Με μία εντυπωσιακή επιχείρηση ολοκληρώθηκε το Σαββατοκύριακο η απόσπαση, η μεταφορά και η τοποθέτηση του μεγάλου αψιδωτού κτιρίου Ύστερης Εποχής Χαλκού (μέσα 2ης χιλιετίας π.Χ.) από το «Ρέμα Ξυδιάς» στην περιοχή της Πηγής Αρτέμιδος του Πλαταμώνα στο Θεματικό Πάρκο Λειβήθρων, στην περιοχή της Παλιάς Λεπτοκαρυάς Πιερίας.

Το σημαντικό αυτό εγχείρημα έγινε με την καθοδήγηση των αρχαιολόγων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πιερίας (πρώην ΚΖ’ ΕΠΚΑ) και υπαλλήλων της -την ευθύνη είχε η προϊσταμένη Ελεάνα Παπασταύρου-, με τη σύμπραξη του αρμόδιου υπουργείου Υποδομών και με την άμεση συμβολή συνεργείων του κατασκευαστή της νέας εθνικής οδού της ΠΑΘΕ (Κοινοπραξία Μαλιακός – Κλειδί) και του Παραχωρησιούχου (Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου Α.Ε.)

Η αποκάλυψη του κτιρίου έγινε στη διάρκεια των αρχαιολογικής – σωστικής ανασκαφής που ξεκίνησε από τον Ιούνιο του 2014 στο πλαίσιο της κατασκευής της ΠΑΘΕ και το εύρημα θεωρείται εξαιρετικά σπουδαίο, καθώς μέχρι τώρα υπήρχε πλήθος μυκηναϊκών ευρημάτων -όλα πρόσφατα αποκαλυμμένα-, όχι όμως οικιστικά κατάλοιπα στην περιοχή.

Τα τμήματα του κτιρίου τοποθετήθηκαν σε μία μεγάλη βάση από μπετόν, η οποία στη συνέχεια με δύο μεγάλους γερανούς, που ήρθαν από τα έργα του Μαλιακού, φορτώθηκε σε φορτηγό με ρυμουλκούμενη πλατφόρμα, το οποίο έφερε συνολικά 11 άξονες. Το συνολικό φορτίο ανερχόταν σε 78 τόνους. Ακολούθησε η επιχείρηση μεταφοράς μέσω της εθνικής οδού σε μία απόσταση περίπου 20 χιλιομέτρων, στον χώρο όπου βρίσκονται τα αρχαία Λείβηθρα, όπου και έγινε η απόθεση – τοποθέτηση στο Θεματικό Αρχαιολογικό Πάρκο Λειβήθρων.

Στο πλαίσιο της διάνοιξης της ΠΑΘΕ στην περιοχή εκτελείται μία εκτεταμένη ανασκαφή, αποκαλύπτοντας μία πληθώρα θέσεων με ευρήματα που χρονολογούνται από τους Προϊστορικούς Χρόνους έως και τα Βυζαντινά Χρόνια. Στη συγκεκριμένη θέση ήρθε στο φως ένα ολόκληρο νεκροταφείο με 22 κιβωτιόσχημους τάφους της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, μέσα στους οποίους βρέθηκαν πλούσια κτερίσματα μυκηναϊκού τύπου και ρυθμού.

Εκτός από τους τάφους η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως και τα δύο αψιδωτά κτίρια (οικίες) της ίδιας εποχής, καθώς και δύο μνημειακούς περιβόλους, όλα στοιχεία ενός οικισμού που δημιουργήθηκε αμέσως μετά την εγκατάλειψη της ταφικής χρήσης του χώρου. Τα αψιδωτά κτίρια αποτελούν μοναδικό εύρημα για την περιοχή του Πιερικού Ολύμπου και σπάνιο δείγμα οικιστικής αρχιτεκτονικής σε μία περιοχή όπου σπανίζουν τα οικιστικά κατάλοιπα της Ύστερης Εποχής Χαλκού (1600-1050 π.Χ.).

Στο εσωτερικό και των δύο κτιρίων εντοπίστηκαν πασσαλότρυπες των πασσάλων που στήριζαν τη στέγη, ίχνη από πήλινες χρηστικές κατασκευές, πληθώρα αγγείων, λίθινα και πήλινα τέχνεργα.

«Ο αψιδωτός τύπος οικίας είναι κατ’ εξοχήν μεσοελλαδικός, απαντάται δηλαδή στις αρχές της 2ης χιλιετίας, ενώ δεν έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα στην περιοχή του μακεδονικού Ολύμπου» όπως εξήγησε στο «Έθνος» η αρχαιολόγος της ΚΖ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Σοφία Κουλίδου. Όπως είπε, το παράδειγμα του ρέματος Ξυδιάς αποτελεί πιθανόν τοπική επιβίωση του τύπου στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού (μέσα 2ης χιλιετίας π.Χ.), όταν στους οικισμούς της ηπειρωτικής Ελλάδας κυριαρχεί ο ορθογώνιος μακρόστενος τύπος οικίας, το μέγαρο.