Ο «Αφρικανός Βασιλιάς των Λιονταριών» Μαρτίνι Μακόμο

Ανάμεσα στους πεσόντες ήρωες πολέμου που αναπαύονται στο κοιμητήριο του Σάντερλαντ κείτεται ένα μνημείο για έναν εντελώς διαφορετικό μαχητή. Γιατί μπορεί ο Μαρτίνι Μακόμο να μην έπεσε στα χαρακώματα του Α’ και Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πέρασε όμως το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του αψηφώντας τον θάνατο! Βδομάδα τη βδομάδα, μήνα τον μήνα και χρόνο τον χρόνο, ο φοβερός θηριοδαμαστής έπαιζε τη ζωή του κορώνα γράμματα βάζοντάς τα με τίγρεις και λιοντάρια, κι όλα αυτά στο όνομα της διασκέδασης του κοινού της Βικτοριανής Αγγλίας. Ο σπουδαιότερος αναμφίβολα θηριοδαμαστής που ξεπήδησε ποτέ από τη Μαύρη Ήπειρο βρέθηκε κάποια στιγμή θηριοδαμαστής στο σόου του ακραία δημοφιλούς στην εποχή του Γουίλιαμ Μάντερς, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του 1850. Ο Μάντερς ήταν ο πρώτος που έφερε εξωτικά ζώα στη Βρετανία για την τέρψη του κοινού και κάποια στιγμή σκέφτηκε «γιατί όχι και εξωτικό θηριοδαμαστή;». Το κοινό λάτρεψε από την πρώτη στιγμή τον «Αφρικανό Βασιλιά των Λιονταριών», καθώς το δικό του νούμερο περιλάμβανε καμιά εικοσαριά λιοντάρια και τίγρεις που έτρεχαν εξαγριωμένα μέσα στο κλουβί κάτω από τη βάρβαρη μπαγκέτα και το πιστόλι του μαέστρου Μακόμο. Με το καμουτσίκι του που ξέρναγε σπίθες, ο Μακόμο στρίμωχνε τα λιοντάρια στη γωνιά και τα μετέτρεπε σε παιχνιδιάρικες γατούλες. Στον κολοφώνα της ακμής του, είχε τη φήμη ότι δάμαζε κάθε άγριο θηρίο, κι έτσι του έφερναν ζώα από τα πέρατα του κόσμου για να δουν τις ικανότητές του. Το 1886, για παράδειγμα, του ζήτησαν να εξημερώσει μια μοχθηρή τίγρη της Βεγγάλης και ο θηριοδαμαστής θα πέθαινε μέσα στο κλουβί από τα νύχια και τα δόντια του θηρίου αν δεν επενέβαινε το αγαπημένο του ζώο, που επιτέθηκε στη νεοφερμένη τίγρη και έσωσε τον Μακόμο. Ο Μαρτίνι επιβίωσε από πάμπολλες επιθέσεις των αγαπημένων του αιλουροειδών, την ίδια στιγμή που η πάλη του με ένα λιοντάρι ονόματι Γουάλας έμεινε θρυλική στα χρονικά του τσίρκου. Η απίστευτη επιτυχία που βίωσε ως θηριοδαμαστής άνοιξε μάλιστα διάπλατα τον δρόμο για πολλούς ακόμα τολμηρούς Αφρικανούς να μπουν στο επάγγελμα. Όσο για τον Μακόμο, δεν πέθανε από τα δόντια ή τα νύχια των ανήμερων θηρίων του, αλλά κάπως πιο άδοξα: από ρευματικό πυρετό σε ξενοδοχείο του Σάντερλαντ…

Πρώτα χρόνια

Ο θρύλος θέλει τον Μαρτίνι Μακόμο να γεννιέται στην Αγκόλα το 1835-1836, αν και σύμφωνα με άλλη εκδοχή δεν αποκλείεται να ήταν γέννημα-θρέμμα του Λίβερπουλ, που δούλευε ως ναύτης πριν τον κερδίσει το τσίρκο. Ό,τι είναι εξάλλου γνωστό για τη ζωή του προέρχεται από τις διηγήσεις των θιασαρχών, που για τις διαφημιστικές ανάγκες των σόου τους τον ήθελαν «πρωτόγονο», «Ζουλού» και άλλα τέτοια υπέροχα. Για τα παιδικά του χρόνια και την πρώτη αυτή ζωή του δεν είναι λοιπόν τίποτα γνωστό ή επιβεβαιωμένο, μέχρι να τον βρούμε τουλάχιστον μέλος του τσίρκου του πιονέρου Γουίλιαμ Μάντερς στη δεκαετία του 1850 και του περίφημου θιάσου του Grand National Mammoth Menagerie. Ο δαιμόνιος Μάντερς είχε δει τον αντίκτυπο που προκαλούσαν στη Βικτοριανή Αγγλία τα εξωτικά ζώα, φέρνοντας έτσι το κοινό της Κοινοπολιτείας σε επαφή με καμήλες, άλκες, ελέφαντες και πιθήκους και γνωρίζοντας ζηλευτή επιτυχία. Σύντομα βέβαια θα συνειδητοποιούσε ότι αυτό που προσέλκυε τα πλήθη σαν μαγνήτης ήταν οι θαρραλέοι θηριοδαμαστές, τους οποίους περίμενε το αδηφάγο κοινό να μετατραπούν σε τροφή για τα άγρια θηρία. Κι έτσι προσέλαβε τον ανεκπαίδευτο και άπειρο Μακόμο να καμώνεται τον θηριοδαμαστή!

Έργα και ημέρες του «Αφρικανού Βασιλιά»

Ο Μαρτίνι και το αιμοβόρο θέαμά του μετατράπηκε από την πρώτη στιγμή στη μεγαλύτερη ατραξιόν του τσίρκου, καθώς το κοινό όχι μόνο έβλεπε για πρώτη φορά λιοντάρια και τίγρεις, αλλά και έναν θηριώδη Αφρικανό να αψηφά τον θάνατο παίζοντας άγρια με τα ανήμερα θεριά. Ο Μάντερς διαφήμιζε το τσίρκο του σε ολάκερη την Αγγλία ρίχνοντας ιδιαίτερο βάρος στον θηριοδαμαστή του με τα εντυπωσιακά νούμερα. Τώρα τον αποκαλούσε στις αφίσες και τις ρεκλάμες των εφημερίδων «Αφρικανό Δαμαστή Άγριων Θηρίων», «Παντοδύναμο Τσάρο όλων των Θηριοδαμαστών της Αγκόλας», «Μαύρο Διαμάντι του Θηριοτροφείου του Μάντερς», «Μαύρο Μαργαριτάρι», «Ήρωα των Χιλίων Μαχών» και άλλα τέτοια, που εκτόξευαν τη φήμη του και άνοιγαν την όρεξη του κοινού. Χιλιάδες κόσμου συνωστίζονταν για να παρακολουθήσουν τους άθλους του Μακόμο στα πέρατα της Αγγλίας. Μέσα σε λίγους μάλιστα μήνες ο Αφρικανός κατάφερε να γίνει το μεγάλο αστέρι του Μάντερς, αν και το σόου του δεν ήταν για λιπόψυχους: με τον θηριοδαμαστή να κυνηγά στο κλουβί 20 μανιασμένες τίγρεις και λιοντάρια και να τα βάζει σε τάξη με το καμουτσίκι του, ενώ έριχνε πιστολιές στον αέρα για να εξαγριώνει ακόμα περισσότερο τα ζώα, οι επιθέσεις και οι δαγκωνιές πήγαιναν σύννεφο. Ο κίνδυνος για τη ζωή του ατρόμητου θηριοδαμαστή ήταν υπαρκτός και τα τραυματικά περιστατικά έδιναν και έπαιρναν, όπως τον Ιανουάριο του 1860, για παράδειγμα, όταν ένα λιοντάρι επιτέθηκε στον Μακόμο σε σόου στο Νόργουιτς και λίγο έλειψε να του στερήσει τη ζωή. Λίγους μόνο μήνες αργότερα, όταν το τσίρκο πήγε στο Λίβερπουλ, μια εξαγριωμένη τίγρης θέλησε να τον κατασπαράξει, αν και ο Μαρτίνι αντιμετώπιζε τις επιθέσεις με τέτοιον επαγγελματισμό που όλοι πίστευαν ότι ήταν απλώς μέρος του νούμερου: έπειτα από τέσσερα δύσκολα λεπτά με το κεφάλι του Μακόμο στο στόμα του αιλουροειδούς και τα χέρια του να κρατούν απελπισμένα το σαγόνι της τίγρης, ο θηριοδαμαστής απελευθερώθηκε μέσα σε αλαλαγμούς από το πλήθος. Ο Μαρτίνι έχασε δάχτυλα και απέμεινε με ένα σώμα γεμάτο ουλές και τραύματα από το πλήθος των επιθέσεων που δέχτηκε στη δωδεκάχρονη καριέρα του. Καθ’ όλη την επόμενη δεκαετία, ο περίφημος θηριοδαμαστής δέχτηκε αλλεπάλληλες επιθέσεις από τα αιλουροειδή του, τα οποία αποδείχτηκαν τόσο επικίνδυνα που συχνά αλληλοκατασπαράσσονταν! Η φήμη του ήταν πια στα ουράνια, όπως και ο παροιμιώδης έλεγχος που είχε στα ζώα, γι’ αυτό και πλέον του έφερναν άγρια θηρία να εξημερώσει με το μαστίγιό του. Τρανότερο περιστατικό ήταν η αιμοβόρος τίγρης της Βεγγάλης που του έφεραν να δαμάσει σε σόου στη Σκοτία το 1866: η τίγρης επιτέθηκε αμέσως σε ζώο που χρησιμοποιούσε εδώ και χρόνια ο Μακόμο στο νούμερό του, αν και, όπως έγραψε η εφημερίδα «Nottinghamshire Guardian» τον Ιούνιο του 1866, «η άφιξη του Μακόμο στο κλουβί άλλαξε αμέσως την έκβαση των γεγονότων». «Χωρίς να διστάσει στιγμή, εκτός ίσως από το να γεμίσει το ρεβόλβερ του και να οπλιστεί με το μαστίγιό του, ο άφοβος Αφρικανός μπήκε για να χωρίσει τους αιμοδιψείς μονομάχους. Αμέσως, η τίγρη της Βεγγάλης γύρισε στον Μακόμο και με έναν τρομακτικό βρυχηθμό όρμησε καταπάνω του. Ο Μακόμο πυροβόλησε με το ρεβόλβερ του και για μια στιγμή το ζώο ηρέμησε. Αν και, όπως φάνηκε, βρήκε γρήγορα τον εαυτό της και όρμησε και πάλι στον Μακόμο, ο οποίος αυτή τη φορά την έπιασε από το κεφάλι. Το ζώο ήταν κάτω, αλλά όχι νοκ άουτ. Έπειτα από μια στιγμή, η τίγρης κινήθηκε και πάλι απειλητικά κατά του Μαρτίνι, ρίχνοντάς τον κάτω με συντριπτικό χτύπημα». «Όλοι πίστεψαν ότι αυτό ήταν το τέλος του Αφρικανού», συνεχίζει η «Nottinghamshire Guardian», «και η κατασπάραξή του ήταν απλώς θέμα λίγων λεπτών για τα δόντια του αιλουροειδούς. Ωστόσο, ένας από τους τίγρεις του Μακόμο, ο μεγάλος αγαπημένος του, βλέποντας τον Αφρικανό ανυπεράσπιστο, όρμησε αμέσως στον επιτιθέμενο και μια απεγνωσμένη μάχη ξεκίνησε». Ο Μαρτίνι έζησε τελικά από το απρόοπτο γεγονός, καθώς τον έσωσε πράγματι το πιστό του ζώο, αν και οι επιθέσεις δεν σταμάτησαν στα επόμενα χρόνια. Το 1868 μέτρησε ένα ακόμα ξακουστό περιστατικό, όταν ένα άγριο λιοντάρι, ο τρανός Γουάλας, του όρμησε σε σόου στο Σάντερλαντ, πυροδοτώντας μια μυθικών διαστάσεων μάχη ανθρώπου και ζώου. Το τρομερό λιοντάρι έζησε μέχρι το 1875 και κατόπιν βαλσαμώθηκε και αγοράστηκε από το Μουσείο του Σάντερλαντ (1879), ως φόρο τιμής στην άγρια μονομαχία Μακόμο και Γουάλας. Αν και ο Μαρτίνι δεν στάθηκε τόσο τυχερός, καθώς το Σάντερλαντ έμελλε να γίνει γι’ αυτόν μοιραίος τόπος. Στις αρχές του 1871 το τσίρκο επέστρεψε στην πόλη και ο Μακόμο πέθανε στο ξενοδοχείο όπου διέμενε τα μέλη του στις 11 Ιανουαρίου, χτυπημένος από ρευματικό πυρετό. Στο μνήμα που έστησε ο ιδιοκτήτης του τσίρκου για τον θρυλικό 35χρονο (περίπου) θηριοδαμαστή, έγραφε: «Το μνημείο αυτό αναγέρθηκε από τον κ. Γουίλιαμ Μάντερς, ιδιοκτήτη του Grand National Star Menageries, ως φόρο τιμής στον παλιό του φίλο και πιστό υπηρέτη». Ο Μάντερς προσέλαβε αμέσως τον αντικαταστάτη του Μακόμο, έναν επίσης μαύρο, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την καριέρα πολλών Αφρικανών στο τσίρκο της Αγγλίας… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr