Πού φυλάσσονται σήμερα οι δεκάδες τόνοι χρυσού που διαθέτει η Ελλάδα

Κατά καιρούς αναπτύσσονται διάφορες θεωρίες συνωμοσίας αναφορικά με το πόσους τόνους χρυσού διαθέτει επίσημα η χώρα μας και πού ακριβώς τους κρύβει. Μια απλή περιπλάνηση στα διαδικτυακά φόρουμ και στις σχετικές συζητήσεις στο Facebook, σε οδηγούν εύκολα στη διαπίστωση ότι ο καθένας πλάθει στο μυαλό του και μια διαφορετική ιστορία για την τύχη του πολύτιμου μετάλλου.

Πού κρύβεται όμως η αλήθεια; Τι ακριβώς συμβαίνει και πού έχουν καταχωνιαστεί οι υπερπολύτιμοι ράβδοι χρυσού της Ελλάδας; Προκειμένου να σταματήσει όλη αυτή η μυθοπλασία ανατρέξαμε στις επίσημες πηγές, αναζητήσαμε αξιόπιστα στοιχεία και μιλήσαμε με πρόσωπα που γνωρίζουν ακριβώς τι συμβαίνει.

Ας τα πάρουμε με τη σειρά…

Ρεκόρ όλων των εποχών

Καταρχάς όσο κι αν ακούγεται σε πολλούς παράδοξο, αυτή τη στιγμή η αξία των διαθεσίμων της Ελλάδας σε χρυσό σημειώνουν ρεκόρ όλων των εποχών. Λόγω της πανδημίας του κορονοϊού που έχει εξαπλωθεί σε όλες τις γωνιές της υφηλίου και εκτός από εκατόμβες νεκρών αφήνει στο πέρασμά του και καταρρακωμένες οικονομίες οι μεγάλοι επενδυτές στρέφονται στο πιο ασφαλές καταφύγιο σε περιόδους κρίσεων που δεν είναι άλλο από τον χρυσό, με αποτέλεσμα η τιμή του πολύτιμου μετάλλου να έχει εκτοξευτεί στα ύψη.

Ο κορονοϊός εκτόξευσε το πολύτιμο μέταλλο

Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι πριν από πολλά χρόνια, για παράδειγμα στις αρχές Αυγούστου του 1999 ένα γραμμάριο χρυσού κόστιζε 8,55 ευρώ. Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα, στις 21 Σεπτεμβρίου 2018, κι αφού η παγκόσμια οικονομία είχε περάσει μια δραματική ύφεση (η χώρα μας ακόμη βρισκόταν στα μνημόνια) η τιμή του ενός γραμμαρίου κόστιζε 32,77 ευρώ. Μετά από διάφορα σκαμπανεβάσματα στις 11 Νοεμβρίου πέρυσι πωλούνταν προς 44,41 ευρώ το γραμμάριο.

Πριν από ένα μήνα και κάτι, στις 16 Μαρτίου 2020, εν μέσω πανδημίας, η τιμή ανέβηκε στα 43,17 ευρώ, ενώ μόλις τη Μεγάλη Τετάρτη εκτινάχθηκε στα 50,55 ευρώ το γραμμάριο. Κατά συνέπεια εξίσου αλματωδώς ανέβηκε και η τιμή των ράβδων χρυσού που διαθέτει ως απόθεμα η χώρα μας. Πόσο ακριβώς είναι αυτό το απόθεμα;

Πόσους τόνους διαθέτουμε

Σύμφωνα με την τελευταία ετήσια έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, που είδε το φως της δημοσιότητας τον Μάρτιο και αφορά το προηγούμενο έτος, το κεντρικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα της χώρας διέθετε 4.830.000 ουγγιές χρυσού των 31,1 γραμμαρίων η κάθε μία και για να μην μπλέκεται με νούμερα και μονάδες μέτρησης, το απόθεμά της με απλά λόγια ανερχόταν σε 150,3 τόνους χρυσού.

Με έναν απλό πολλαπλασιασμό βάσει της τιμής που πωλούνταν το πολύτιμο μέταλλο την Μεγάλη Τετάρτη, η αξία του αποθέματος ανέρχεται πλέον στα 7,6 δισεκατομμύρια ευρώ (ή για όποιον είναι περισσότερο ακριβολόγος, σε 7.593.267.150 ευρώ). Μόλις στις 16 Μαρτίου η αξία του έφθανε τα 4,545 δισεκατομμύρια ευρώ, άρα μέσα σε ένα μήνα ανέβηκε η αξία του κατά 777,1 εκατομμύρια ευρώ! Αυτά είναι τα καλά νέα. Πάμε τώρα και στα κακά.

Πόσα μας κρατάει το ΔΝΤ

Από τους 150,3 τόνους οι 30,65 συνιστούν απαιτήσεις και έχουν μεταφερθεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο καλύπτοντας με αυτό τον τρόπο το μερίδιο του συναλλαγματικού μείγματος συμμετοχής της χώρας μας στον οργανισμό, όπως έχουν κάνει άλλωστε και τα υπόλοιπα 188 κράτη – μέλη. Τα συνολικά διαθέσιμα του ΔΝΤ ανέρχονται σε… 2.814,1 τόνους καθιστώντας το ως τον τρίτο μεγαλύτερο κάτοχο χρυσού στον κόσμο. Επί τη ευκαιρία ας δούμε ποιες είναι οι χώρες με τα μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού στον κόσμο.

Οι χώρες με τα μεγαλύτερα αποθέματα στον κόσμο

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Χρυσού World Gold Council (Απρίλιος 2020) η κατάταξη έχει ως εξής:

Αν αναρωτιέσαι πού βρίσκεται η χώρα μας στη σχετική λίστα, σας ενημερώνουμε ότι φιγουράρουμε στην 33 η θέση. Να επισημανθεί επίσης ότι οι κεντρικές τράπεζες των περισσότερων μεγάλων κρατών δεν έχουν επιτρέψει την διεξαγωγή ανεξάρτητων ελέγχων στα αποθεματικά τους. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να υπάρχουν κι άλλοι τόνοι αδήλωτοι των οποίων το ακριβές βάρος είναι άγνωστο.

Πού τον κρύβουμε;

Επιστροφή τώρα στα του οίκου μας, αναζητώντας πού βρίσκονται καταχωνιασμένοι οι δικοί μας 150,3 τόνοι. Είπαμε ότι οι 30,65 έχουν πάει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι άλλοι 119,65 πού βρίσκονται; Όπως κάθε καλός επενδυτής «σπάει» την περιουσία του σε διάφορα μέρη για λόγους ασφαλείας, έτσι και η Ελλάδα δεν έχει αποθηκευμένες όλες τις ράβδους και τις χρυσές λίρες Αγγλίας σε ένα μέρος, ούτε καν το σύνολο της περιουσίας της εντός συνόρων.

Σχεδόν το ήμισυ των διαθεσίμων σε χρυσό (το 47% αναφέρουν ασφαλείς πληροφορίες) βρίσκεται στο υπόγειο θησαυροφυλάκιο της Τράπεζας της Ελλάδος επί της οδού Πανεπιστημίου που διαθέτει τα πιο σύγχρονα συστήματα ασφαλείας. Η θωρακισμένη κρύπτη βρίσκεται πίσω από μια τεράστια στρογγυλή ατσάλινη πόρτα που αντέχει ακόμη και επίθεση από ρουκέτες. Ακόμη κι αν κάποιος τις παραβίαζε, πάλι δεν θα είχε άμεση πρόσβαση στο χρυσάφι.

Διαμοιρασμός σε ΗΠΑ, Αγγλία, Ελβετία

Η υπόλοιπη περιουσία μας, έχει μοιραστεί σε τρία διαφορετικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού που θεωρούνται απροσπέλαστα. Ειδικότερα, το 29% των αποθεμάτων μας βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο θησαυροφυλάκιο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (τη γνωστή Fed), το 20% έχει μεταφερθεί στην Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας και το άλλο 4% στην Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας. Τα αποθέματα που φυλάσσονται στο εξωτερικό, βεβαιώνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα, σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική όλων των κεντρικών τραπεζών. Τα τελευταία χρόνια δεν έχει υπάρξει καμιά σπουδαία μεταβολή, με εξαίρεση τη μικρή αυξομείωση λόγω των συναλλαγών της Τράπεζας με το κοινό για αγοραπωλησία χρυσών λιρών.

Μυστική πώληση 20 τόνων επί Σημίτη

Η τελευταία σημαντική μεταβολή ήταν τον Αύγουστο του 2003 επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη και διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Νίκου Γκαργκάνα, που πουλήθηκαν μυστικά 20 τόνοι χρυσού αντί 207 εκατομμυρίων ευρώ «στο πλαίσιο της αποδοτικότερης διαχείρισης του χαρτοφυλακίου». Η πώληση είχε γίνει στα 322 ευρώ ανά ουγγιά, ενώ σήμερα φθάνει τα 1.572 ευρώ η ουγγιά (μια ουγγιά αντιστοιχεί σε 31,1 γραμμάρια).

Ως προς τη μυστικότητα της πώλησης η Τράπεζα της Ελλάδος είχε εκδώσει στις 18 Σεπτεμβρίου 2003 στην οποία ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «η πώληση τμήματος της αναβαθμιθείσας ποσότητας χρυσού εντάσσεται στις πράξεις τακτικής διαχείρισης διαθεσίμων οι οποίες δεν δημοσιοποιούνται εκ των προτέρων από τις κεντρικές τράπεζες, καθώς μια τέτοια ενέργεια θα ήταν αντίθετη με τις πρακτικές και τους κανόνες λειτουργίας της αγοράς και θα απέβαινε σε βάρος των συμφερόντων της Τράπεζας. Εξάλλου, κατά την άποψη των Νομικών Υπηρεσιών της την οποία υιοθέτησε η Τράπεζα της Ελλάδος, καμία διάταξη νόμου δεν επιβάλλει μια τέτοια προαναγγελία, ούτε υπάγεται η συγκεκριμένη συναλλαγή στις διατάξεις της χρηματιστηριακής νομοθεσίας που επιβάλλουν την εκ των υστέρων δημοσιοποίηση σημαντικών εταιρικών γεγονότων και πληροφοριών.

Η μη υποχρέωση γνωστοποίησης επιβεβαιώθηκε και από το Νομικό Συμβούλιο της Τράπεζας της Ελλάδος, υπόψη του οποίου κρίθηκε σκόπιμο να τεθεί το θέμα, λόγω των αμφισβητήσεων που εκφράσθηκαν για τον τρόπο χειρισμού του από την Τράπεζα της Ελλάδος και προς άρση κάθε αμφιβολίας.

Ειδικότερα, το Νομικό Συμβούλιο δέχτηκε ομόφωνα ότι η πώληση ποσότητας χρυσού εκ των αποθεμάτων της Τράπεζας της Ελλάδος με σκοπό την επένδυση του προϊόντος της πωλήσεως σε τοποθέτηση που εκτιμάται ως αποδοτικότερη αποτελεί συνήθη πράξη τακτικής διαχείρισης».

Πώς γλίτωσε από τους ναζί

Τέλος, επειδή πολλά ακούγονται κατά καιρούς για τον τρόπο που διασώθηκε ο χρυσός όλα αυτά τα χρόνια η ιστορία έχει ως εξής: Τον Φεβρουάριο του 1941 και ενώ θεωρούνταν δεδομένη πλέον η κάθοδος των Γερμανών κατακτητών στην Αθήνα, για να μην πέσει στα χέρια των ναζί φορτώθηκε στα αντιτορπιλικά του Πολεμικού Ναυτικού «Βασιλεύς Γεώργιος» και «Βασίλισσα Όλγα», προκειμένου να μεταφερθεί μυστικά στο υποκατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδος στο Ηράκλειο της Κρήτης.

Εν συνεχεία, όταν οι δυνάμεις τη Βέρμαχτ κατακτούσαν τη μια περιοχή μετά την άλλη και άπαντες αντιλαμβανόντουσαν ότι θα έφθαναν και στην Κρήτη, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας Κυριάκος Βαρβαρέσος μαζί με τον υποδιοικητή Γεώργιο Μαντζαβίνο μετέφεραν με νέα αποστολή τον ελληνικό χρυσό στην αγγλοκρατούμενη Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ακολούθως επειδή το λιμάνι δεχόταν βομβαρδισμούς, ακόμη πιο μακριά, στην Πρετόρια της Νότιας Αφρικής.

Μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου από την απόληξη της αφρικανικής ηπείρου θα μεταφερθεί στο Λονδίνο και ακολούθως θα επιστρέψει στην Αθήνα.