Αν και η προέλευση της διαισθητικής διατροφής μπορεί να είναι θολή, το βασικό της μήνυμα είναι σαφές. Η διαισθητική διατροφή είναι κατά της δίαιτας και ενθαρρύνει μια υγιή σχέση με το φαγητό, προωθεί τη θετικότητα του σώματος και εστιάζει στην αναγνώριση της πείνας. Οι διαιτολόγοι Evelyn Tribole και Elyse Resch επινόησαν τον όρο «διαισθητική διατροφή» στο βιβλίο τους Intuitive Eating (1995): A Revolutionary Diet Approach. Ωστόσο, δεν ήταν οι πρώτοι άνθρωποι που δίδαξαν τις αρχές αυτής της διατροφικής μεθόδου.
Το 1973, η Thelma Wayler ίδρυσε το Green Mountain, μια κοινότητα χωρίς συγκεκριμένη δίαιτα που έδινε έμφαση σε βιώσιμες συνήθειες για μακροπρόθεσμη υγεία. Αρκετά χρόνια αργότερα, η Susie Orbach δημοσίευσε το Fat is a Feminist Issue, το οποίο περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να βάλουμε τέλος στις δίαιτες και τα διατροφικά άγχη.
Τι είναι η διαισθητική διατροφή
Σε αντίθεση με τις δίαιτες που χαρακτηρίζουν τα τρόφιμα ως «καλά» ή «κακά», η διαισθητική διατροφή εστιάζει στο να τιμά την πείνα με τρόφιμα που ωφελούν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία.
Σύμφωνα με τους Tribole και Resch, η διαισθητική διατροφή απαιτεί από το άτομο να ακούει τα σήματα πείνας του και να τρώει ό,τι θέλει χωρίς ενοχές. Τα άτομα που τρώνε διαισθητικά πρέπει να απολαμβάνουν το φαγητό, ενώ τιμούν τα σήματα πείνας και αναγνωρίζουν την πληρότητα.
Ιδανικά, αυτό θα ήταν μια φυσική διαδικασία. Ωστόσο, για ορισμένους ανθρώπους -όπως για παράδειγμα για εκείνους που έχουν περάσει πολλά χρόνια κάνοντας δίαιτα- δεν είναι. Χρόνια περιορισμού του φαγητού, χρήσης του φαγητού για την αντιμετώπιση αρνητικών συναισθημάτων και εμμονή με τα υγιεινά ή τα λεγόμενα «καθαρά» τρόφιμα είναι όλοι οι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι δυσκολεύονται με τη διαισθητική διατροφή.
Τα νήπια είναι ένα παράδειγμα φυσικής διαισθητικής διατροφής. Οι άνθρωποι που ακολουθούν τη διαισθητική διατροφή προσπαθούν να επιστρέψουν σε αυτή την απλούστερη άποψη για το φαγητό, εξηγεί το Medical News Today. Αυτή η διατροφική προσέγγιση στοχεύει, επίσης, στο να βοηθήσει τους ανθρώπους να οικοδομήσουν μια ισχυρότερη σχέση με το σώμα τους, μαθαίνοντας να εμπιστεύονται τα φυσικά του σήματα πείνας και κορεσμού.
Οι 10 βασικές αρχές της διαισθητικής διατροφής
Οι άνθρωποι που επιθυμούν να δοκιμάσουν τη διαισθητική διατροφή αναφέρονται συχνά στις 10 βασικές αρχές της. Οι Tribole και Resch τις περιέγραψαν αρχικά στην πρώτη έκδοση του βιβλίου τους και στη συνέχεια τις επικαιροποίησαν σε μεταγενέστερες εκδόσεις.
Απορρίψτε τη νοοτροπία της δίαιτας
Όταν ένα άτομο έχει τη νοοτροπία της δίαιτας, έχει μια συνεχή επίγνωση του φαγητού και του πώς πιστεύει ότι επηρεάζει το σώμα του, φιλτράροντας τις διατροφικές του επιλογές μέσα από τη νοοτροπία της δίαιτας σε μια προσπάθεια να φαίνεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο ή να «είναι πιο υγιής». Η νοοτροπία της δίαιτας μπορεί να είναι επιβλαβής, ειδικά αν το άτομο την ακολουθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα άτομα με νοοτροπία δίαιτας επιλέγουν τις τροφές τους με βάση αυτή τη νοοτροπία και δεν λαμβάνουν πάντα υπόψη παράγοντες όπως η πείνα, οι λιγούρες και το τι θέλει το σώμα τους. Η διαισθητική διατροφή λαμβάνει υπόψη της κάθε έναν από αυτούς τους παράγοντες.
Τιμήστε την πείνα σας
Ο περιορισμός των τροφίμων μπορεί να προκαλέσει την ανάγκη για υπερκατανάλωση τροφής. Οι άνθρωποι που ακολουθούν τη διαισθητική διατροφή πρέπει να τρώνε αρκετές θερμίδες, συμπεριλαμβανομένων επαρκών υδατανθράκων, πρωτεϊνών και λιπαρών, για να αισθάνονται ικανοποιημένοι. Αν και μπορεί να είναι δύσκολο για ορισμένους ανθρώπους, στόχος αυτής της αρχής είναι να μάθουν να αναγνωρίζουν τα σήματα πείνας και κορεσμού.
Κάντε ειρήνη με το φαγητό
Το φαγητό δεν είναι ο εχθρός. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να θεωρούν κανένα τρόφιμο απαγορευμένο, εκτός αν έχουν αλλεργία ή δυσανεξία σε αυτό. Όταν οι άνθρωποι δίνουν στον εαυτό τους άνευ όρων την άδεια να τρώνε, μπορούν να αποφύγουν τις ανεξέλεγκτες λιγούρες, το αίσθημα στέρησης και την επιθυμία υπερφαγίας.
Αμφισβητήστε την τροφική αστυνομία
Η «νοοτροπία της τροφικής αστυνομίας» αναφέρεται στους ανθρώπους που ηθικολογούν το φαγητό. Μπορεί να πιστεύουν ότι οι υγιεινές τροφές είναι καλές και ότι οι ανθυγιεινές τροφές είναι κακές. Αυτές οι πεποιθήσεις δεν είναι αληθινές και η διαισθητική διατροφή ενθαρρύνει τους ανθρώπους να τις αμφισβητήσουν.
Ανακαλύψτε τον παράγοντα ικανοποίησης
Το φαγητό μπορεί και πρέπει να είναι απολαυστικό. Ένα άτομο μπορεί να κάνει το φαγητό ευχάριστο με το να το απολαμβάνει, να τρώει τρόφιμα που του αρέσουν και να τρώει σε ένα φιλόξενο περιβάλλον. Οι άνθρωποι τείνουν να αισθάνονται πιο ικανοποιημένοι μετά από ένα γεύμα όταν το φαγητό είναι μια ευχάριστη εμπειρία.
Νιώστε την πληρότητά σας
Οι άνθρωποι πρέπει να τιμούν τόσο την πείνα όσο και την πληρότητά τους. Οι αρχές της διαισθητικής διατροφής προτείνουν στους ανθρώπους να κάνουν έλεγχο με τον εαυτό τους τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά το φαγητό. Θα πρέπει να δίνουν προσοχή στο πώς είναι η γεύση του φαγητού, στο πώς αισθάνονται, καθώς και στο τρέχον επίπεδο πείνας τους. Κάνοντάς το αυτό τους βοηθά να αναγνωρίσουν πότε είναι ικανοποιημένοι.
Αντιμετωπίστε τα συναισθήματά σας με ευγένεια
Μερικές φορές, οι άνθρωποι τρώνε για να αντιμετωπίσουν δυσάρεστα ή προκλητικά συναισθήματα, κάτι που ονομάζεται συναισθηματική διατροφή. Αυτή η μία από τις 10 αρχές ενθαρρύνει τους ανθρώπους να βρουν διαφορετικούς τρόπους να αντιμετωπίσουν το πώς αισθάνονται, όπως για παράδειγμα το γράψιμο σε ένα ημερολόγιο, το περπάτημα και το τηλεφώνημα σε έναν φίλο ή μέλος της οικογένειας. Επιπλέον, η αναζήτηση βοήθειας από έναν θεραπευτή μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να βρουν την πηγή των δυσκολιών τους και να μάθουν αποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισης.
Σεβαστείτε το σώμα σας
Οι άνθρωποι μπορεί να έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το πώς πρέπει να είναι το σώμα τους, με αποτέλεσμα να ασκούν σκληρή κριτική στον εαυτό τους. Η προσκόλληση σε αυτές τις προσδοκίες μπορεί να κάνει δύσκολη την απόρριψη της νοοτροπίας της δίαιτας. Τα άτομα που ακολουθούν τη διαισθητική διατροφή θα πρέπει να προσπαθούν να εκτιμούν και να σέβονται το σώμα τους.
Γυμναστείτε και νιώστε τα συναισθήματα της άσκησης
Αντί να εστιάζουν στο πόσες θερμίδες καίνε κατά τη διάρκεια της άσκησης, τα άτομα μπορούν να επικεντρωθούν στο πώς η άσκηση τους κάνει να αισθάνονται. Θα πρέπει να χρησιμοποιούν αυτό το συναίσθημα ως κίνητρο για να γίνουν και να παραμείνουν δραστήριοι.
Τιμήστε την υγεία σας
Αυτό που ένα άτομο τρώει με συνέπεια σε βάθος χρόνου είναι αυτό που έχει σημασία. Ο καθένας μπορεί και πρέπει να επιλέγει τρόφιμα που τιμούν τους διατροφικούς του στόχους και του πόθους του.
Οφέλη της διαισθητικής διατροφής
Ψυχικά οφέλη
Μια μελέτη του 2019, σύμφωνα με το Medical News Today, εξέτασε την αποδοχή του σώματος και τη διαχείριση του βάρους. Έδειξε ότι όταν οι συμμετέχοντες έτρωγαν διαισθητικά και επικεντρώνονταν στη σωματική τους πείνα, είχαν πιο θετική εικόνα σώματος. Ωστόσο, η συσχέτιση αυτή ήταν ισχυρότερη στους συμμετέχοντες με χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ). Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εξέταση του ΔΜΣ είναι σημαντική για μελλοντικές μελέτες. Παρόλο που η μελέτη περιλάμβανε συμμετέχοντες διαφόρων φυλών και εθνοτήτων, το 72% αυτών ήταν γυναίκες.
Σωματικά οφέλη
Σε μια άλλη μελέτη του 2019, στην οποία συμμετείχαν 37 ενήλικες με νευρική ανορεξία και 39 άτομα χωρίς διατροφικές διαταραχές, οι ερευνητές ανέλυσαν τη διανοητική ευαισθησία. Πρόκειται για ένα μέτρο του πόσο ακριβώς αναγνωρίζει ένα άτομο τα σωματικά του σήματα. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της αυξημένης διαισθητικής διατροφής και της υψηλότερης διανοητικής ευαισθησίας σε άτομα με και χωρίς διατροφικές διαταραχές. Ωστόσο, τα ποσοστά διαισθητικής διατροφής ήταν χαμηλότερα μεταξύ των ατόμων με ανορεξία.
Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι παρόλο που τα άτομα με ανορεξία μπορεί να δυσκολεύονται περισσότερο από άλλους ανθρώπους να τρώνε διαισθητικά, αυτό μπορεί να τα βοηθήσει να αναγνωρίζουν τα φυσικά σωματικά τους σήματα.
Πώς να τρώτε διαισθητικά
Η διαισθητική διατροφή είναι μια πρακτική του τρόπου ζωής και κάθε άτομο την βιώνει διαφορετικά. Οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται να ξεκινήσουν με τη διαισθητική διατροφή μπορούν να ακολουθήσουν, ωστόσο, τις παρακάτω συμβουλές:
- Παρατηρήστε τις διατροφικές συνήθειες: Δώστε προσοχή στις διατροφικές συνήθειες χωρίς να τις κρίνετε.
- Αναλογιστείτε τους λόγους για τους οποίους τρώτε: Σκεφτείτε αν πίσω από την απόφασή σας για φαγητό κρύβεται η σωματική πείνα ή το αρνητικό συναίσθημα.
- Δοκιμάστε την ενσυνειδητότητα: Η εκπαίδευση ενσυνειδητότητας μπορεί να βοηθήσει να αλλάξετε τους ψυχολογικούς παράγοντες που κρύβονται πίσω από τη συναισθηματική διατροφή.
- Ακούστε τις ενδείξεις της πείνας: Τρώτε όταν το σώμα αισθάνεται πεινασμένο και μην περιορίζετε την τροφή.
- Αποφύγετε την ηθικοποίηση του φαγητού: Μην χαρακτηρίζετε τις τροφές ως καλές ή κακές.
Η διαισθητική διατροφή μπορεί να μην είναι καλή επιλογή για όλους
Για παράδειγμα, τα άτομα με παθήσεις υγείας που τους επιβάλλουν να ακολουθούν συγκεκριμένες δίαιτες θα πρέπει να ακολουθούν την καθοδήγηση του γιατρού τους ή του διαιτολόγου τους. Στα άτομα αυτά μπορεί να περιλαμβάνονται άτομα με διαβήτη, υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιακές παθήσεις.
Τα άτομα που πρέπει να αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα για λόγους υγείας -όπως τα άτομα με κοιλιοκάκη- θα πρέπει να συνεχίσουν να τα αποκλείουν, ενώ εκείνοι που πρέπει να πάρουν βάρος, συμπεριλαμβανομένων όσων αναρρώνουν από διατροφικές διαταραχές, δεν θα πρέπει να ακολουθούν τη διαισθητική διατροφή.
