Η ουκρανική αντεπίθεση, που είχε τεθεί ως ένα κρίσιμο ορόσημο για τις εξελίξεις στον πόλεμο, τερματίστηκε και επίσημα. Τα μηδαμινά αποτελέσματά της κατέρριψαν τις – εξ αρχής – φιλόδοξες προσδοκίες του Κιέβου. Ο στρατός της Ουκρανίας ανακοίνωσε πως πλέον περνάει εκ νέου σε φάση άμυνας, ενώ ο Βλαντιμίρ Πούτιν, έχοντας επενδύσει στο χρόνο, καρπώνεται τα οφέλη από τον πόλεμο φθοράς. Η υποστήριξη της Δύσης – οικονομικά και πολιτικά – εξαντλείται και οι «ημέρες δόξας» του Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχουν παρέλθει.
Οι έπαινοι έχουν δώσει τη θέση τους στην κριτική για την αποτυχία της αντεπίθεσης, αλλά και τα φαινόμενα διαφθοράς. Οι επίσημες δηλώσεις υποστήριξης θυμίζουν όλο και περισσότερο διπλωματικά κλισέ, ενώ οι διαρροές για την εξέλιξη του πολέμου είναι δυσοίωνες και διόλου κολακευτικές για τον πρόεδρο της Ουκρανίας. Οι εκτιμήσεις για ενδεχόμενη νίκη της Ρωσίας και την ανάγκη μιας συμφωνίας, ακόμη και με απώλεια εδαφών, πληθαίνουν.
Οι εποχές που ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εμφανιζόταν με διθυράμβους στα κοινοβούλια των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών χωρών μοιάζουν σήμερα μακρινές. Πρόσφατα αναγκάστηκε να ακυρώσει την εμφάνισή του στο αμερικανικό κογκρέσο, όπου οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν υψώσει ανάχωμα για το νέο αμερικανικό πακέτο οικονομικής βοήθειας. Η νέα εκλογική χρονιά θα μπορούσε μάλιστα να φέρει την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και αυτό θα σηματοδοτούσε μια ριζική στροφή στην αμερικανική πολιτική, ενδεχομένως και τον οριστικό τερματισμό της υποστήριξης.
Σε μια προσπάθεια να αλλάξει το κλίμα και να διασωθεί η χρηματοδότηση προς το Κίεβο, ο Τζο Μπάιντεν θα υποδεχθεί τον Ζελένσκι την Τρίτη στην Ουάσιγκτον, σε μια πολύ κρίσιμη εβδομάδα για την Ουκρανία, καθώς αποφάσεις αναμένονται και από την ΕΕ.
Η ροή των κεφαλαίων προς το Κίεβο έχει παγώσει και στις Βρυξέλλες. Οι επιφυλάξεις και οι επικρίσεις για το μέγεθος και τη διάρκεια της υποστήριξης, αλλά και την έλλειψη μιας σαφούς στρατηγικής για τον τερματισμό της σύγκρουσης, ενισχύονται, ενώ η άνοδος ακροδεξιών φιλορώσων ηγετών στην Ευρώπη περιπλέκει την κατάσταση.
Η χρηματοδότηση είναι ζωτικής σημασίας όπως έχει υπογραμμίσει σε όλους τους τόνους η ουκρανική ηγεσία. Όμως η φωνή της φαίνεται πως έχει χάσει τη δύναμή της και ο νέος πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας έχει στρέψει στη Μέση Ανατολή την προσοχή της διεθνούς κοινότητας. Οι Ουκρανοί θα βρεθούν αντιμέτωποι με έναν «θανάσιμο κίνδυνο» εάν οι δυτικές χώρες δεν συνεχίσουν την υποστήριξή τους, τόνισε η πρώτη κυρία της Ουκρανίας, Ολένα Ζελένσκα, σε μια από τις τελευταίες εκκλήσεις.
«Τελειώνουν τα χρήματα και σύντομα και ο χρόνος», ανέφερε η Σαλάντα Γιανγκ, διευθύντρια προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου, θέλοντας να πιέσει το Κογκρέσο για τη έγκριση της βοήθειας στην Ουκρανίας.
Ερωτήματα για τη στάση της Δύσης
Η άμμος στην κλεψύδρα ενδεχομένως να λιγοστεύει και για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Η Δύση θα μπορούσε να κάνει πολύ περισσότερα για να περιορίσει τη Μόσχα, όμως δεν τα κάνει, υπογραμμίζουν αναλυτές σε διεθνή ΜΜΕ, θέτοντας ερωτήματα για τη στάση του συμμαχικού μπλοκ.
Καθώς ο πόλεμος έχει περιέλθει σε αδιέξοδο, πίσω από τις κλειστές (ή και μισάνοιχτες) πόρτες έχουν αρχίσει ήδη να γίνονται συζητήσεις για το πώς θα μπορούσε να τερματιστεί ο πόλεμος, όπως μαρτύρησε κατά λάθος και η πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι. Το «σενάριο της Κορέας» κερδίζει διαρκώς έδαφος και οι ισχυρισμοί περί μάχης μέχρι την αποκατάσταση των συνόρων του 1991 αξιολογούνται – τουλάχιστον – ως «υπερβολικές» ακόμη και από μερίδα των ουκρανών.
«Τελειώνουν» τον Ζελένσκι; Σφοδρή κριτική και εντός Ουκρανίας
Η υποστήριξη προς το πρόσωπο του Ζελένσκι φαίνεται να περιορίζεται και στο εσωτερικό της Ουκρανίας. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μεγάλη μείωση στα ποσοστά αποδοχής του, ενώ αντίθετα τα ποσοστά δημοφιλίας άλλων αξιωματούχων και πολιτικών έχουν εκτοξευτεί. Πρώτος και καλύτερος ο στρατηγός Βάλερι Ζαλούζνι, ανώτατος διοικητής των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, ο οποίος έχει έρθει σε ρήξη με τον Ζελένσκι. Η αποτυχία της ουκρανικής αντεπίθεσης έφερε στην επιφάνεια μια σύγκρουση μεταξύ πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Μια διαμάχη για τον βασικό υπεύθυνο του γεγονότος πως η πολυαναμενόμενη καμπή υπέρ της Ουκρανίας δεν ήρθε ποτέ.
Η παρασκηνιακή διαμάχη πέρασε στη δημόσια σφαίρα ύστερα από διαδοχικά δυτικά δημοσιεύματα που παρουσίαζαν την απελπισία που επικρατεί στην κυβέρνηση του Ζελένσκι, αλλά και τις δηλώσεις του Ζαλούζνι, ο οποίος παραδέχτηκε το στρατιωτικό αδιέξοδο των δύο πλευρών στον πόλεμο και την αδυναμία της Ουκρανίας να ανατρέψει την κατάσταση. Ο Ζελένσκι επέκρινε δημόσια τη θέση του αρχηγού του στρατού, όμως η πρώτη επίσημη παραδοχή της αποτυχίας ήταν ένα καίριο πλήγμα και κυρίως ένα έμμεσο μήνυμα προς τον ουκρανό πρόεδρο, καθώς οι δηλώσεις και οι διαρροές έγιναν σε μεγάλα δυτικά μέσα, όπως το Time και ο Economist.
Ακολούθησαν και άλλα – πολλά – αντίστοιχα δημοσιεύματα σε διεθνή μέσα, για το ουκρανικό τέλμα και τον γερασμένο και κουρασμένο ουκρανικό στρατό, για την ανάγκη μιας συμβιβαστικής συμφωνίας και το αμφίβολο μέλλον του Ζελένσκι.
Ένα από τα τελευταία φέρει την υπογραφή του γνωστού αμερικανού δημοσιογράφου, Σέιμουρ Χερς, ο οποίος ισχυρίστηκε μάλιστα, επικαλούμενος αμερικανούς αξιωματούχους, πως με την έγκριση των ΗΠΑ ο Βάλερι Ζαλούζνι, έχει παρακάμψει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και έχει ξεκινήσει μυστικές διαπραγματεύσεις με τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων Βαλερί Γκερασίμοφ. Και στο παρελθόν, πριν από μερικούς μήνες, είχαν αποκαλυφθεί μυστικές συναντήσεις Αμερικανών και Ρώσων με στόχο να τεθούν οι βάσεις διαπραγμάτευσης για τον τερματισμό του πολέμου.
Μετά από δύο χρόνια, η πολιτική αντιπαράθεση στην Ουκρανία έχει επιστρέψει για τα καλά. Ο Ολέξι Αρεστόβις, πρώην σύμβουλος του Ζελένσκι και σήμερα σφοδρός επικριτής του, έκανε λόγο για μια «καταστροφική» αντεπίθεση και κατηγόρησε την ουκρανική ηγεσία πως «ψεύδεται» και πως «δεν πρόκειται να υπάρξει επιστροφή στα σύνορα του 1991, ούτε θα υπάρξει Κριμαία στο εγγύς μέλλον». Έχει χαρακτηρίσει μέχρι και «δικτάτορα» τον πρόεδρο της Ουκρανίας επιρρίπτοντάς του προσωπικά την ευθύνη για όλα τα μεγάλα σκάνδαλα διαφθοράς.
Πρόσφατα ο Ολέξι Αρεστόβις ανακοίνωσε πως θα σταθεί εναντίον του για την προεδρία, υποσχόμενος τον τερματισμό του πολέμου. «Του άρεσε να παίζει το ρόλο του ήρωα στα κοινοβούλια σε όλο τον κόσμο. Αυτός ο καιρός τελείωσε τώρα… Έγινε όμηρος της δικής του προπαγάνδας. Αυτό έχει γίνει μεγάλο πρόβλημα γιατί δεν σκέφτεται το εθνικό συμφέρον αλλά τη δική του θέση», υποστήριξε ο Ολέξι Αρεστόβις. Ο Ουκρανός βουλευτής Ολέξι Γκοντσαρένκο συμφώνησε, μιλώντας στο βρετανικό «i». «Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι ο Ζελένσκι ήταν ηθοποιός και θέλει να είναι ο μόνος ηθοποιός στη σκηνή», τόνισε.
Ο Βιτάλι Κλίτσκο, δήμαρχος του Κιέβου και ένας από τους πιο δημοφιλής πολιτικούς της χώρας, έχει εξελιχθεί επίσης σε έναν σφοδρό επικριτή του Ζελένσκι, κατηγορώντας τον για αυταρχισμό και για καταστροφή κάθε ανεξάρτητου θεσμού. «Κάποια στιγμή δεν θα διαφέρουμε πλέον από τη Ρωσία, όπου όλα εξαρτώνται από την ιδιοτροπία ενός ανθρώπου», είπε. Σχολιάζοντας δε τους ισχυρισμούς του Ουκρανού προέδρου περί «απελευθέρωσης και της Κριμαίας», ο Κλίτσκο σχολίασε με νόημα στο γερμανικό Spiegel: «Μπορούμε να λέμε κάποια ευχάριστα ψέματα στους πολίτες και τους εταίρους μας, αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό για πάντα».
Το κρίσιμο σημείο για την Ουκρανία
Αρνητικά είναι πλέον και τα μηνύματα που φτάνουν από τη Δύση. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ προεξόφλησε ότι «πρέπει να περιμένουμε άσχημα νέα από την Ουκρανία», ενώ η αποστολή των ΗΠΑ στη βορειοατλαντική συμμαχία ανάρτησε πρόσφατα ένα μήνυμα στο Χ στο οποίο αναφερόταν πως η Ουάσιγκτον «επικεντρώνεται στο να θέσει προϋποθέσεις για μια δίκαιη, διαρκή και βιώσιμη ειρήνη». Αυτό το μήνυμα απέχει πολύ από το «ό,τι χρειάζεται για όσο χρειάζεται».
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, που πρόσφατα ανακοίνωσε πως θα είναι εκ νέου υποψήφιος για την προεδρία, κατάφερε παρά τις δυσκολίες να προσαρμόσει τη Ρωσία σε μια οικονομία πολέμου. Επένδυσε στην ενίσχυση του άξονα με την Κίνα και αξιοποίησε διεθνείς συμμαχίες, ακόμη και υπόγειες συμφωνίες, για να ξεπεράσει τις κυρώσεις.
Από την άλλη η Ουκρανία είναι άμεσα εξαρτώμενη από τη Δύση και χωρίς τη βοήθειά της δεν θα έχει άλλη επιλογή από την αναζήτηση μιας διευθέτησης με τη Ρωσία. Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Κίεβο, Γουίλιαμ Μπ. Τέιλορ, δήλωσε πως βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο: Είτε το ΝΑΤΟ θα αυξήσει τη υποστήριξή του προς την Ουκρανία για να επιχειρήσει να ανακτήσει τα εδάφη που έχασε, είτε η Ουκρανία θα συνεχίσει να μάχεται με ανεπαρκείς δυνάμεις και ίσως τελικά αναγκαστεί να αποδεχθεί μια διχοτόμηση που μοιάζει με αυτήν της Κορέας.
Σύμφωνα με την Washington Post, κορυφαίοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ περίμεναν πως η Ουκρανία πιθανώς θα αποτύγχανε στην αντεπίθεσή της, αλλά παρόλα αυτά αποδέχτηκαν το σχέδιο του Ζελένσκι και τον ενθάρρυναν να προχωρήσει. Τώρα αναλυτές κάνουν λόγο για το ενδεχόμενο της «πικρής εναλλακτικής της ισοπαλίας». Μια συμφωνία που θα προβλέπει την παράδοση στη Ρωσία των εδαφών που έχει καταλάβει, αλλά και την υποστήριξη της Ουκρανίας για την ανοικοδόμησή της και την ενίσχυση του στρατού, με το ενδεχόμενο και της μελλοντικής ένταξης στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
