Μια εφεύρεση που έχει χρησιμοποιήσει όλος ο πλανήτης, αυτή της κονσέρβας, έχει πολλούς «πατεράδες», μεγάλη ιστορία και συνεχίζει μέχρι και σήμερα να κάνει θραύση.
Άλλωστε η βιομηχανία των τροφίμων εξακολουθεί να κυριαρχεί και μαζί της η κονσέρβα. Πρόκειται για μια ιστορία που ξεκινάει στο τέλος του 18ου αιώνα, αλλά ολοκληρώνεται στις αρχές του 19ου αιώνα, με διαφορετικό «πατέρα» ο οποίος πουλάει μάλιστα το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του σε ένα δαιμόνιο μηχανικό που ξέρει να το εκμεταλλευτεί.
Για να είναι κανείς δίκαιος θα πρέπει να αναφέρει πως άμεση σχέση με την κονσέρβα έχει ο ίδιος ο Ναπολέων Βοναπάρτης καθώς εκείνη την εποχή έψαχνε και τρόπους για την εύκολη και απλή σίτιση των στρατιωτών του. Έτσι λοιπόν, προκήρυξε έναν διαγωνισμό για την εφεύρεση μιας μεθόδου που θα συνέβαλε στην συντήρηση των τροφών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Το ασύλληπτο χρηματικό έπαθλο για την εποχή ήταν περίπου 12.000 φράγκα!
Όπως ήταν φυσικό το έπαθλο έβαλε ιδέες σε πολλούς αλλά μόνο ο Nicolas Francois Appert, ήταν εκείνος που παρουσίασε μια πρώτη μορφή της σημερινής «κονσερβοποίησης».
Ο Γάλλος ζαχαροπλάστης και μάγειρας κατάφερε να συντηρήσει τις τροφές σε γυάλινα βάζα, στην συνέχεια τα σφράγισε με φελλό και τα έκλεισε με σύρμα.
Τα τοποθετούσε σε υφασμάτινες σακούλες και τα βουτούσε σε κατσαρόλες με βραστό νερό προκειμένου να τα αποστειρώσει.
Ο Γάλλος μάγειρας πληρώθηκε αργότερα (υπό τον όρο να δημοσιοποιήσει τη μέθοδο του) όμως η εφεύρεση όμως είχε ορισμένες δυσκολίες. Από τη μία τα γυάλινα βάζα, έσπαγαν στις υψηλές θερμοκρασίες του βρασμού ενώ η μεταφορά τους στα στρατόπεδα ήταν δύσκολη καθώς το γυαλί ράγιζε στο δρόμο για το μέτωπο.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 1810, στην Αγγλία αυτή τη φορά, ένας έμπορος, ο Peter Durant κατασκευάζει την πρώτη μεταλλική κονσέρβα για την φύλαξη φρούτων, λαχανικών και φαγητού.
Η εφεύρεση του έγινε δεκτή με ενθουσιασμό που κράτησε λίγο… Για το κλείσιμο της μεταλλικής κονσέρβας, ο Durant, χρησιμοποίησε μόλυβδο, στέλνοντας εκατοντάδες ανθρώπους στο… νοσοκομείο.
Ανεξάρτητα από αυτό το ατυχές γεγονός ο Peter Durand ήταν ο πρώτος ο οποίος κατοχύρωσε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την ιδέα του να φτιάξει κονσέρβες από κασσίτερο για τη συντήρηση τροφίμων. Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του χορηγήθηκε στις 25 Αυγούστου του 1810 από τον βασιλιά Γεώργιο τον τρίτο της Αγγλίας.
Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας διευκρινίζει ότι απονεμήθηκε στον Peter Durand, έμπορο της Hoxton Square, για τη μέθοδο συντήρησης τροφών χρησιμοποιώντας διάφορα δοχεία από γυαλί, κασσίτερο ή άλλα κατάλληλα μέταλλα. Το δίπλωμα αναφερόταν ουσιαστικά στην τεχνική της συντήρησης και όχι στη συσκευασία. Εκεί μπορούσε να κινηθεί ελεύθερα.
Μάλιστα αναφέρει σαφώς ότι η ιδέα της εφεύρεσης του είχε κοινοποιηθεί πριν από ένα χρόνο στο εξωτερικό. Για άγνωστους λόγους, ο Durand χρησιμοποίησε μόνο δοχεία από κασσίτερο και όχι γυάλινα δοχεία. Ο ίδιος όταν ήταν έτοιμος κανόνισε τα δοχεία να πλεύσουν με το Βασιλικό Ναυτικό για περίοδο έξι μηνών. Όταν τα πλοία επέστρεψαν αρκετά μέλη της Βασιλικής Εταιρείας εξέτασαν το φαγητό κατά την άφιξή του και διαπίστωσαν ότι διατηρήθηκε τέλεια.
Ο Durand λοιπόν με το δίπλωμα στο χέρια ήταν έτοιμος να βγάλει λεφτά… Άλλωστε ήταν έμπορος και τώρα είχε μια χρυσή ευκαιρία να προχωρήσει σε άλλους τομείς.
Θα περίμενε κανείς ότι αφού ο Γάλλος, Nicolas Francois Appert, πήρε περίπου 12.000 φράγκα, ο Durant θα γινόταν ζάμπλουτος.
Όμως δεν έγινε… Ο ίδιος δεν έβγαλε την κονσέρβα στην αγορά. Μετά από 1,5 περίπου χρόνο βρέθηκε ένας Άγγλος μηχανικός που είδε την ευκαιρία μπροστά του.
Ο Bryan Donkin, έχοντας βοήθεια από τον συνεταίρο του, John Hall, έδωσε 1.000 λίρες στον Durant και αγόρασαν το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας!
Έβλεπαν μπροστά τους ένα νέο κόσμο να ανοίγεται και άνοιξαν ένα μικρό εργοστάσιο κονσερβοποιίας, κάτι σαν μια βιοτεχνία.
Τον Μάιο του 1812, τα ημερολόγιά του δείχνουν ότι σφράγιζαν γάλα, σούπες και κρέατα, πρώτα σε «λευκά βάζα» και αργότερα σε κονσέρβα από σφυρήλατο σίδερο.
Η επιτυχία και τα πρώτα λεφτά δεν άργησαν να έρθουν. Το 1813 είχαν γίνει εθνικοί προμηθευτές. Ξεκίνησαν να παράγουν κονσέρβες για τον βρετανικό στρατό και αργότερα άρχισαν να δημιουργούν ένα δίκτυο πρακτόρων για τα προϊόντα τους.
Μέχρι το 1818, το Βασιλικό Ναυτικό χρησιμοποίησε μέχρι και 24.000 μεγάλα κουτιά για τα πλοία του κάθε χρόνο.
Ωστόσο υπήρξε ένα μεγάλο πρόβλημα για το λανσάρισμα στο κοινό. Οι πρώτες κονσέρβες ήταν ακριβές (μία κονσέρβα κόστιζε όσο ο εβδομαδιαίος μισθός ενός εργάτη) αλλά και η οδηγία στη συσκευασία ήταν ξεκάθαρη: «Κόψτε την επιφάνεια γύρω από την κορυφή, χρησιμοποιώντας μια σμίλη, την οποία χτυπάτε με σφυρί».
Το πρόβλημα βρισκόταν στο άνοιγμα της κονσέρβας καθώς το βάρος της συσκευασίας ήταν κατά τι μεγαλύτερο από το βάρος του περιεχομένου.
Οπότε, το σφυρί και η σμίλη ήταν η λύση, αν κάποιος ήθελε να φάει… Η λύση ήρθε το 1855, όταν στη Βρετανία εμφανίστηκε το πρώτο ανοιχτήρι.
Σήμερα, οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν περισσότερα από 100 εκατομμύρια μεταλλικά δοχεία την ημέρα σε 600 διαφορετικά μεγέθη και στυλ. Από τα 131 δισεκατομμύρια μεταλλικά δοχεία που παράγονται κάθε χρόνο, περίπου 26 δισεκατομμύρια χρησιμοποιούνται για συντήρηση τροφίμων, ενώ οι επιστήμονες στο Ηνωμένο Βασίλειο κατέταξαν την κονσερβοποιία ανάμεσα στις 20 κορυφαίες καινοτομίες τροφίμων και ποτών όλων των εποχών, ακριβώς πίσω από την ψύξη και την παστερίωση-αποστείρωση.
