Οι μεγάλες ατραξιόν των freak shows του παρελθόντος

Τους κόλλησαν την ταμπέλα «τέρατα» και τους έβγαλαν στη showbiz για να δικαιώσουν το αξιοπερίεργο της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και όλες τις γενετικές ανωμαλίες και τους κληρονομικούς εκφυλισμούς που χωρά ο νους.

Ο λόγος για τα αλλοτινά «φρικιά» αυτού του κόσμου, που περιδιάβαιναν την υφήλιο σε περιπλανώμενους θιάσους για να ξεδιψάσουν την ακόρεστη δίψα του πάντα φιλοπερίεργου κοινού για θεάματα έξω από τα συνηθισμένα.

Οι μεγάλοι πρωταγωνιστές των θλιβερών αυτών θεαμάτων αντιμετωπίζονταν με φόβο, αποστροφή και αποτροπιασμό, καθώς το ιατρικό αξιοπερίεργο του πράγματος τους έκανε να μοιάζουν στα μάτια των αμύητων και των ευκολόπιστων με εξώκοσμα όντα.

Και δυστυχώς οι εποχές που τα μπουλούκια των freak shows περιέφεραν με καμάρι τη ζοφερή τους πραμάτεια δεν είναι μακριά, καθώς μέχρι και 50 χρόνια πριν τέτοιοι θίασοι δεν σπάνιζαν.

Κι αν πολλοί επιτήδειοι προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν τον θαυμασμό και την περιέργεια του κοσμάκη με πλαστά φρικιά, τα παρακάτω ξεχώρισαν και έγιναν διασημότητες στο πεδίο της δράσης τους, τα διαβόητα freak shows του 19ου αιώνα δηλαδή…

Η Μαύρη Αφροδίτη

Ήταν τον 18ο αιώνα όταν ο ευρωπαϊκός θαυμασμός για τους αυτόχθονες της Αφρικής άγγιξε κόκκινο και η Saartjie «Sarah» Baartman έγινε σταρ στα αντίστοιχα θεάματα, μοιάζοντας ως εξωτικό ζώο για τους λευκούς Ευρωπαίους. Άντρες και γυναίκες συνέρρεαν για να τη δουν στο όνομα της επιστήμης, της λαγνείας ή της απλής περιέργειας. Η «Αφρικανή Θεά του Έρωτα», όπως ονομάστηκε στο σόου που επιδείκνυε την υπερτονισμένη θηλυκότητά της, έζησε μια ζωή σκλαβιάς, παραμένοντας πάντα εμπορικό αγαθό και αντικείμενο αγοραπωλησίας μεταξύ θιασαρχών, φεύγοντας μάλιστα από τον κόσμο στη νεαρή ηλικία των 25 ετών…

Η Γοργόνα των Φίτζι

Σε κάποιο σημείο του 19ου αιώνα, ο διαβόητος θιασάρχης P.T. Barnum (συνεργάτης του James Anthony Bailey στο επίσης διαβόητο Barnum and Bailey Circus) σκαρφίστηκε μια νέα επιχειρηματική ιδέα, την απόλυτη δημιουργία τέρατος δηλαδή που θα έκανε τα freak shows ακόμα δημοφιλέστερα: τη Γοργόνα των Φίτζι. Παρά το γεγονός ότι το πλάσμα ήταν κατάφωρα πλαστό, του αξίζει μια θέση στη λίστα μας, καθώς έγινε κακός χαμός με την πάρτη της στα πέρατα του πλανήτη! Οι πηγές δεν συμφωνούν για τη μεθοδολογία παρασκευής του ψεύτικου τέρατος, πρέπει να ήταν πάντως «πάντρεμα» ουράς ψαριού και σκελετού πιθήκου, με μερικές πινελιές γούνας και πεπιεσμένου χαρτιού να κάνουν το μαγικό μια χαρά. Το ανατριχιαστικό πλάσμα βρήκε πολλούς μιμητές, έσπασε κυριολεκτικά τα ταμεία και παραμένει μια από τις πλέον αποτρόπαιες δημιουργικά συλλήψεις των freak shows και των αετονύχηδων θιασαρχών…

Ο Στρατηγός Tom Thumb

Ο P.T. Barnum εκμεταλλευόταν φυσικά και πραγματικούς ανθρώπους όταν δεν σκάρωνε πλαστά θεάματα. Κι έτσι έστρωσε στη δουλειά ακόμα και τον ξάδελφό του Charles Stratton, ένα τετράχρονο αγόρι που δεν είχε πάρει εκατοστό ύψους από την ηλικία των 6 μηνών. Ο θεατρώνης του έμαθε να χορεύει, να τραγουδά και να μιμείται διάσημους ανθρώπους της εποχής και το νούμερο ήταν πανέτοιμο. Ο πεντάχρονος πια Tom Thumb περιδιάβηκε τον κόσμο στα τέλη του 18ου αιώνα με καλλιτεχνικό ψευδώνυμο «Στρατηγός Tom Thumb» και μόστραρε τη βαριά εκφυλιστική του νόσο με το αζημίωτο πάντα…

Τα Σιαμαία Jones

Το ανάρπαστο άλλοτε (τέλη 19ου αιώνα) δίδυμο των σιαμαίων αγοριών αποτελεί άλλη μια τραγική ιστορία του παράγοντα που έμπαινε συνήθως στο περιθώριο των freak shows: ναι, του ανθρώπινου παράγοντα. Ο κόσμος έτεινε να παραγνωρίζει ότι τα εξωτικά αυτά πλάσματα παρέμεναν ανθρώπινα όντα, ευπαθή και ευάλωτα στην κακομεταχείριση. Κι ενώ τα θεάματα με σιαμαία δίδυμα δεν ήταν καθόλου σπάνια, καθώς κάθε θίασος που σεβόταν τον εαυτό του έπρεπε να έχει στη φαρέτρα του κάτι αντίστοιχο, τα Δίδυμα Jones ήταν μόλις 15 μηνών όταν έφυγαν από τον κόσμο, περνώντας τον περισσότερο καιρό της σύντομης και ζοφερής ζωής τους πάνω στη σκηνή…

Ο κύριος Frank Lentini

Γεννημένος στη στροφή ακριβώς του 20ού αιώνα, ο Frank Lentini έμελλε να γίνει ένας από τους πλέον επιτυχημένους και μακροβιότερους ερμηνευτές των freak shows της οικουμένης. Βλέπετε η κατάστασή του ήταν εντελώς μοναδική: ήταν τρίποδος. Κι αν αυτό δεν ήταν αρκετό για να κάνει τα πλήθη να συρρέουν στις επιδείξεις του (ήταν και παραήταν βέβαια), ο τρίποδος Lentini ήταν επίσης εφοδιασμένος με δύο σετ πλήρως λειτουργικών αντρικών γεννητικών οργάνων. Κάτι που έκανε το κοινό να παραληρεί αλλά και την καλλονή Theresa Murray να τον δένει στο πλάι της με γάμο, χαρίζοντάς του τέσσερα υγιέστατα και δίποδα παιδιά…

Τα μωρά-«τουρσιά»

Στην κυριολεκτική τους μετάφραση θα τα λέγαμε έμβρυα-πίκλες, κάτι που δεν χρυσώνει φυσικά το χάπι της φρίκης. Δεν ήταν βλέπετε όλοι οι πρωταγωνιστές των freak shows ζωντανοί, με το μακάβριο εδώ να αγγίζει ταβάνι. Αποβολές ή νεογέννητα-τερατογενέσεις βυθίζονταν έτσι σε βαζάκια και έκαναν τον γύρο του κόσμου, με τρανό όνομα εδώ να είναι ο βασιλιάς Φρειδερίκος Γ’ της Δανίας, ο οποίος ήδη από τον 17ο αιώνα συγκέντρωνε μανιασμένα τέτοια «κειμήλια», κάνοντάς τα τελικά δημοφιλή στην ευρωπαϊκή επικράτεια. Αν και το βαρύ πυροβολικό του χώρου ήταν ο ιταλός φυσιοδίφης Ulisse Aldrovandi, η συλλογή του οποίου άγγιζε τα 18.000 απόκοσμα δείγματα…

Ο Άνθρωπος-Ελέφαντας

Μια κατηγορία από μόνος του, ο Joseph Merrick, ο διαβόητος περφόρμερ του 19ου αιώνα (γεννημένος το 1862), ήταν τραγικό θύμα μιας σπάνιας εκφυλιστικής νόσου που δεν μπορεί να περιγραφεί επαρκώς με τις γνωστές λέξεις (οι επιστήμονες δεν δέχονται σήμερα την ελεφαντίαση). Ο βρετανός φυγάς και «τέρας» από γεννησιμιού του ήταν τόσο παραμορφωμένος που δεν έμοιαζε καν με άνθρωπο, καθώς η γενετική ανωμαλία που παρουσίαζε προκαλούσε την εμφάνιση ανωμαλιών και εξογκωμάτων σε όλο του το σώμα. Δεν μπόρεσε, όπως ήταν επόμενο, να ζήσει μια ζωή που να μοιάζει με ανθρώπινη, την ίδια ώρα που η συναισθηματική και διανοητική του κατάσταση αποτελεί ακόμα και σήμερα αντικείμενο έρευνας, καθώς οι πηγές εδώ ποικίλουν και δεν συμφωνούν. Ο Άνθρωπος-Ελέφαντας ανέβηκε στη σκηνή το 1884, έγινε θρύλος των απόκοσμων θεαμάτων και πέθανε σε ηλικία 27 ετών, από ασφυξία την ώρα που κοιμόταν, ενώ περίμενε να τηρήσει ο γιατρός που τον κούραρε την υπόσχεσή του και να του χαρίσει μια φυσιολογική ζωή…

Οι Αδελφοί Colloredo

Τα σιαμαία από την Ιταλία Lazarus και Joannes Baptista Colloredo μάγευαν άλλοτε τα πλήθη με την απλή παρουσία τους στη σκηνή και μόνο. Όργωσαν την Ευρώπη του 17ου αιώνα και πρωτοπόρησαν στην επικράτεια του freak show, κάνοντας δημοφιλή τα αντίστοιχα θεάματα, ιδρύοντας έτσι έναν κλάδο μαζικής ψυχαγωγίας που θα έδινε ψωμί σε αναρίθμητους ανθρώπους με βαριές γενετικές ανωμαλίες: ήταν τα σιαμαία που τα ξεκίνησαν όλα! Κι αυτό γιατί βλέπετε τα αδέλφια δεν ήταν όλα εκεί: ο Joannes Baptista, ο μικρότερος από τα δύο σιαμαία, ήταν μια απλή προεξοχή στο στέρνο του αδερφού του. Δεν μπορούσε να μιλήσει ή να κινηθεί κατά βούληση και το μόνο που έκανε ήταν να συστρέφει και να κουνά τα χέρια του σπασμωδικά όταν τον τσιγκλούσε το κοινό στο στήθος. Τα αδέλφια έζησαν μια σχετικά άνετη ζωή πουλώντας το φρικιαστικό της εμφάνισής τους και καθιέρωσαν όπως είπαμε το είδος του θεάματος που θα γινόταν αργότερα γνωστό ως freak show…

Η Myrtle Corbin

Η «Γυναίκα με τα Τέσσερα Πόδια», η Josephine Myrtle Corbin, γεννήθηκε σε κωμόπολη του Τενεσί το 1868. Η γυναίκα έπασχε από σοβαρή γενετική διαταραχή που την άφησε με δύο ανεξάρτητες λεκάνες, δίπλα-δίπλα, με τα εξτρά πόδια να αποτελούν τμήμα του δίδυμου αδελφού που δεν γεννήθηκε τελικά ποτέ. Κάθε μικρό εσωτερικό πόδι ήταν μάλιστα σετ με το εξωτερικό αντίστοιχό του, με τη γυναίκα να μπορεί μεν να κινήσει τις αποφύσεις αυτές, όχι όμως και να στηρίξει το βάρος της πάνω τους. Η Corbin έγινε θρύλος στα αμερικανικά freak shows, έβγαλε μια μικρή περιουσία και έζησε μια καλή ζωή, καθώς παντρεύτηκε και απέκτησε 5 υγιέστατα παιδιά…

Η Δεσποινίς Gabrielle

Γνωστή κυρίως με το καλλιτεχνικό της ψευδώνυμο, «Μισή Γυναίκα» δηλαδή, η γεννημένη στην Ελβετία το 1884 Gabrielle Fuller έκανε το ντεμπούτο της στη σκηνή των freak shows στο περιθώριο της Διεθνούς Έκθεσης των Παρισίων το 1900. Έκανε μεγάλο όνομα στην Ευρώπη, πέρασε κατόπιν τον Ατλαντικό για να βρει νέα ζηλευτή φήμη στις ΗΠΑ, ως «Ζωντανός Κορμός» πια, και μετατράπηκε σε μια από τις μεγαλύτερες ατραξιόν των ανατριχιαστικών θεαμάτων με τα οποία διασκέδαζε άλλοτε ο θλιβερός μας κόσμος. Η Δεσποινίς Gabrielle παντρεύτηκε τουλάχιστον δύο φορές (το Fuller ήταν το επώνυμο του πρώτου της συζύγου εξάλλου) και έζησε όσο φυσιολογικά επέτρεπε η κατάστασή της: είχε ένα τέλεια σχηματισμένο πάνω μέρος σώματος, το οποίο έληγε ομαλά (αν και αιφνιδίως) ακριβώς κάτω από τη μέση…

Η Ella Harper

Το «Κορίτσι-Καμήλα» είχε το δικό της νούμερο στα απόκοσμα βαριετέ, με το προωθητικό φυλλάδιο της δουλειάς της, γραμμένο από την ίδια, να γράφει: «Με λένε κορίτσι-καμήλα γιατί τα γόνατά μου είναι γυρισμένα ανάποδα. Μπορώ να περπατώ με τα χέρια και τα πόδια μου, όπως με βλέπετε στη φωτογραφία. Έχω ταξιδέψει εκτεταμένα στη show business κατά τα 4 προηγούμενα χρόνια και σήμερα, το έτος 1886, σκοπεύω να σταματήσω τις παραστάσεις και να πάω στο σχολείο για να βρω στον εαυτό μου μια άλλη απασχόληση». Αν κατάφερε να ξεκόψει από τα σόου της ντροπής, κανείς δεν ξέρει…

O Stephan Bibrowski

O «Άνθρωπος-Λιοντάρι» γεννήθηκε το 1891 στη σημερινή Πολωνία ως άλλο ένα φυσιολογικό αγόρι με πυκνή τριχοφυΐα. Η μητέρα του τον θεώρησε ωστόσο τέρας της φύσης και τον παρέδωσε -επί αμοιβή φυσικά- σε γερμανό θιασάρχη, καθώς το παιδί άρχισε να μοιάζει με λυκάνθρωπο και όλοι ξέρουμε πώς αντιμετώπιζε η προληπτική Ευρώπη του 19ου αιώνα τέτοιες παθήσεις που σήμερα φαντάζουν απλές (Σύνδρομο του Λυκανθρώπου). Το τριχωτό μοτίβο του Stephan ομοίαζε βέβαια περισσότερο σε λιοντάρι παρά σε λυκάνθρωπο και ήταν αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό που τον έκανε μύθο στα freak shows της Ευρώπης και κατόπιν της Αμερικής. Το αγόρι ήταν ευγενικό, γλυκομίλητο και ιδιαιτέρως έξυπνο, μαθαίνοντας 5 γλώσσες στην πορεία, την ίδια ώρα που το μεγαλύτερο μέρος του νούμερού του πάνω στη σκηνή ήταν να συνομιλεί απλώς με το κοινό. Ο Stephan έπιασε την καλή στα εξώκοσμα θεάματα, αποσύρθηκε σε ηλικία 30 ετών από τη showbiz και επέστρεψε ευκατάστατος στην Ευρώπη, όπου πέρασε μια σχετικά ήρεμη επόμενη δεκαετία, πριν φύγει ξαφνικά από τη ζωή σε ηλικία 41 ετών…

Ο Ιsaac Sprague

Ο «Άνθρωπος-Σκελετός» γεννήθηκε στη Μασαχουσέτη το 1841 και ήταν καθόλα υγιής μέχρι την ηλικία των 12 ετών, όταν άρχισε ξαφνικά να χάνει βάρος. Κι έτσι πολύ σύντομα η μυϊκή του μάζα συρρικνώθηκε σε απίστευτο βαθμό, με την προχωρημένη ατροφία να τον αφήνει σε ηλικία 24 ετών πρακτικά ανήμπορο. Κι έτσι η προσχώρησή του στα freak shows ήταν η μόνη επαγγελματική προοπτική, η οποία του έδωσε ωστόσο τα προς το ζην και με το παραπάνω: ο Sprague συντηρούσε έτσι τα τρία του παιδιά αλλά και τον ακόρεστο εθισμό του στον τζόγο. Σε ηλικία 44 ετών, δέχτηκε να ζυγιστεί επισήμως και το βάρος του δεν ξεπερνούσε τα 19,5 κιλά. Πέθανε δύο χρόνια αργότερα από ασφυξία, κάτι που συνδέθηκε επιστημονικά με την πάθησή του. Ο Ιsaac Sprague έκανε δημοφιλή τα θεάματα με «ανθρώπους-σκελετούς» ανοίγοντας νέες θέσεις ζοφερής εργασίας στα freak shows…

Schlitze Surtees: ο Τελευταίος των Αζτέκων

Ο Schlitze «Schlitzie» Surtees (το πραγματικό του όνομα παραμένει άγνωστο) είναι ο γνωστότερος ερμηνευτής των freak shows παγκοσμίως, ένας μύθος από μόνος του και βαρύ πυροβολικό εξάλλου στην ταινία του Tod Browning «Freaks» (1932). Παρά το γεγονός ότι η καλλιτεχνική περσόνα του Schlitzie (γεννημένος το 1901 στη Νέα Υόρκη) τόσο στην ταινία όσο και τα τσίρκο ήταν γυναικεία, ο ίδιος ήταν άντρας εκτός σκηνής, με την εξελικτική του πάθηση (μικροκεφαλία) να τον κάνει τρανό στα πέρατα του κόσμου. Η βαριάς μορφής ανωμαλία βέβαια τον είχε αφήσει διανοητικά ανάπηρο, ανήμπορο να εκτελέσει ακόμα και τις απλούστερες καθημερινές εργασίες, και το μόνο που μπορούσε να κάνει ήταν να σιγομουρμουρά λέξεις και μικρές προτάσεις αλλά και να κάνει πλουσιότερους φυσικά όλους αυτούς που τον εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο για μια χούφτα δολάρια. Δεν κατέβηκε μάλιστα ποτέ από τη σκηνή, καθώς μέχρι το 1971 που έφυγε από τον τρελό μας κόσμο συνέχισε να προσφέρει τραγική ψυχαγωγία στα πλήθη που λαχταρούσαν φρίκη…

Διαβάστε όλα τα θέματα της ενότητας Weekend του newsbeast.gr