Οι πραγματικές εμπνεύσεις του Τζορτζ Λούκας για το Star Wars

Όσο κι αν ο δημιουργός του Star Wars, Τζορτζ Λούκας, τοποθέτησε την ιστορία του σε έναν γαλαξία πολύ πολύ μακριά, ήταν πραγματικοί άνθρωποι και παγκόσμια ιστορικά γεγονότα του δικού μας κόσμου που έδωσαν υπόσταση στη sci-fi μυθολογία του. Ο Λούκας καταβυθίστηκε σε μεγάλες ιστορικές περιόδους και αυτοκρατορίες του κακού για να σκαρώσει το επικών προδιαγραφών σύμπαν του, καθώς η Ιστορία ήταν και πάλι η κινητήριος δύναμη πίσω από το μεγαλύτερο franchise που ξεπήδησε ποτέ από το Χόλιγουντ. Ήδη κατά την ανάπτυξη των βασικών γραμμών τόσο της πλοκής όσο και των πρωταγωνιστικών χαρακτήρων, ο Λούκας καταβυθίστηκε στη θεολογία, τον μυστικισμό και τη μυθολογία, αλλά και στη βαθύτατη γνώση του για τα κλασικά φιλμ του παγκόσμιου σινεμά, ώστε να φιλοτεχνήσει το διαγαλαξιακό του σύμπαν. Και παρά το γεγονός ότι τοποθέτησε βολικά τα χρονικά του Star Wars «πολύ καιρό πριν», είναι πραγματικά ιστορικά γεγονότα, άλλα μακρινά και άλλα λιγότερο μακρινά, που διαδραμάτισαν κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση του ανεπανάληπτου διαστημικού γουέστερν. Έκτοτε βέβαια κριτικοί κινηματογράφου, θεωρητικοί, ακαδημαϊκοί μελετητές αλλά και οι σκληροπυρηνικότεροι των φαν έχουν προτείνει τις δικές τους θεωρίες για τις επιρροές που δέχτηκε ο Λούκας στη γέννηση του μεγαλύτερου κινηματογραφικού saga όλων των εποχών. Ο ίδιος ο δημιουργός έχει αναγνωρίσει την καθοριστική συνεισφορά του φιλμ «Κρυμμένο Φρούριο» (1958) του Ακίρα Κουροσάβα στην πλοκή της δικής του ιστορίας και ειδικά στη δραματουργία: η ιδέα να αφηγηθεί τα χρονικά του Star Wars μέσα από την οπτική δύο ταπεινών ρομπότ αντί κάποιου πρωταγωνιστικού χαρακτήρα έλκει από την κλασική ταινία του ιάπωνα μαέστρου την καταγωγή της. Στο ίδιο μήκος κύματος, το χαρακτηριστικό μαύρο κράνος του Νο 1 κακού του, του Darth Vader, αντλεί εν μέρει έμπνευση από τα κράνη των σαμουράι. Ξέρουμε επίσης από τον ίδιο τον Λούκας ότι η αρχική ιδέα που εξελίχθηκε τελικά στο Star Wars ήταν να κάνει ένα ριμέικ των δεκάλεπτων κινηματογραφικών επεισοδίων του Flash Gordon της δεκαετίας του 1930. Όταν δεν κατάφερε να εξασφαλίσει τα δικαιώματα του Φλας, ο Λούκας αποφάσισε να παραλλάξει την ιστορία του, αντλώντας σε γενικές γραμμές έμπνευση από το φιλμ «Κρυμμένο Φρούριο» του Κουροσάβα (αλλά αρκετές ακόμα δουλειές του ιάπωνα δασκάλου, όπως το «Sanjuro» του 1962 και το «Yojimbo» του 1961) όσο και την ιστορική μελέτη «Ο ήρωας με τα χίλια πρόσωπα» του Τζόζεφ Κάμπελ, στην οποία ο διαπρεπής μελετητής μας εξηγεί πως όλες οι λαϊκές ιστορίες και οι αρχαίοι μύθοι είναι εκφάνσεις του ίδιου ουσιαστικά μοτίβου, αυτού που ο Κάμπελ αποκαλεί «ταξίδι του ήρωα». Παρά τη διαφορετική εξέλιξη της δικής του ιστορίας, το Star Wars δανείζεται το «λεξιλόγιο» του Flash Gordon ώστε να φιλοτεχνήσει μια διαστημική εκδοχή των σαμουράι επών του Κουροσάβα, ακολουθώντας απαρέγκλιτα τις επιταγές του Κάμπελ για τη δομή του μύθου. Την ίδια ώρα, ο Λούκας έχει παραδεχτεί ότι μεγάλη επίδραση άσκησε στην εξέλιξη της μυθολογίας του Star Wars και ο Τόλκιν με τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» του, καθώς από τον μεγάλο δημιουργό έμαθε ο Λούκας πώς να χειρίζεται τα ντελικάτα στοιχεία της μυθολογικής πλοκής. Όπως είχε πει εξάλλου παλιότερα ο Λούκας, ο Γκάνταλφ του Τόλκιν είναι λίγο-πολύ ο Όμπι-Ουάν Κενόμπι του Star Wars. «Λατρεύω την Ιστορία, κι ενώ η ψυχολογική βάση του Star Wars είναι μυθολογική, οι πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις είναι ιστορικές», ομολόγησε ο αμερικανός δημιουργός του Πολέμου των Άστρων εδώ και πολλά χρόνια. Και μάλιστα ο Λούκας διαθέτει τόσο βαθιά γνώση της παγκόσμιας ιστορίας που συνεργάστηκε στενά στην έκδοση του πονήματος «Star Wars και Ιστορία» το 2013 με καθηγητές Ιστορίας και ακαδημαϊκούς μελετητές! Αυτό το σύγγραμμα, που γράφτηκε από ομάδα διαπρεπών ιστορικών και οι συνεπαγωγές του διορθώθηκαν και επιβεβαιώθηκαν από τον ίδιο τον Λούκας, θα λειτουργήσει ως βάση για την αναγνώριση και ταυτοποίηση των πραγματικών γεγονότων που έδωσαν έμπνευση και υπόσταση τελικά στο βαρύ πυροβολικό της επιστημονικής φαντασίας…

Οι Stormtroopers και η ναζιστική Γερμανία

Η ιστορική νύξη στο Γ’ Ράιχ μόνο διακριτική δεν είναι στο Star Wars, καθώς το saga μυρίζει πολύ ναζιστική ιδεολογία αλλά και μόδα! Οι ελίτ στρατιωτικές δυνάμεις της Γαλαξιακής Αυτοκρατορίας εξάλλου, οι φοβεροί και τρομεροί Stormtroopers, μοιράζονται πολλά κοινά (ακόμα και το όνομα – Sturmabteilung) με το παραστρατιωτικό σκέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος στα πρώτα χρόνια της δράσης του. Τα τάγματα εφόδου Sturmabteilung του ναζιστικού μορφώματος είναι οι αυτοκρατορικοί υπερασπιστές της δικτατορικής νομιμότητας του Πολέμου των Άστρων και εδώ δεν χωρά καμιά αμφιβολία. Ακόμα και οι στολές των αυτοκρατορικών αξιωματικών, αλλά ακόμα και το ίδιο το κράνος του Darth Vader, θυμίζουν πολύ τις ναζιστικές στολές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και οι αναλογίες με το Γ’ Ράιχ δεν εξαντλούνται μόνο σε επίπεδο εμφάνισης, αλλά ενέχουν και δραματουργικό ρόλο: η προοδευτική εξέλιξη του Palpatine από δημοκρατικό καγκελάριο σε τυραννικό αυτοκράτορα αντανακλά αβίαστα την αντίστοιχη πολιτική διαδρομή του ίδιου του Αδόλφου Χίτλερ. Αν και πάλι η Αυτοκρατορία δεν είναι η μόνη πτυχή του Star Wars που προδίδει τα ναζιστικά δάνειά του. Η τελευταία σκηνή του πρώτου Star Wars του 1977 (Επεισόδιο 4 – Μια Νέα Ελπίδα), εκεί δηλαδή που η Πριγκίπισσα Λέια παρασημοφορεί τους ήρωες των ανταρτών Χαν Σόλο και Λουκ Σκαϊγουόκερ καταμεσής των παραταγμένων στρατιωτών, απηχεί ξεκάθαρα τις τεράστιες και στιλιζαρισμένες ναζιστικές παρελάσεις, έτσι όπως έχουν καταγραφεί στον προπαγανδιστικό «Θρίαμβο της Θέλησης» (1935) της σπουδαίας κατά τα άλλα Λένι Ρίφενσταλ…

Ο Palpatine είναι ο Ρίτσαρντ Νίξον;

Παρά τις εξόφθαλμες αναλογίες μεταξύ αυτοκράτορα Palpatine και διαβόητων ηγεμόνων όπως ο Χίτλερ και ο Ναπολέων Βοναπάρτης, φαίνεται πως η κύρια έμπνευση για τον κορυφαίο Άρχοντα Σιθ του Star Wars ήταν ο αμερικανός πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον! Σύμφωνα με τον μελετητή J.W. Rinzler και το σύγγραμμά του «The Making of Star Wars: Return of the Jedi», όταν ρώτησαν τον Λούκας σε ιστορικό συνέδριο του 1981 αν ο Palpatine ήταν Jedi, ο δημιουργός αποκρίθηκε: «Όχι, ήταν πολιτικός. Ρίτσαρντ Νίξον ήταν το όνομά του. Αυτός ανέτρεψε τη Σύγκλητο, ανέλαβε τελικά την εξουσία και έγινε ο αυτοκρατορικός κακός. Αλλά παρίστανε πάντα τον καλό». Το 2005 ο Λούκας είπε μάλιστα στη «Chicago Tribune» πως συνέλαβε την ίδια την ιστορία του Star Wars ως αντίδραση στην πολιτική του Νίξον. «Αφορούσε στην ουσία στον Πόλεμο του Βιετνάμ, καθώς ήταν η περίοδος που ο Νίξον προσπαθούσε να εκλεγεί για δεύτερη φορά στην προεδρία, κάτι που με έκανε να αναρωτηθώ πώς μετατρέπονται ιστορικά οι δημοκρατίες σε δικτατορίες. Επειδή οι δημοκρατίες δεν ανατρέπονται, απλώς εγκαταλείπονται»…

Ο Πόλεμος του Βιετνάμ και η αντάρτικη δράση

Ο ανταρτοπόλεμος που διεξάγεται στο Star Wars μεταξύ των Επαναστατών και της Γαλαξιακής Αυτοκρατορίας αντικατοπτρίζει ευθέως τη μάχη των ντόπιων αντάρτικων δυνάμεων και της υπερδύναμης που διεξαγόταν στο Βιετνάμ κατά την αμερικανική εισβολή. Ο Λούκας, που συζητούσε να σκηνοθετήσει το αριστουργηματικό αντιπολεμικό έπος «Αποκάλυψη τώρα» (1979) στις αρχές της δεκαετίας του 1970, μετακινήθηκε τελικά στο Star Wars του, αν και δεν ξέχασε ποτέ την έρευνα που είχε κάνει για τα αιματοβαμμένα χρονικά της αμερικανικής εμπλοκής στο Βιετνάμ. Στον σχολιασμό που κάνει μάλιστα στην επετειακή επανακυκλοφορία του «Επεισοδίου 6 – Η Επιστροφή των Τζεντάι» το 2004, ο Λούκας λέει ότι οι Βιετκόνγκ έδωσαν υπόσταση στους χνουδωτούς Ewoks, οι οποίοι κατάφεραν να νικήσουν τον παντοδύναμο εχθρό παρά τα πρωτόγονα όπλα τους. Όπως παρατήρησαν εξάλλου αρκετοί αναλυτές, Βιετκόνγκ και Ewoks κατάφεραν ό,τι κατάφεραν εξαιτίας της «βαθύτατης γνώσης τους στη μορφολογία της περιοχής και της ικανότητάς τους να καμουφλάρονται στο τοπίο»…

Η αρχαία Ρώμη και η Αυτοκρατορία του κακού

Τόσο οι πολιτειακοί θεσμοί του Star Wars, όπως η Σύγκλητος, η Δημοκρατία και η Αυτοκρατορία, όσο και τα πάμπολλα λατινικά ονόματα των πολιτικών ηγετών (όπως οι Valorum και Palpatine, για να αναφέρουμε μερικούς μόνο), απηχούν τα χρονικά της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας που μετατράπηκε σε Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Όπως σημειώνουν οι ακαδημαϊκοί του «Star Wars και Ιστορία», η αρχιτεκτονική του πλανήτη Naboo θυμίζει πολύ την Αιώνια Πόλη, την ίδια στιγμή που η κούρσα με τα ιπτάμενα οχήματα στο «Επεισόδιο 1 – Η Αόρατη Απειλή» (1999) είναι έτσι φτιαγμένη που να φέρνει στον νου του σινεφίλ τη θρυλική μάχη με τα άρματα στον κλασικό «Μπεν Χουρ» (1959). Αν και είναι η μετάβαση από τη Γαλαξιακή Δημοκρατία στη Γαλαξιακή Αυτοκρατορία αυτή που αντανακλά κυρίως τα δάνεια από την ιστορία της Ρώμης: «Η βασική δομή της ιστορίας του Λούκας προκύπτει από την άνοδο και την πτώση της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και τη συνεπαγόμενη δημιουργία της μοναρχίας», παρατηρούν χαρακτηριστικά οι αναλυτές του «Star Wars και Ιστορία»…

Οι Ναΐτες Ιππότες και οι Τζεντάι

Την ώρα που είναι αναντίρρητο ότι οι μοναδικοί ιππότες Jedi, οι υπερασπιστές της ειρήνης και της δικαιοσύνης στη Γαλαξιακή Δημοκρατία, ενέχουν χαρακτηριστικές ομοιότητες με τους ιάπωνες σαμουράι και τους σαολίν μοναχούς, πλήθος μελετητών έχουν διακρίνει τα παραπλήσια χρονικά τους με το μεσαιωνικό μοναστικό τάγμα των Ναϊτών Ιπποτών! Οι Ναΐτες, περίφημοι για τη λιτότητα, την αφοσίωση και την ηθική ακεραιότητά τους, είναι οι κινηματογραφικοί Jedi του Λούκας, οι οποίοι επίσης προκρίνουν τη φτώχεια ως τρόπο ζωής μέσα στο στρατιωτικού τύπου τάγμα τους. Ένα δωδεκαμελές συμβούλιο σοφών που διοικείται από τον μεγάλο μάγιστρο παίρνει όλες τις κρίσιμες αποφάσεις τόσο στους Ναΐτες όσο και τους Jedi, την ίδια ώρα που οι υπερασπιστές του καλού στο Star Wars φορούν ρόμπες παρόμοιες με τις χαρακτηριστικές λευκές του χριστιανικού τάγματος των μοναχών-μαχητών. Και βέβαια όπως ακριβώς και ο Μεγάλος Διωγμός των Τζεντάι που διατάχθηκε από τον καγκελάριο Palpatine στο «Επεισόδιο 3 – Η Εκδίκηση των Σιθ», ο βασιλιάς της Γαλλίας Φίλιππος Δ’ εξαφάνισε τους Ναΐτες από προσώπου γης με τον δικό του διωγμό τον Οκτώβριο του 1307, όταν εκατοντάδες ιππότες συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν…

To πυρηνικό φάντασμα του Ψυχρού Πολέμου και το Death Star

Οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ των υπερδυνάμεων ΗΠΑ και ΕΣΣΔ και ο επαπειλούμενος πυρηνικός όλεθρος που καραδοκούσε συνεχώς στο παρασκήνιο δεν είχαν ακόμα κοπάσει και σχετικώς εξομαλυνθεί όταν γραφόταν η ιστορία του πρώτου Star Wars, που βγήκε στις αίθουσες το 1977. Και βέβαια η παγκόσμια ατομική απειλή που ενσάρκωνε το πυρηνικό οπλοστάσιο βρήκε το εντός οθόνης ανάλογό του στο φοβερό και τρομερό όπλο μαζικής καταστροφής που είχε στα χέρια της η Αυτοκρατορία, το Death Star! Το Death Star καταστρέφει, όπως θυμόμαστε, τον πλανήτη της Πριγκίπισσας Λέια, τη γαλάζια σφαίρα δηλαδή που παραμοιάζει στη Γη μας. Το Star Wars μπήκε βέβαια για τα καλά στο λεξιλόγιο του Ψυχρού Πολέμου και από ένα άλλο γεγονός: ως το κωδικό όνομα που έδωσαν τα μέσα ενημέρωσης κατά τη δεκαετία του 1980 στο πρόγραμμα στρατηγικής άμυνας που είχε προτείνει ο Ρόναλντ Ρίγκαν και ήθελε τις ΗΠΑ να χρησιμοποιούν όπλα λέιζερ για να αναχαιτίσουν πυρηνικούς πυραύλους των Σοβιετικών! Δείτε όλα τα θέματα του Weekend