Ο Χαβιέρ Μιλέι στην εξουσία της Αργεντινής – Ένας ασταθής ηγέτης αναλαμβάνει τα ηνία μιας ασταθούς χώρας

Ο Χαβιέρ Μιλέι είναι ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής. Ο ακροδεξιός νεοφιλελεύθερος-«αναρχοκαπιταλιστής», όπως ο ίδιος αυτοπροσδιορίζεται, εκλέχθηκε με 56% των ψήφων έναντι του περονιστή υπουργού Οικονομίας Σέρτζιο Μάσα, ο οποίος αποδέχθηκε την ήττα του.

Ο Μιλέι καβάλησε το κύμα οργής στην κοινωνία της Αργεντινής, που μαστίζεται από οικονομική κρίση, με τριψήφιο πληθωρισμό (κοντά στο 150%), ύφεση, ανεργία και άνοδο της φτώχειας. Τα κρατικά ταμεία είναι άδεια, τα capital controls σφίγγουν περαιτέρω τη θηλιά και η επιστροφή του ΔΝΤ, με πρόγραμμα 44 δισεκατομμυρίων, σηματοδότησε μια νέα επώδυνη προσαρμογή για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους.

Αυτό το κύμα τον οδήγησε στην εξουσία, με πολλούς Αργεντινούς να συμφωνούν πως ήρθε η ώρα για μια ριζική αλλαγή σελίδας ακόμη και εάν τελικά η επιλογή έγινε με τη λογική του «μικρότερου κακού» ως ένα άλμα στο άγνωστο.

Η αγανάκτηση για τους περονιστές και τον Σέρτζιο Μάσα αποδείχθηκε στις κάλπες μεγαλύτερη από τον φόβο για το ακραίο οικονομικό και κοινωνικό πλάνο του Χαβιέρ Μιλέι, που πριν εμφανιστεί στην πολιτική, πριν από λίγα χρόνια, δήλωνε οικονομολόγος, τηλεοπτικός πανελίστας, αλλά και εκπαιδευτής ταντρικού σεξ.

Καταλύτης των πολιτικών εξελίξεων υπήρξαν οι νέοι, οι οποίοι μεγάλωσαν μέσα σε διαδοχικές κρίσεις και αναζητούν απεγνωσμένα μια διέξοδο. Μπορεί να μην ταυτίζονται απόλυτα με τον Μιλέι, όμως είναι απόλυτα πεπεισμένοι για την ανάγκη να τερματιστεί το προηγούμενο σύστημα και να διαμορφωθεί ένας νέος οδικός χάρτης. Κομβική ήταν και η υποστήριξη που του πρόσφερε ο πρώην φιλελεύθερος πρόεδρος Μαουρίσιο Μάκρι.

«Σήμερα ξεκινά η ανοικοδόμηση της Αργεντινής. Το μοντέλο της παρακμής έφτασε στο τέλος του, δεν υπάρχει επιστροφή. Η Αργεντινή θα επιστρέψει στη θέση της στον κόσμο, μια θέση που δεν έπρεπε ποτέ να χάσει», τόνισε στη νικηφόρα ομιλία του ο Μιλέι, ο οποίος κατάφερε να σπάσει την ηγεμονία των δύο κορυφαίων πολιτικών χώρων της Αργεντινής, των περονιστών και της Δεξιάς.

Αναλυτές υπογραμμίζουν πως η εκλογή του Μιλέι σηματοδοτεί μια βαθιά ρήξη στο πολιτικό σύστημα της χώρας. Μια απελπισμένη προσπάθεια για κάτι καινούργιο, ό,τι και εάν συμβεί, ένα ριζοσπαστικό στοίχημα υψηλού κινδύνου.

«Η κατάσταση είναι κρίσιμη και δεν υπάρχει χρόνος και χώρος για ημίμετρα», είπε, ενώ οι υποστηρικτές του τον αποθέωναν και πανηγύριζαν εκστασιασμένοι από την εκλογική επιτυχία. Η επικοινωνία υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα χαρτιά του Μιλέι κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατεία. Οι ύβρεις, τα αναθέματα και η εικόνα του προκάλεσαν το δημόσιο ενδιαφέρον. Ένα λαϊκίστικο ακροδεξιό κράμα Ντόναλντ Τραμπ και Ζαΐρ Μπολσονάρου.

Ακόμη και η ιδιότυπη κόμμωσή του θύμιζε κάτι από Μπόρις Τζόνσον. Όπως είπε η σύμβουλος εικόνας του, στο μυαλό της υπήρχαν δύο εμβληματικά πρόσωπα: Ο Έλβις Πρίσλεϊ και ο Γούλβεριν, ο ήρωας της Marvel. «Μοιάζει με τον Γούλβεριν. Λειτουργεί σαν τον Γούλβεριν. Είναι σαν ένας αντι-ήρωας. Ο Γούλβεριν είναι πιστός και γενναίος. Μπορεί να τρελαθεί και να γίνει εξαιρετικά επιθετικός με τους εχθρούς του, αλλά μόνο όταν του επιτίθενται. Δεν θα επιτεθεί και δεν σκοτώσει κάποιον χωρίς λόγο», ισχυρίστηκε.

Ο Χουάν Λουίζ Γκονζάλεζ, συγγραφές μιας βιογραφίας για τον Χαβιέρ Μιλέι, τον παρουσιάζει ως έναν τρομακτικά ασταθή άνθρωπο, και για αυτό απέκτησε και το προσωνύμιο «El Loco», δηλαδή «ο τρελός».  «Περισσότερο από τις ιδέες του Milei, αυτό που με ανησυχεί είναι η ψυχική του κατάσταση και η συναισθηματική του σταθερότητα», επισημαίνει. Ένας ασταθής ηγέτης που αναλαμβάνει τα ηνία μιας ασταθούς χώρας.

Υπόσχεται οικονομικό σοκ – Απομάκρυνση από Κίνα, προσέγγιση με ΗΠΑ

Ο Μιλέι έχει υποσχεθεί ένα πρωτοφανές οικονομικό σοκ: Δραστική συρρίκνωση του κράτους, κλείσιμο της κεντρικής τράπεζας, απόρριψη του πέσο και δολαριοποίηση της αργεντίνικης οικονομίας για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, μεγάλες μειώσεις κρατικών δαπανών και επώδυνες οικονομικές μεταρρυθμίσεις.

Σθεναρός πολέμιος των αμβλώσεων και αρνητής της κλιματικής αλλαγής, ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής τάσσεται υπέρ της οπλοκατοχής και έχει επικρίνει σφοδρά τον Αργεντίνο Πάπα Φραγκίσκο. Τον έχει χαρακτηρίσει ως «βρωμοαριστερό» «π…ας γιο», ως «ηλίθιο» και ως «εκπρόσωπο του Κακού στη γη». Έχει ακόμη υποστηρίξει τη νομιμοποίηση του εμπορίου ανθρωπίνων οργάνων, παρουσιάζοντάς το ως «άλλη μια αγορά», ενώ δεν έχει αποκλείσει ακόμη και την πώληση βρεφών. Επιθυμεί επιπλέον το «θάψιμο» των εγκλημάτων της δικτατορίας της Αργεντινής.

Κατά την προεκλογική του εκστρατεία κυκλοφορούσε με ένα αλυσοπρίονο, συμβολίζοντας τις σχεδιαζόμενες περικοπές. Ο νέος πρόεδρος της Αργεντινής έχει ταχθεί επίσης κατά της συνεργασίας με την Κίνα και τη Βραζιλία, των δύο σημαντικότερων εμπορικών εταίρων της χώρας αυτή την περιόδο, λέγοντας πως δεν θέλει συνεργασίες με «κομμουνιστές», και έχει υποστηρίξει την ανάπτυξη ισχυρότερων δεσμών με τις ΗΠΑ.

Ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν από τους πρώτους που τον συνεχάρη για τη νίκη του υποστηρίζοντας πως ο Μιλέι μπορεί να κάνει την Αργεντινή ξανά μεγάλη. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ αποτελεί ένα είδος προτύπου για τον Μίλει, ο οποίος αποκαλείται και ως «ο Τραμπ της Αργεντινής». Είναι επίσης ενδεικτικό πως τον νέο πρόεδρο της Αργεντινής έσπευσε να συγχαρεί θερμά και ο ακροδεξιός πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, Ζαΐρ Μπολσονάρου. «Συγχαρητήρια στον λαό της Αργεντινής για τη νίκη του Χαβιέρ Μιλέι. Η ελπίδα θα λάμψει ξανά στη Νότια Αμερική. Είθε αυτοί οι ούριοι άνεμοι να φθάσουν στις ΗΠΑ και στη Βραζιλία ώστε η εντιμότητα, η πρόοδος και η ελευθερία να επιστρέψουν για όλους μας», είπε.

Υπενθυμίζεται πως η Αργεντινή ήταν μια από τις χώρες που είχαν εκφράσει το ενδιαφέρον τους για ένταξη στους BRICS, του μπλοκ του οποίου ηγείται ο άξονας Κίνας – Ρωσίας. Ωστόσο αυτή η προσέγγιση – βάσει όσων έχει δηλώσει μέχρι σήμερα ο Μιλέι – αναμένεται να τερματιστεί.  

Το πρόβλημα του Μιλέι

Το πρόβλημα για τον Μιλέι είναι πως το Κογκρέσο της Αργεντινής, σε αυτή τη φάση, είναι εξαιρετικά κατακερματισμένο και ο νέος πρόεδρος θα χρειαστεί συνεργασίες για την προώθηση των νομοθετημάτων του. Το κόμμα του Μιλέι ελέγχει μόλις 38 από τις 257 έδρες στην Κάτω Βουλή και μόλις 8 από τις 72 στη Γερουσία. Επιπλέον ο συνασπισμός του Μιλέι απουσιάζει από την αυτοδιοίκηση, καθώς δεν έχει ούτε περιφερειάρχες, ούτε δημάρχους. Αυτή η συνθήκη ενδεχομένως να λειτουργήσει και ως «εργαλείο ελέγχου» και περιορισμού του Μιλέι, όμως θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα και σε μια νέα πολιτική κρίση.

Η απειλή της κοινωνικής αναταραχής δεν έχει απομακρυνθεί, ενώ οι φανατικοί υποστηρικτές του επιθυμούν από τον Μιλέι να ξεριζώσει το πολιτικό και οικονομικό καθεστώς που έχει οικοδομηθεί εδώ και δεκαετίες στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Νότιας Αμερικής. Οικονομικοί αναλυτές, ιδιαίτερα από τις ΗΠΑ, έχουν «αγκαλιάσει» το πλάνο του Μιλέι, υποστηρίζοντας πως μπορεί να προωθήσει τη δημοσιονομική εξυγίανση και τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Παραδέχονται ωστόσο πως υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τους κινδύνους μετάβασης, διακυβέρνησης και εφαρμογής.

«Ο εκλεγμένος Πρόεδρος Μιλέι προσφέρει μια τολμηρή ατζέντα μεταρρυθμίσεων, αλλά η κύρια πρόκληση είναι ότι αυτή μπορεί να επηρεαστεί από τους πολιτικούς ελιγμούς. Οι κίνδυνοι διακυβέρνησης είναι μπροστά, δεδομένης της έλλειψης κομματικής δομής, αλλά και της κατανομής εξουσίας στο Κογκρέσο», ανέφερε στο Reuters ο Ντιέγκο Περέιρα από τη JPMorgan, ενώ στο ίδιο μέσο, ο Μπέντζαμιν Πίκτον, από τη RaboBank, υπογράμμισε:

«Ο Μιλέι και ο Τραμπ μοιράζονται ένα ακανόνιστο, λαϊκιστικό ύφος και μια συγκρουσιακή προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική, αλλά οι ομοιότητες μπορεί να τελειώσουν εκεί. Η υπόσχεση του Μιλέι να δολαριοποιήσει την οικονομία της Αργεντινής και να περιορίσει τις κοινωνικές δαπάνες θα οδηγήσει πιθανότατα σε μια οδυνηρή περίοδο αποπληθωρισμού για την Αργεντινή».  

Αρκετοί πολιτικοί εμπειρογνώμονες εκτιμούν πως τελικά ο Μιλέι θα αναγκαστεί εκ των πραγμάτων να μετριάσει αρκετές από τις θέσεις του και θα δυσκολευτεί να εφαρμόσει τις πιο αμφιλεγόμενες προτάσεις του. Η δολαριοποίηση της Αργεντινής για παράδειγμα έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις, καθώς όπως επισημαίνουν οι επικριτές η χώρα χάνει την οικονομική της αυτονομία και τη δυνατότητα να επηρεάσει την πορεία της μέσω της εθνικής νομισματικής πολιτικής.

Πάντως ο ίδιος έδειξε πως επιμένει εν συνόλω στο σχέδιό του. Οι αντίπαλοί του θα προσπαθήσουν να του βάλουν ένα «φρένο», όμως ο ίδιος θα προσπαθήσει να κάνει όλα όσα υποσχέθηκε. Κατά την άποψή του «ο Θεός τον επέλεξε», προοριζόταν για Πρόεδρος και έχει μια «αποστολή». «Οι αλλαγές που χρειάζεται αυτή η χώρα είναι δραστικές. Δεν θα υπάρξει σταδιακή μετάβαση ή χλιαρότητα», τόνισε.