Στα σκουπίδια της ΕΕ έχουν πεταχτεί εκατοντάδες εκατομμύρια δόσεις εμβολίων για τον Covid-19, οι οποίες αγοράστηκαν κατά την κορύφωση της πανδημίας, αλλά δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. Το εκτιμώμενο κόστος, σύμφωνα με το Politico, ανέρχεται σε 4 δισεκατομμύρια ευρώ με βάση τις τιμές αγοράς και αυτό το ποσό, όπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα, είναι σίγουρα υποεκτιμώμενο.
Από τη στιγμή που εγκρίθηκαν τα πρώτα εμβόλια, στα τέλη του 2020, οι χώρες της ΕΕ παρέλαβαν συνολικά 1,5 δισεκατομμύρια δόσεις. Πολλά εξ αυτών έχουν πεταχτεί ήδη σε χώρους υγειονομικής ταφής σε όλη την ήπειρο.
Στην κορυφή της λίστας των χωρών που έχουν απορρίψει τα περισσότερα εμβόλια συγκριτικά με τον πληθυσμό τους βρίσκεται η Εσθονία και ακολουθεί από κοντά η Γερμανία. Με βάση τα επίσημα στοιχεία οι δόσεις που έχουν καταστραφεί ανέρχονται σε περίπου 265 εκατομμύρια. Ωστόσο, καθώς πολλές χώρες – μεταξύ των οποίων για παράδειγμα η Γαλλία αλλά και η Ελλάδα – δεν έχουν δώσει δεδομένα για τα αποθέματά τους, εκτιμάται βάσει του μέσου όρου πως ο αριθμός αυτός είναι συνολικά μεγαλύτερος από 312 εκατομμύρια.
Το Politico συγκέντρωσε στοιχεία από 19 ευρωπαϊκές χώρες. Δεκαπέντε εξ αυτών έδωσαν άμεσα στοιχεία, ενώ για τέσσερις ακόμη χώρες οι πληροφορίες συλλέχθηκαν από έρευνες τοπικών μέσων ενημέρωσης. Τα στοιχεία χρονολογούνται από τον περασμένο Δεκέμβριο έως σήμερα. Το χρονικό διάστημα, αναφέρει το Politico, δείχνει πως τα στοιχεία είναι συντηρητικά και ο πραγματικός αριθμός των εμβολίων που έχουν καταστραφεί είναι πολύ μεγαλύτερος.
Η Γερμανία, για παράδειγμα, που είναι πρώτη στη λίστα με τον απόλυτο αριθμό εμβολίων που έχουν απορριφθεί (83 εκατομμύρια) παρείχε στοιχεία μέχρι τον Ιούνιο. Εκείνη την περίοδο είχε ακόμη 120 εκατομμύρια εμβόλια αποθηκευμένα. Έκτοτε οι φαρμακοβιομηχανίες εισήγαγαν νεότερες εκδόσεις, προσαρμοσμένες στις πιο πρόσφατες παραλλαγές του κορονοϊού, γεγονός που καθιστά ξεπερασμένα τα παλαιότερα εμβόλια, τα οποία το πιθανότερο είναι να οδηγηθούν και αυτά σε χώρους υγειονομικής ταφής.
Για τις χώρες που ανέφεραν μόνο τον συνολικό αριθμό των εμβολίων που καταστράφηκαν, χωρίς να τον αναλύσουν ανά τύπο εμβολίου, το Politico χρησιμοποίησε μια μέση τιμή 19,39 €, υπολογιζόμενη από τα στοιχεία που δόθηκαν από άλλες χώρες, οι οποίες παρείχαν ανάλυση.
Τα περισσότερα από τα εμβόλια αγοράστηκαν στην κορύφωση της πανδημίας, το 2021, όταν η ΕΕ, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν μια σημαντική ποσότητα από την περιορισμένη (τότε) παραγωγή. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, η ΕΕ προχώρησε και στη μεγαλύτερη σύμβαση για αγορά 1,1 δισεκατομμυρίων δόσεων από τη Pfizer και τη BioNTech.
Η εξαιρετικά κρίσιμη συμφωνία εκείνης της περιόδου «αποδείχθηκε τελικά προβληματική», υπογραμμίζει το Politico, καθώς, όπως σημειώνεται στο αποκαλυπτικό δημοσίευμα, «οι χώρες εγκλωβίστηκαν στην αγορά εμβολίων ακόμα και όταν η πανδημία υποχώρησε, ενώ και οι προσπάθειες για προσφορά της πλεονάζουσας ποσότητας σε τρίτες χώρες έπεσαν στο κενό εξαιτίας της μείωσης της ζήτησης παγκοσμίως και των ζητημάτων μεταφοράς, αποθήκευσης και συντήρησης».
Σημειώνεται πως εξ αρχής υπήρξαν πολλές αντιδράσεις για τις διαπραγματεύσεις και συμβόλαια μεταξύ της Κομισιόν και των φαρμακοβιομηχανίων, ιδιαίτερα της Pfizer, οι οποίες διεξήχθησαν υπό άκρα μυστικότητα και πολλά κρίσιμα σημεία τους παρέμειναν κρυφά, ακόμη και για τους ευρωπαίους νομοθέτες. Τα ερωτήματα και οι ενστάσεις ενισχύθηκαν ύστερα από τις αποκαλύψεις της New York Times πως η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιροπής, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, ολοκλήρωσε την κολοσσιαία συμφωνία μέσω προσωπικών μηνυμάτων και επικοινωνίων με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της εταιρείας.
Υπό την πίεση των εκπροσώπων πολλών κρατών μελών της ΕΕ, η Κομισιόν αναγκάστηκε να επαναδιαπραγματευτεί σε κάποιο βαθμό τη σύμβαση, ενώ χώρες όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία έχουν σταματήσει να δέχονται εμβόλια και έχουν μηνυθεί από τη Pfizer για αθέτηση πληρωμής. Στη Ρουμανία, οι εισαγγελείς θέλουν να άρουν την ασυλία για τον πρώην πρωθυπουργό της χώρας και δύο πρώην υπουργούς Υγείας, με την κατηγορία της υπερβολικής αγοράς εμβολίων, που προκάλεσαν ζημιά άνω του 1 δισεκατομμύριου ευρώ στο κράτος.
