Η σιλουέτα που απεικονίζεται στο λογότυπο του NBA, αυτός ο μπασκετμπολίστας που ντριμπλάρει στο κόκκινο και μπλε φόντο, έχει όνομα.
Είναι ο θρύλος των Lakers, Jerry West. Όλοι το ξέρουν αυτό. Το ξέρουν οι οπαδοί, το ξέρει ο ίδιος ο Jerry West, το ξέρει ο άνθρωπος που το σχεδίασε, ο Alan Siegel. «Είναι ο Jerry West», είπε χωρίς περιστροφές στους «L.A. Times».
Κι έτσι θα περίμενε κανείς πως εισπράττει βασιλικά δικαιώματα για τη χρήση της φιγούρας του στους τόνους εμπορεύματος και θεάματος που σημαίνει το NBA. Σωστά;
Η σύντομη απάντηση είναι «όχι». Το «όχι» είναι βέβαια και όλη η απάντηση, μιας και το NBA είναι το μόνο που δεν παραδέχεται πως είναι ο Jerry West στο λογότυπο.
«Εγώ το ξέρω εδώ και πολύ καιρό», είπε ο West στην ιστοσελίδα Grantland για την εικόνα του, μια εικόνα που είναι ουσιαστικά το λογότυπο του ΝΒΑ, «το ΝΒΑ λέει πως αυτό είναι αστικός μύθος».
Οι «L.A. Times» ρώτησαν τον εκπρόσωπο Τύπου του David Stern, του επιτρόπου του ΝΒΑ μεταξύ 1984-2014, για την ταυτότητα του ανθρώπου που εικονίζεται σε ένα από τα πιο βαριά εμπορικά σήματα του πλανήτη. «Δεν υπάρχει κανένα αρχείο στα γραφεία μας», απάντησε στην εφημερίδα.
Στα γραφεία τους μπορεί πράγματι να μην υπήρχε κανένα αρχείο, μέχρι πρόσφατα όμως, ώσπου να ανακινήσουν ξανά οι «L.A. Times» το θέμα, στην επίσημη ιστοσελίδα του ΝΒΑ υπήρχε ένα σύντομο βιογραφικό βίντεο για τον Jerry West με τίτλο… «The Logo» (Το Λογότυπο)! Το οποίο είναι φυσικά και το παρατσούκλι με το οποίο είναι γνωστός ο θρύλος του αμερικανικού μπάσκετ εδώ και δεκαετίες.
Από το 1969 συγκεκριμένα, όταν η Εθνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης των ΗΠΑ, το ΝΒΑ, ζήτησε από τον σχεδιαστή Alan Siegel να φιλοτεχνήσει το εμπορικό της σήμα. Και είχαν και προδιαγραφές, ήθελαν κάτι αντίστοιχο με αυτό που είχε φτιάξει για την ομοσπονδία του μπέιζμπολ, «κάτι σε κόκκινο, λευκό και μπλε».
Ο Siegel άρχισε να ξεψαχνίζει φωτογραφίες του ΝΒΑ για έμπνευση. Ώσπου σκόνταψε πάνω σε μία του Jerry West. Του έκανε «κλικ», «είχε μια ωραία αύρα», είπε στους «L.A. Times», «πήρα την εικόνα και την ξεπατίκωσα. Ήταν τέλεια. Ήταν κάθετη και είχε μια αίσθηση κίνησης».
«Έχει γίνει τόσο κλασικό σύμβολο και επίκεντρο της ταυτότητας και του προγράμματός τους που δεν θέλουν να συνδέεται με κάποιον παίκτη», προσπάθησε να εξηγήσει ο σχεδιαστής τη μανιασμένη άρνηση του ΝΒΑ να παραδεχθεί δημοσίως πως είναι ο Jerry West.
Ο οποίος, σημειωτέον, συμφωνεί μεγαλόκαρδα: «Δεν είναι για να τιμήσεις έναν παίκτη. Δεν κάνει αυτό [ένα λογότυπο]», είπε στο Grantland, «είναι η προώθηση της εικόνας ενός πρωταθλήματος, κάτι που είναι πάντα σημαντικό για μένα».
Κι εκεί θα τελείωνε κανονικά η ιστορία αν δεν σημείωνε αμέσως μετά: «Θα ήταν πάντως ωραίο να μπορούσα να πάρω και κάνα δικαίωμα από αυτό. Θα ήταν πραγματικά υπέροχο».
Τώρα λοιπόν που οι υπογραφές του κόσμου για να βάλουν στο λογότυπο του ΝΒΑ τον Κόμπι Μπράιαντ έχουν ξεπεράσει τα 2 εκατομμύρια (και αυξάνονται ταχύτατα), είναι ώρα να θυμηθούμε τις ιστορικές περιπέτειες του ανθρώπου που διεκδικεί διαχρονικά δικαιώματα από το ΝΒΑ…
Όλα ξεκίνησαν το 1967, όταν ο τότε επίτροπος του NBA, J. Walter Kennedy, έχοντας αναλάβει μόλις τα ηνία της National Basketball Association αναζήτησε τρόπο να τη διαχωρίσει από την American Basketball Association, την άλλη ομοσπονδία μπάσκετ που ήταν σε μεγάλες κόντρες.
Και τότε απευθύνθηκε στον Alan Siegel, ιδρυτή και ιδιοκτήτη του σχεδιαστικού γραφείου Siegel+Gale, κι εκείνος άρχισε να ξεψαχνίζει μανιασμένα τα φωτογραφικά αρχεία του περιοδικού «Sport».
Ώσπου έπεσε πάνω σε μια εικόνα του Hall of Famer Jerry West, τραβηγμένη από τον Wen Roberts (δείτε τη εδώ). Ήταν δυναμική και έκλεινε εντός της όλη την ουσία του παιχνιδιού.
Ο Jerry West έπαιξε για 14 σεζόν στο ΝΒΑ, όλες με τη φανέλα των Los Angeles Lakers, και ονομαζόταν μάλιστα All-Star κάθε μα κάθε χρονιά της θρυλικής καριέρας του. Το 1996 περιλήφθηκε στην καλύτερη ομάδα του ΝΒΑ της πεντηκονταετίας και οι Lakers, για να τον τιμήσουν, απέσυραν το Νο 44 της φανέλας του.
Ο Alan Siegel είπε από την πρώτη στιγμή ποιος λειτούργησε ως έμπνευση για το λογότυπο που παρέδωσε. Ξεγύρισε με το πενάκι του τη σιλουέτα του Jerry West και την έβαλε μπροστά στα χρώματα που του είχαν ζητήσει.
Και επίσης από την πρώτη στιγμή δεν μπορούσε να καταλάβει την απροθυμία του ΝΒΑ να αναγνωρίσει ότι ήταν ένας πραγματικός μπασκετμπολίστας στο λογότυπό του.
Αθεράπευτος λάτρης του μπάσκετ και ο ίδιος, ο Siegel αποπειράθηκε κάποια στιγμή μια απάντηση: «Θέλουν να γίνει θεσμός, αντί να αφορά σε έναν άνθρωπο».
Όσες φορές τον ρώτησαν, ο David Stern αρνιόταν πάντα να σχολιάσει. Κάποια στιγμή είπε πάντως πως δεν ξέρει αν είναι ο West στο λογότυπο. Και αργότερα ο εκπρόσωπος Τύπου του, Tim Frank, είπε εκείνο το «δεν έχουμε αρχεία».
Η μάχη δεν είναι όμως μάχη γοήτρου. Ή τουλάχιστον όχι μόνο. Η κλασική εικόνα του ΝΒΑ αποφέρει κάθε χρόνο πάνω από 3 δισ. δολάρια σε άδειες χρήσης και τηλεοπτικά δικαιώματα. Ένα μικρό ποσοστό είναι ένα ιδιαιτέρως μεγάλο ποσό.
Ήταν το 2011, όταν ο Jerry West όργωνε τις ΗΠΑ για να προωθήσει τη βιογραφία του «West by West», που ο βιογράφος του Jonathan Coleman παρατηρούσε μονίμως την ίδια εικόνα: «Όπου κι αν πηγαίναμε, θα υπήρχαν συνήθως μικρά παιδιά που θα τον αναγνώριζαν και θα έλεγαν ‘‘να, το λογότυπο!’’. Είναι ενδιαφέρον πως τόσοι πολλοί άνθρωποι που δεν τον είδαν ποτέ να παίζει τον αναγνώριζαν ως το λογότυπο».
Κάτι που είναι εξάλλου γνωστό και εκτός ΗΠΑ. Όπως λέει μάλιστα ο βιογράφος, δύο μεγάλα πράγματα συνέβησαν το 1969: ο Νίξον πήρε την προεδρία και το NBA, που είχε μόλις 14 ομάδες, έφτιαξε νέο λογότυπο. Τον Jerry.
«Ο Jerry είναι περήφανος που είναι το λογότυπο», λέει ο Coleman, «νιώθει όμως και άλλη τόση ντροπή, σε ίδια ποσοστά». Το NBA, όπως όλα δείχνουν, δεν αναγνώρισε ποτέ το γεγονός για νομικούς και οικονομικούς λόγους. Και για τους ίδιους ακριβώς λόγους δεν θα το κάνει πιθανότατα ποτέ.
Ο Jerry West είχε παραπονεθεί λίγα χρόνια πριν στο TMZ Sports πως δεν εισπράττει ούτε σεντς για την παρουσία του στο επίσημο λογότυπο του ΝΒΑ. Και από τον τόνο του δεν εμφανιζόταν καθόλου χαρούμενος γι’ αυτό.
Το TMZ τον είχε βρει το 2017 να φεύγει από ένα πάρτι στο Μπέβερλι Χιλς και τον ρώτησε για τα οφέλη να είναι κανείς μια από τις πλέον διάσημες φιγούρες του κόσμου. Η ερώτηση τον ενόχλησε εμφανώς. «Περίπλοκη» είπε πως είναι η κατάσταση και δεν το εννοούσε με καλό τρόπο.
Το TMZ ρώτησε και το ΝΒΑ κατόπιν και πήρε ξανά την ίδια απάντηση. Την άρνηση της ομοσπονδίας να σχολιάσει.
«Εύχομαι να μην είχε δημοσιοποιηθεί ποτέ πως είμαι εγώ το λογότυπο, αλήθεια το εύχομαι», είπε σχετικά πρόσφατα στο ESPN ως executive πια στέλεχος των Golden State Warriors, «το έχω πει πολλές φορές, είναι κολακευτικό που είμαι εγώ, και ξέρω ότι είμαι εγώ, αν ήμουν όμως το ΝΒΑ θα ένιωθα ντροπή. Αλήθεια. Δεν θέλω να κάνω πράγματα που να μου φέρνουν δημοσιότητα. Δεν είμαι τέτοιος άνθρωπος. Τέλος. Αν θέλουν να το αλλάξουν, μακάρι να ήθελαν. Με πολλούς τρόπους, εύχομαι να το κάνουν».
Η ιστοσελίδα Undefeated αποφάσισε να ανακινήσει το θέμα και μίλησε ξανά με τον Siegel για το παρασκήνιο του λογοτύπου. Όπως μας λέει όμως και παρά τις επανειλημμένες απόπειρές της για ένα σχόλιο του West, εκείνος δήλωνε συνεχώς «μη διαθέσιμος».
Ο Siegel που μίλησε στο Undefeated είπε πως ο West δεν ήταν η πρώτη του επιλογή, αλλά η τελική. Είχε δει μια φωτογραφία με τον Kareem Abdul-Jabbar να σουτάρει που του άρεσε πολύ και άλλη μία με τον Wilt Chamberlain που του καρφώθηκε στο μυαλό.
Όταν τον ρώτησε πάντως το περιοδικό αν είπε στο ΝΒΑ ότι ήταν η εικόνα του Jerry West αυτή που χρησιμοποίησε, ο σχεδιαστής αποκρίθηκε: «Όταν τους το παρουσίασα, δεν έκανα κάποια συμφωνία γι’ αυτό. Δεν είπα ότι ήταν ο West. Τους είπα πως βασιζόταν σε μια φωτογραφία που είχα βρει. Κάποιοι κατάφεραν κάπως να τη βρουν αργότερα. Εγώ πάντως δεν τους είπα ποτέ κάτι γι’ αυτό».
Είπε όμως και κάτι ακόμα: «Συνάντησα τον επίτροπο David Stern σε κάποιες διακοπές και το συζητήσαμε. Δεν ήθελε να αναγνωρίσει πως βασιζόταν σε εικόνα του West, όποιος κι αν ήταν ο λόγος».
Για τη δική του εμπειρία με τον West είπε μάλιστα πως δεν το συζήτησαν ποτέ στις 2-3 φορές που συναντήθηκαν τυχαία. «Ο West έμοιαζε πάντα να νιώθει άβολα που ήταν το σύμβολο του ΝΒΑ. Όταν σχεδίασα το λογότυπο της ομοσπονδίας του μπέιζμπολ, όλοι μου τηλεφωνούσαν και με ρωτούσαν ‘‘είμαι εγώ, είμαι εγώ;’’ … Στο μπέιζμπολ, όλοι ήθελαν να είναι αυτοί. Ενώ ο West, που είναι όντως το σύμβολο του ΝΒΑ, νιώθει άβολα με αυτό. Ένας Θεός ξέρει γιατί».
Όταν τον ξαναρώτησαν γιατί πιστεύει πως το ΝΒΑ αρνείται να αποδεχθεί το γεγονός που όλοι ξέρουν, ο Siegel είπε: «Μπορεί να μη θέλουν να είναι πραγματικός άνθρωπος, γιατί κάποιοι άλλοι μπορεί να διαμαρτυρηθούν. Μπορεί να πίστευαν πως ο West θα ήθελε αμοιβή. Αυτά είναι τα δύο πράγματα που πιστεύω. Και βγάζουν νόημα. Αυτή είναι όμως η πραγματικότητα».
Ο Siegel είπε ακόμα πως κάποια στιγμή ο Stern του ζήτησε να αλλάξει το λογότυπο. «Γιατί να κάνει κανείς κάτι τέτοιο; Είναι πολύ πετυχημένο. Κάνει αυτό που σχεδιάστηκε να κάνει. Είναι από τα πλέον αναγνωρίσιμα σύμβολα του κόσμου. Όπου πάω και παρά τα όσα έχω κάνει στη ζωή μου, με προλογίζουν πάντα ως τον τύπο που σχεδίασε το λογότυπο του ΝΒΑ. Είναι τρελό».
Εδώ και μισό αιώνα, ο Jerry West είναι το πρόσωπο του ΝΒΑ. Όλοι το ξέρουν αυτό…
