Παυλόπουλος και Παναγιώτης Χηνοφώτης από το υπουργείο Εσωτερικών, Βαγγέλης Μεϊμαράκης και Δημήτρης Γράψας από το Εθνικής Άμυνας και το ΓΕΕΘΑ αντίστοιχα, ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ευάγγελος Αντώναρος, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γιώργος Σουφλιάς και η υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη) αναλύονται τα χαρακτηριστικά των διαδηλώσεων και των επεισοδίων. Η ανάλυση εστιάζει περισσότερο στις ιδιαιτερότητες των ταραχών και λαμβάνεται υπόψη ότι δεν πρόκειται για μία μεγάλη διαδήλωση που θα μπορούσε να ελεγχθεί αστυνομικά, αλλά για πολλές ταυτόχρονες και ασύνδετες μεταξύ τους ομάδες, καθώς και ότι δεν ξεκινούν από ένα σημείο ή από τα Εξάρχεια όπως συνήθως, αλλά από διάφορες περιοχές του κέντρου της Αθήνας. Εκείνη την ώρα ήταν που έπεσε στο τραπέζι η πρόταση που έκανε πολλούς να «μουδιάσουν» στο άκουσμά της! «Να βγει ο στρατός ώστε να επιβληθεί η τάξη στους δρόμους και να κηρυχθεί η χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης». Υπάρχει ένα πέπλο μυστηρίου σχετικά με το ποιος έκανε τη συγκεκριμένη πρόταση. Διάφορα ονόματα υπουργών αλλά και συμβούλων που βρισκόντουσαν στη σύσκεψη έχουν ακουστεί, ωστόσο, δεν υπάρχει κάτι επιβεβαιωμένο. Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ και τις πληροφορίες εκείνων των ημερών την πρόταση έριξε πρώτος στο τραπέζι ένας σύμβουλος για να υποστηριχθεί στη συνέχεια από δύο υπουργούς ο δεύτερος εκ των οποίων σημείωσε πως θα πρέπει «να είναι προσεκτική η επιλογή των άρθρων του Συντάγματος στα οποία θα γίνει επίκληση, προκειμένου να μην συμπέσουν με εκείνα που είχαν επικαλεστεί και οι χουντικοί τον Απρίλιο του 1967 και δημιουργηθούν συνειρμοί που μόνο κακό θα έκαναν εκείνη την ώρα στην κυβέρνηση». Αυτό που είναι γνωστό είναι πως οι πρώτοι που αντέδρασαν αρνητικά σε αυτή τη προοπτική ήταν οι τότε υπουργοί Εσωτερικών, Προκόπης Παυλόπουλος και Οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης οι οποίοι τόνιζαν πως υπήρχε ο κίνδυνος να χαθεί κάθε έλεγχος πάνω στα γεγονότα και εξέφρασαν τον φόβο πως μπορεί να υπήρξε και δεύτερος νεκρός. Χαρακτηριστική ήταν η ατάκα του κ. Αλογοσκούφη πως: «ότι τις ζημιές και να γίνουν η κυβέρνηση μπορεί να τις πληρώσει αλλά εάν υπάρξει κι άλλος νεκρός ή νεκροί δε θα μπορεί να τους φέρει πίσω»! Για αρκετή ώρα η κατάσταση είναι ρευστή. Ο Καραμανλής εν τέλει παίρνει την απόφαση. Βάζει ως έσχατο όριο την Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου. Αν μέχρι τότε έχει εκτονωθεί η κατάσταση δεν υπάρχει ο παραμικρός λόγος να επέμβει ο στρατός. Σε διαφορετική περίπτωση θα ληφθούν «όλα τα απαραίτητα μέτρα». Παράλληλα, ενημερώνει τους πολιτικούς αρχηγούς, τον τότε πρόεδρο της δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια και απευθύνει διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό στο οποίο καταδικάζει την ωμή βία εκείνων των ημερών και εξαγγέλλει σειρά μέτρων προκειμένου να αποζημιωθούν όσες επιχειρήσεις είχαν υποστεί ζημιές από τα επεισόδια.

Το κρίσιμο 48ωρο και η επέμβαση των ΕΚΑΜ

Την ίδια ώρα στους δρόμους της Αθήνας η κατάσταση παραμένει έκρυθμη. Σε αυτό συμβάλει και το γεγονός πως την Τρίτη 9 Δεκεμβρίου γίνεται η κηδεία του 15χρονου Αλέξη. Μετά το τέλος της σημειώνονται στη Νέα Σμύρνη σφοδρές συγκρούσεις και μοτοσικλετιστές της ομάδας «Ζ» κάνουν χρήση των υπηρεσιακών τους όπλων προκειμένου να απεμπλακούν. Το ίδιο βράδυ στην Αθήνα ήδη έχει αρχίσει και ακούγεται όλο και πιο έντονα το ενδεχόμενο επέμβασης του στρατού. Κάποιοι το μεταφέρουν με κάθε επιφύλαξη, κάποιοι άλλοι με βεβαιότητα. Και πάλι, ωστόσο, η κατάσταση δεν εκτονώνεται και τα Εξάρχεια, με επίκεντρο το Πολυτεχνείο, «φλέγονται». Την Τετάρτη το πρωί η εφημερίδα «Το Βήμα» κυκλοφορεί με πρωτοσέλιδο τίτλο «Εκτόνωση ή ακραία αστυνομικά μέτρα» και υπότιτλο που για πολλούς επιβεβαιώνει τα σενάρια περί επέμβασης του στρατού καθώς γίνεται λόγος για «απαγόρευση διαδηλώσεων»!

Όλοι πλέον περιμένουν την επόμενη κίνηση της κυβέρνησης η οποία δεν αργεί να έρθει. Ενώ ήδη η κατάσταση έχει αρχίσει να εκτονώνεται από το βράδυ της Τετάρτης, την Πέμπτη γίνεται η κίνηση που δείχνει πως η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να σκληρύνει την στάση της. Στη πρωινή συγκέντρωση στη Βουλή αλλά και στα επεισόδια (μικρότερης έντασης και έκτασης σε σύγκριση με εκείνα των προηγούμενων ημερών) που σημειώνονται το απόγευμα στα Προπύλαια, κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή της μια διμοιρία της Ειδικής Κατασταλτικής Αντιτρομοκρατικής Μονάδας (ΕΚΑΜ). Ειδικά στα επεισόδια των Προπυλαίων οι άνδρες της διμοιρίας κάνουν χρήση βομβίδων κρότου-λάμψης (ισχυρότερων από εκείνες που χρησιμοποιούν τα ΜΑΤ). Κανείς δεν ξέρει αν ήταν τυχαίο, πάντως, από την επόμενη μέρα οι σφοδρές συγκρούσεις σταματούν και τα επεισόδια που σημειώνονται είναι μεμονωμένα και εντελώς ελέγξιμα από την ΕΛΑΣ. Δείτε όλα τα θέματα του Weekend