Υποβρύχια ρομπότ ικανά να λαμβάνουν μόνα τους αποφάσεις και να παρακολουθούν δυναμικά φαινόμενα, όπως οι σχηματισμοί πετρελαιοκηλίδων, τα ναυάγια ή οι διαρροές χημικών από φορτηγά πλοία, δημιουργούνται χάρη σε τεχνολογία αιχμής, που αναπτύσσεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου NOPTILUS.

Σημαντική συνεισφορά στη δημιουργία της πρωτοποριακής τεχνολογίας έχει το Ινστιτούτο Πληροφορικής και Τηλεματικής (Ι.Π.ΤΗΛ) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), με έδρα τη Θεσσαλονίκη, όπου αναπτύχθηκε ο «εγκέφαλος» του όλου συστήματος.

Στην Ελλάδα δημιουργήθηκε ακόμη -από την αείμνηστη ερευνήτρια Μαρία Πέτρου- και η «μαγιά» για την έξυπνη κάμερα, που είναι ενσωματωμένη στα ρομπότ και τους επιτρέπει να «βλέπουν» ακόμη και σε θολά ή βρώμικα νερά. Επίσης, ελληνική «σφραγίδα» έχουν τα τηλεπικοινωνιακά συστήματα που χρησιμοποιούνται για την επικοινωνία με τα ρομπότ, πάνω στα οποία δούλεψε το Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων του Πολυτεχνείου της Κρήτης.

Ήδη, τρία «έξυπνα» ρομπότ έχουν «ποντιστεί» έξω από το λιμάνι του Πόρτο, ενώ στόχος είναι στους επόμενους μήνες να χρησιμοποιούνται στα πειράματα έξι, όπως δήλωσε στο ΑΜΠΕ ο δρ Ηλίας Κοσματόπουλος, στέλεχος του ΙΠΤΗΛ, με την ευκαιρία επιστημονικού εργαστηρίου, που διοργανώνουν σήμερα, ΤΕτάρτη, στη Θεσσαλονίκη, το ΕΚΕΤΑ και οι ερευνητές του ΙΠΤΗΛ, στη μνήμη της Μαρίας Πέτρου.

Τα αποτελέσματα των πειραμάτων είναι άκρως ενθαρρυντικά, αφού τα ρομπότ χαρτογράφησαν περιοχές, που είχε παλαιότερα χαρτογραφήσει το πορτογαλικό ναυτικό και έκαναν αυτή τη δουλειά 3 φορές πιο γρήγορα και 10 φορές ακριβέστερα!

«Η διαφορά της τεχνολογίας που αναπτύχθηκε είναι ότι για πρώτη φορά αυτόνομα υποβρύχια ρομπότ σε ομάδες αποκτούν τη δυνατότητα να αποφασίζουν μόνα τους, πχ, πού θέλουν να πάνε, πόση ώρα θα μείνουν εκεί και πού θα σταθούν για να τραβήξουν τις καλύτερες φωτογραφίες. Αντίστοιχα, μπορούν να παρακολουθήσουν μη αναμενόμενα δυναμικά φαινόμενα, όπως οι πετρελαιοκηλίδες. Τα στοιχεία αποστέλλονται στη συνέχεια στους χειριστές του συστήματος για να τα αξιοποιήσουν αναλόγως. Το γεγονός, όμως, ότι τα ρομπότ αυτά αποφασίζουν μόνα τους είναι ιδιαίτερα σημαντικό, γιατί οι υποβρύχιες επικοινωνίες δεν είναι πάντα καλές, ώστε οι χειριστές του συστήματος να μπορούν να τα κατευθύνουν ανά πάσα στιγμή», εξηγεί ο κ.Κοσματόπουλος.

Πόση ενεργειακή αυτονομία έχουν αυτά τα έξυπνα ρομπότ; «Τα ρομποτάκια που κατασκευάστηκαν στο πλαίσιο της συνεργασίας του Πολυτεχνείου του Πόρτο με την εταιρεία OceanScan έχουν περίπου δύο ώρες αυτονομία. Υπάρχουν, όμως, άλλες τεχνολογίες πάνω στις οποίες δουλεύουν οι εταίροι του έργου, ώστε η αυτονομία αυτή να αυξηθεί. Βέβαια, ακόμη και η σημερινή αυτονομία είναι επαρκής, υπό την έννοια ότι τα ρομπότ είναι σε ομάδες και έτσι όταν σε ένα τελειώσουν τα καύσιμα, αυτό μπορεί να επιστρέψει στη βάση για ανεφοδιασμό, ενώ τα υπόλοιπα λειτουργούν κανονικά», σημειώνει.

Τα τρία ρομπότ που έχουν χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα για τα πειράματα είναι τοποθετημένα σε σχετικά μικρό βάθος (20-60 μέτρων) κοντά στο λιμάνι του Πόρτο. Στους επόμενους μήνες, όμως, θα μετακινηθούν και βαθύτερα, στα 100-200 μέτρα, γεγονός που δίνει περιθώρια για μεγάλο εύρος εμπορικών (και όχι μόνο) εφαρμογών, από την παρακολούθηση υδατοκαλλιεργειών που θα επιτηρούνται από ρομπότ, μέχρι τις εργασίες σε περιοχές εμπορικών λιμένων. Μάλιστα, εντός των επόμενων εβδομάδων, οι εταίροι του έργου θα πραγματοποιήσουν συνάντηση, ώστε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την ενδεχόμενη ίδρυση εταιρείας, που θα έχει ως αντικείμενο ακριβώς την εμπορική αξιοποίηση της πρωτοποριακής αυτής τεχνολογίας.

«Στόχος μας είναι να πουλάμε την τεχνολογία, όχι τελειοποιημένα ρομπότ. Υποβρύχια ρομπότ υπάρχουν ήδη στην αγορά και η τεχνολογία που αναπτύσσεται στο πλαίσιο του έργου και έχει σκοπό να τα κάνει πιο “έξυπνα” και αυτόνομα είναι συμβατή με τα συστήματα που υπάρχουν στην αγορά», πρόσθεσε, υπενθυμίζοντας ότι η έξυπνη κάμερα λειτουργεί ως εξής: τραβάει πολλές φωτογραφίες του ιδίου αντικειμένου, με διαφορετικό φωτισμό κάθε φορά, με αποτέλεσμα τελικά να μπορεί να «διαπεράσει» οπτικώς ακόμη και βρώμικα νερά.

Το έργο NOPTILUS ολοκληρώνεται τον Απρίλιο 2015. Εταίροι, εκτός από το ΙΠΤΗΛ/ΕΚΕΤΑ, είναι το Τμήμα Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Πόρτο (FEUP), το Εργαστήριο Αυτόνομων Συστημάτων Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Ζυρίχης (ΕΤΗZ), το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Ντελφτ (TU Delft), το Ινστιτούτο Τηλεπικοινωνιακών Συστημάτων Πολυτεχνείου της Κρήτης, το Imperial College του Λονδίνου και ο πορτογαλικός Οργανισμός Λιμένος «Douro e Leixões».