Μία γκάφα και δύο σκληρές αλήθειες για την Ουκρανία

Ενώ η προσοχή της διεθνούς κοινότητας έχει μετατοπιστεί στη Μέση Ανατολή και στη νέα πολεμική σύρραξη Ισραηλινών και Παλαιστινίων, στην Ουκρανία ο πόλεμος μαίνεται, θυμίζοντας ωστόσο όλο και περισσότερο την αδρανή άβυσσο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Πέντε μήνες μετά την έναρξη της αντεπίθεσης, ο ουκρανικός στρατός, σύμφωνα με τις πιο θετικές αναλύσεις, έχει καταφέρει να προχωρήσει μόλις 17 χιλιόμετρα από την αρχική του θέση, ενώ οι ρωσικές δυνάμεις επιδίδονται σε έναν πόλεμο φθοράς, έχοντας αναπτύξει μια πολυεπίπεδη αμυντική γραμμή στις περιοχές της ανατολικής Ουκρανίας που έχουν καταλάβει. Παραφράζοντας ελαφρώς τον τίτλο του συνταρακτικού μυθιστορήματος του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ: Ουδέν νεότερον από το… ανατολικό μέτωπο.

Ο Ολεξίι Αρεστόβιτς, πρώην σύμβουλος του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, χαρακτήρισε «καταστροφή» την αντεπίθεση και κατηγόρησε την ουκρανική ηγεσία πως «ψεύδεται» και πως «δεν πρόκειται να υπάρξει επιστροφή στα σύνορα του 1991, ούτε θα υπάρξει Κριμαία στο εγγύς μέλλον».

«Ακριβώς όπως στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, έχουμε φτάσει σε ένα επίπεδο της τεχνολογίας που μας έχει οδηγήσει σε αδιέξοδο», παραδέχτηκε ο ανώτατος διοικητής του ουκρανικού στρατού, ο στρατηγός Βάλερι Ζαλούζνι, μιλώντας στον Economist. Τα στρατεύματά της Ουκρανίας κόλλησαν στα ναρκοπέδια και τα οχυρώματα του ρωσικού στρατού, ο οποίος ταυτόχρονα χτυπά τις πίσω γραμμές των Ουκρανών με πυροβολικό και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, καταστρέφοντας κρίσιμο εξοπλισμό και υποδομές.

Ο στρατηγός Ζαλούζνι, παραπέμποντας στην ανάγκη για προμήθεια περισσότερου και πιο σύγχρονου στρατιωτικού εξοπλισμού από τη Δύση, καταλήγει στο συμπέρασμα πως θα χρειαζόταν ένα «τεράστιο τεχνολογικό άλμα» για να καταφέρει η Ουκρανία να βγει από το αδιέξοδο που σε αυτή τη φάση λειτουργεί προς όφελος της Ρωσίας.

Πρόκειται για την πρώτη επίσημη παραδοχή αποτυχίας της ουκρανικής αντεπίθεσης και αυτή είναι η πρώτη σκληρή αλήθεια για την Ουκρανία, που φιλοδοξούσε να πετύχει σημαντικές νίκες στα πεδία των μαχών, αλλάζοντας υπέρ της τα δεδομένα του πολέμου.

Η δεύτερη μεγάλη αλήθεια είναι σε μεγάλο βαθμό απότοκο της πρώτης. Είναι πλέον κοινό «μυστικό» πως η κόπωση της Δύσης – και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού – σχετικά με την υποστήριξη της Ουκρανίας διαρκώς μεγαλώνει.

Οι ΗΠΑ και η ΕΕ έδωσαν χρόνο στο Κίεβο να προχωρήσει την αντεπίθεση αναμένοντας κάποια θετικά αποτελέσματα, αν και εξ αρχής – παρασκηνιακά – εξέφραζαν σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με τις υψηλές προσδοκίες της ουκρανικής ηγεσίας, ορισμένα στελέχη της οποίας έκαναν λόγο ακόμη και για εκδίωξη των Ρώσων από την Κριμαία. Τα μηδαμινά αποτελέσματα σε στρατιωτικό επίπεδο ενισχύουν όσους υποστηρίζουν την ανάγκη διαπραγματεύσεων με το Κρεμλίνο για μια συμφωνία τερματισμού του πολέμου, που ενδεχομένως θα πρέπει να συνοδεύεται από την αποδοχή της παραχώρησης κάποιων εδαφών στη Ρωσία. Είναι μια θέση που πολλοί αναλυτές σε δυτικά μέσα την έχουν προβάλλει ως «σκληρή» αλλά ρεαλιστική διπλωματική λύση.

Στις ΗΠΑ το νέο πακέτο βοήθειας προς την Ουκρανία έχει κολλήσει στο Κογκρέσο, όπου οι Ρεπουμπλικάνοι εκφράζουν σοβαρές ενστάσεις για το μέγεθος και τη διάρκεια της υποστήριξης στην ουκρανική ηγεσία. Ακόμη και εάν βρεθεί τρόπος το τρέχον πακέτο να εγκριθεί, κανείς δεν μπορεί πλέον να διασφαλίσει πως η παροχή βοήθειας θα συνεχιστεί απρόσκοπτα. Οι φωνές εναντίωσης στη «λευκή επιταγή» στο Κίεβο πληθαίνουν και στην αμερικανική κοινωνία, όπου το άλλοτε θετικό κλίμα έχει αντιστραφεί σημαντικά. Και η νέα ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή επιτείνει το πρόβλημα για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Ίδια κατάσταση επικρατεί και στην Ευρώπη. Ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, εκφράζουν δημόσια την αντίθεσή τους με τη χορήγηση νέας βοήθειας στην Ουκρανία, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο κριτικής και για φαινόμενα διαφθοράς. Ανεπίσημα ο προβληματισμός εξαπλώνεται σε όλο το ευρωπαϊκό μπλοκ και αυτό επιβεβαιώθηκε από την γκάφα της πρωθυπουργού της Ιταλίας.

Η Τζόρτζια Μελόνι έπεσε θύμα Ρώσων φαρσέρ και ομολόγησε σε τηλεφωνική επικοινωνία πως «υπάρχει πολύ μεγάλη κόπωση σε όλες τις πλευρές» και πως «η ουκρανική αντεπίθεση δεν ήταν τόσο επιτυχής και η στιγμή που όλοι θα κατανοήσουν πως πρέπει να βρούμε διέξοδο πλησιάζει». Η πρωθυπουργός της Ιταλίας δεν έμεινε όμως μόνο στη διαπίστωση της κούρασης, αλλά νομίζοντας πως μιλούσε στον πρόεδρο της Επιτροπής της Αφρικανικής Ένωσης, αποκάλυψε πως ήδη εξετάζεται το επόμενο στάδιο για μια «λύση εκατέρωθεν αποδεκτή».

Το επικρατέστερο από τα σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι φαίνεται πως είναι αυτό της Κορέας, το οποίο μάλιστα, στα μέσα Αυγούστου, είχε «μαρτυρήσει» κατά λάθος ( ; ) και ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. Το συγκεκριμένο σενάριο προβλέπει ένα «πάγωμα» της σύγκρουσης στις θέσεις που βρίσκονται οι δύο στρατοί, μια μακροχρόνια ανακωχή που θα διαμορφώσει ατύπως μια συνοριακή γραμμή μεταξύ των χωρών, παραχωρώντας στη Ρωσία εδάφη που έχει καταλάβει.

Μετά τα επιχειρησιακά αδιέξοδα της Ρωσίας στην πρώτη φάση της εισβολής, το «plan b» του Βλαντιμίρ Πούτιν για έναν φθοροποιό πόλεμο που θα εξαντλήσει τη Δύση και την Ουκρανία φαίνεται να έχει αποτέλεσμα και το σενάριο της Κορέας είναι ένα σχέδιο που δεν περνάει αδιάφορο από τη Μόσχα.

Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν θα μπορούσε να συμφωνήσει η σημερινή ηγεσία της  Ουκρανίας για κάτι τέτοιο. Πόσο μάλλον όταν η Δύση – επικοινωνιακά – θέλει να αποφύγει να δείξει στους Ουκρανούς πως πιέζει για μια λύση που δεν αποτελεί επιλογή τους και έχει απορριφθεί κατηγορηματικά από την παρούσα κυβέρνηση ως «απολύτως απαράδεκτη».

Σε δημοσίευμα του Time, ο Ζελένσκι εμφανίζεται κουρασμένος και ιδιαίτερα ανήσυχος για τη μειούμενη συμμαχική δέσμευση. Ο ίδιος φαίνεται να έχει εκμυστηρευτεί στο περιβάλλον του πως «η εξάντληση στη Δύση κυλάει σαν κύμα, το βλέπουμε στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη». Συνεργάτης του Ουκρανού προέδρου σημειώνει πως ο Ζελένσκι αισθάνεται «προδομένος» από τους συμμάχους του. «Τον άφησαν χωρίς τα μέσα για να κερδίσει τον πόλεμο, παραδίδοντάς του μόνο τα μέσα για να επιβιώσει».

Με την ουκρανική αντεπίθεση σε τέλμα και ενώ οι δύο πλευρές μπαίνουν στο δεύτερο χειμώνα του πολέμου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις δυσκολίες στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, το ερώτημα που ακούγεται όλο και συχνότερα το τελευταίο διάστημα σχετίζεται με τα χρονικά όρια του πολέμου, αλλά και τον πολιτικό χρόνο του ίδιου του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πόσο μάλλον όταν από το στενό περιβάλλον του αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο αποχώρησης από την πολιτική.

Πώς θα μπορούσε να προωθηθεί μια πιθανή «εκατέρωθεν αποδεκτή» λύση με τις παρούσες ηγεσίες; Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, έχοντας επιβιώσει και από την ανταρσία της Wagner και με την τελευταία στρατηγική του στον πόλεμο να φαίνεται να αποδίδει, έχει ενισχύσει την εξουσία του και μοιάζει ακλόνητος. Μπορούν όμως όλοι να υποστηρίξουν το ίδιο για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι;