Η Κίνα εδώ και χρόνια εφαρμόζει μια συγκεκριμένη στρατηγική για την ενίσχυση της παγκόσμιας επιρροής της. Με την πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος», ένα σύγχρονο «δρόμο του μεταξιού», έστρεψε το βλέμμα της στον Παγκόσμιο Νότο, σε χώρες που είχαν επί της ουσίας εγκαταλειφθεί από τις ηγέτιδες δυνάμεις της Δύσης.
Σε αυτό πλαίσιο, εφάρμοσε ένα σχέδιο δανεισμού αλλά και επενδύσεων σε έργα υποδομής, ωθώντας τα καθεστώτα των εν λόγω χωρών σε μια ισχυρή σχέση εξάρτησης. Το Πεκίνο «έσπειρε» επί μια δεκαετία και έχει αρχίσει να καρπώνεται τα αποτελέσματα, ενισχύοντας τους πολιτικούς δεσμούς του και διαβρώνοντας την ηγεμονία των ΗΠΑ.
Πλέον η Κίνα έχει εξελιχθεί στον μεγαλύτερο εισπράκτορα χρέους στο κόσμο, καθώς τα χρήματα που της οφείλονται από χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου έχουν εκτοξευτεί σε 1,1 έως 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Πρόκειται για κεφάλαια που σύμφωνα με έρευνα του εργαστηρίου AidData, του πανεπιστημίου William & Mary της Βιρτζίνια, έχουν δοθεί, κυρίως μέσω των βασικών κρατικών αναπτυξιακών τραπεζών της Κίνας όπως τη China Development Bank και την Export-Import Bank of China, σε 165 χώρες, για 20.985 έργα, μεταξύ 2000 και 2021.
Το 80% του χαρτοφυλακίου δανεισμού της χώρας στο εξωτερικό αφορά χώρες του παγκοσμίου νότου και αυτή η στρατηγική αναμφίβολα έχει αυξήσει την παγκόσμια ισχύ της Κίνας και τη θέση της στους διεθνής οργανισμούς. Είναι ενδεικτικό πως μεταξύ 2014 και 2017, σύμφωνα με το AidData, η Κίνα παρείχε σχεδόν τριπλάσια αναπτυξιακή χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ. Όμως και τα επόμενα χρόνια η χρηματοδότηση από το Πεκίνο ήταν υψηλότερη κατά 30% από αυτήν της Ουάσιγκτον.
Δίκοπο μαχαίρι και αλλαγή κατεύθυνσης με τα «δάνεια διάσωσης»
Με αυτά τα δυσθεώρητα κεφάλαια το Πεκίνο «αγόρασε» κρίσιμη γεωπολιτική επιρροή. Όμως ο υπέρογκος δανεισμός θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια βραδυφλεγή βόμβα για την οικονομία του, καθώς αρκετά δάνεια αξιολογούνται ως εξαιρετικά επισφαλή. Χώρες που δανειοδοτήθηκαν παραμένουν σε δεινή οικονομική κατάσταση και ο κίνδυνος αθέτησης υποχρεώσεων φαίνεται πως απασχολεί την Κίνα. Είναι ενδεικτικό πως το τελευταίο διάστημα ο δανεισμός για υποδομές έχει περιοριστεί σημαντικά, ενώ αντίθετα τα δάνεια διάσωσης έχουν εκτοξευτεί στο 58% το 2021 από 5% που ήταν το 2013, σύμφωνα με την έρευνα του AidData.
«Το Πεκίνο έχει έναν άγνωστο και άβολο ρόλο – ως ο μεγαλύτερος επίσημος εισπράκτορας χρεών στον κόσμο», τονίζει το ερευνητικό εργαστήριο. Το πρόβλημα για το Πεκίνο είναι πως αυτός ο ρόλος έρχεται σε αντίθεσή με την επιδίωξή του για αύξηση της δημοφιλίας του στις χώρες που επενδύει. Πώς μπορεί όμως ένας «εισπράκτορας» χρεών να είναι αγαπητός; Από την άλλη η Κίνα δεν είναι διατεθειμένη να παρακολουθεί να συντρίβονται όσα έχτισε. Έτσι ανέλαβε και το ρόλο του «διασώστη» των χωρών που δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν το χρέος τους… ασφαλώς με το αζημίωτο.
Όπως επισημαίνεται από τους ερευνητές του AidData «η Κίνα συμπεριφέρεται ολοένα και περισσότερο σαν διεθνής διαχειριστής κρίσεων», δημιουργώντας «ένα δίχτυ ασφαλείας» για τις χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομική δυσπραγία. Για τον λόγο αυτό το Πεκίνο ακολουθεί το τελευταίο διάστημα μια στρατηγική δανεισμού «διάσωσης», προσπαθώντας από τη μια να περιορίσει τους κινδύνους και από την άλλη να προωθήσει τον απώτερο στόχο του. Τα δάνεια διάσωσης δίνονται με «διασφαλίσεις» που προστατεύουν τη στρατηγική της πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος».
Ένα ενδεικτικό παράδειγμα: Στη Σρι Λάνκα, στη Χαμπαντότα, κατασκευάστηκε με κινέζικη δανειοδότηση ένα λιμάνι αξίας 1,1 δισ. δολαρίων. Το εν λόγω λιμάνι εξυπηρετούσε σε κάποιο βαθμό το νέο «δρόμο του μεταξιού», όμως γενικά η κίνηση ήταν περιορισμένη και τα κέρδη χαμηλά. Σύμφωνα με τους New York Times, όταν το χρέος δεν μπορούσε πλέον να αποπληρωθεί, παραδόθηκε στις κινεζικές εταιρείες ο έλεγχος του λιμανιού για 99 έτη, όπως και μια έκταση 15.000 στρεμμάτων γης γύρω από αυτό.
«Το εύλογο χρέος είναι καλό για εμάς»
«Το εύλογο χρέος είναι καλό για την οικονομική ανάπτυξη», τόνισε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, Γουάνγκ Γουενμπιν, υπερασπιζόμενος τη στρατηγική για τον δανεισμό της χώρας στο εξωτερικό. «Πολλές χώρες χρησιμοποιούν το δημόσιο χρέος ως σημαντικό μέσο για τη συγκέντρωση κεφαλαίων και οικονομική ανάπτυξη», πρόσθεσε. Και είναι γεγονός πως μέχρι στιγμής το σχέδιο του Πεκίνου φαίνεται να πετυχαίνει.
