Πώς ένας φτωχός βιοπαλαιστής έφτασε να γίνει ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ευρώπης

Έχοντας εκθρονίσει κατά περιόδους ακόμα και τον Μπιλ Γκέιτς από την κορυφή των δισεκατομμυριούχων του πλανήτη, ο Αμάνσιο Ορτέγκα είναι σήμερα ο τέταρτος πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου, παραμένοντας στην πρώτη πεντάδα εδώ και δυο σχεδόν δεκαετίες! Το «Forbes» εκτιμά σήμερα τον πλούτο του 81χρονου Ισπανού στα 79,3 δισ. δολάρια, έχοντας διανύσει τεράστιο δρόμο από την εποχή που άνοιγε με την πρώην γυναίκα του μια μπουτίκ στη Λα Κορούνια ονομάζοντάς τη «Zorba», από τον αγαπημένο τους Έλληνα! Τα χρόνια πέρασαν από το 1975, το «Zorba» έγινε «Zara» και ο Αμάνσιο έβγαζε τώρα περισσότερα από 400 εκατ. δολάρια τον χρόνο, ανοίγοντας τη μία φίρμα ρούχων πίσω από την άλλη και αποκτώντας την ίδια στιγμή ουρανοξύστες παντού στον κόσμο, από τη Μαδρίτη και τη Βαρκελώνη ως το Λονδίνο, το Σικάγο, το Μαϊάμι και τη Νέα Υόρκη. Έχοντας βρεθεί για τέσσερις φορές -αν και σύντομες- στη θέση του πλουσιότερου ανθρώπου του κόσμου, δεν είναι και πολλά αυτά που δεν μπορεί πια να κάνει εκείνο το παιδί για τα θελήματα που πάλευε για τον επιούσιο. Και παρά την απήχηση των εταιριών του στον κόσμο, εκείνος παρέμεινε όσο πιο μυστικοπαθής και μυστηριώδης γινόταν, λες και ήταν ακόμα εκείνο το ντροπαλό παιδί που μοχθούσε καθημερινά για λίγα «ψίχουλα». Ο Ορτέγκα συνεχίζει να μη δίνει συνεντεύξεις και μέχρι σχετικά πρόσφατα δεν κυκλοφορούσαν καν φωτογραφίες του, κάνοντας ακόμα και τους επενδυτές του «να τον μπερδεύουν με τους υπαλλήλους του», όπως είχε αποκαλύψει ο «Economist». Αυτός παρέμεινε σεμνός και ταπεινός, και εξόχως τσιγγούνης -αν πιστέψουμε κάποιους-, τρώγοντας αποκλειστικά στο κυλικείο της εταιρίας του και παίρνοντας καφέ από την ίδια «προσιτή» καφετέρια για σειρά δεκαετιών. Ίσως γιατί δεν ξέφυγε ποτέ από την εποχή που παρατούσε το σχολείο και μαθήτευε ως ράφτης, πριν αρχίσει να πουλά τα δικά του μπουρνούζια και πετσέτες. Ή ίσως γιατί έχει λίγες ανάγκες, τόσο λίγες που δεν έχει τι να κάνει όλα αυτά τα δισεκατομμύρια στην πεζή καθημερινότητά του. Έτσι άνοιξε το πρώτο του Zara το 1975, το οποίο πήγαινε τόσο καλά που μέχρι την επόμενη χρονιά είχε αγοράσει τον πρώτο του ηλεκτρονικό υπολογιστή για να παρακολουθεί τις πωλήσεις. Ήταν ωστόσο το συνολικό όραμά του για ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο αυτό που θα τον καθιέρωνε εμπορικά. Ο Αμάνσιο επέμενε από την αρχή σε ένα ευέλικτο και ταχύτατο σύστημα παραγωγής και διανομής έτσι ώστε να χρειάζονται μόλις 10 μέρες για να περάσει ένα ρούχο από τον σχεδιασμό στην παραγωγή. Αλλά και να μπορεί να εφοδιάζεται το κατάστημα εντός 48 ωρών, έστω κι αν μιλάμε για… όλο το κατάστημα, όπου κι αν είναι στην οικουμένη! Ακόμα και όταν η Zara μεγάλωνε και γινόταν Inditex, ο μητρικός όμιλος που κατέχει πολλές ακόμα μεγάλες μάρκες (Bershka, Massimo Dutti, Pull&Bear και Stradivarius) αλλά και εργοστάσια παραγωγής και διανομής, ο Ορτέγκα συνέχισε να μην έχει το δικό του γραφείο. Τον έβρισκαν όλοι στο μικρό σχεδιαστήριο της Zara Woman, της «ναυαρχίδας» του ομίλου του, και τον έβρισκαν καθημερινά, καθώς πέρασε 25 χρόνια χωρίς μία μέρα ρεπό…

Πρώτα χρόνια

Ο Αμάνσιο Ορτέγκα Γκαόνα γεννιέται στις 28 Μαρτίου 1936, στο ξεκίνημα του ισπανικού εμφύλιου πολέμου, σε ένα μικρό χωριουδάκι της βόρειας Ισπανίας. Ήταν το μικρότερο από τα τέσσερα παιδιά ενός σιδηροδρομικού υπαλλήλου, ο οποίος πήρε σύντομα απόσπαση για τη Λα Κορούνια, όπου μεγάλωσε τελικά ο Αμάνσιο. Και μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια και την ανέχεια, σε ένα διαμερισματάκι στις εργατικές πολυκατοικίες της πόλης. Η μητέρα έπιασε δουλειά ως καθαρίστρια, ακόμα κι έτσι όμως έξι στόματα δεν μπορούσαν να θρέψουν. Κι έτσι ο 14χρονος Αμάνσιο εγκατέλειψε το σχολείο για να βγει νωρίς-νωρίς στη βιοπάλη. Από παιδί για τα θελήματα αριστερά και δεξιά, έπιασε τελικά δουλειά σε ένα υφασματάδικο, όπου έμαθε να ράβει με το χέρι. Εκεί έμαθε όμως και κάτι άλλο, πως για να φτιάξεις μια πετυχημένη εμπορικά επιχείρηση πρέπει να δίνεις στον πελάτη αυτό που θέλει. Στα 16 του πια, συλλαμβάνει μια καταπληκτική ιδέα. Στη δεκαετία του 1950 επιστρατεύει λοιπόν τις φτωχές γυναίκες της αυτόνομης Γαλικίας στη μοδιστρική. Φτιάχνει γυναικείες ενώσεις με μοδίστρες που ράβουν τα πάντα, από γυναικεία εσώρουχα και νυχτικά μέχρι και μωρουδιακά. Δίνει δουλειά στην περιοχή που μαστίζεται από την ανεργία και παραμένει στο πλευρό τους. Χρόνια αργότερα, πολλές από κείνες τις εργάτριές του θα έβγαιναν να πουν πόσο καλές ήταν οι συνθήκες εργασίας αλλά και πόσο ευαίσθητος ήταν ως εργοδότης ο νεαρότατος Αμάνσιο…

Η φίρμα που θα τον έκανε βασιλιά

Το 1963, έχοντας πια δέκα χρόνια επιχειρηματικής εμπειρίας στις πλάτες του, ανοίγει ένα μαγαζάκι στο κέντρο της Λα Κορούνια με ρόμπες, μπουρνούζια και πετσέτες. Το είπε Confecciones GOA και το έτρεχε με την οικογένειά του. Εκείνος ήταν υπεύθυνος για τις νέες τάσεις, ο αδερφός του Αντόνιο επέβλεπε το εμπορικό κομμάτι, η αδελφή του Τζοζέφα κρατούσε τα λογιστικά και η σύντροφός του Ροζαλία Μέρα ήταν η βασική του συνεργάτης. Από το 1966 και μετά η Ροζαλία θα ήταν και σύζυγός του. Έτσι πέρασαν τα χρόνια μέχρι το 1975, όταν ο σχεδόν 40άρης Αμάνσιο σκέφτηκε να ανοίξει ένα νέο μαγαζί στη Λα Κορούνια. Ήθελε να το ονομάσει «Zorba», από τον αγαπημένο του χαρακτήρα, αυτόν που ενσάρκωνε ο Άντονι Κουίν στο «Zorba the Greek». Επειδή δεν μπορούσε όμως να πάρει τα δικαιώματα για το Zorba, έπαιξε με τα γράμματα και κατέληξε στο Zara, που έμοιαζε πιο γυναικείο και εξωτικό, ιδιαίτερα στην ισπανική προφορά του (Θάρα). Κατέβασε λοιπόν την επιγραφή «Zorba» και έβαλε στη θέση της αυτό το «Zara». Το γειτονικό μπαρ, που λεγόταν «Zorba», το καταχάρηκε, μόνο που τελικά θα γελούσε τελευταίος ο Ορτέγκα. Το μπαρ «Zorba» παρέμεινε τοπική επιχείρηση, η Zara σύντομα θα επεκτεινόταν ωστόσο παντού στην Ισπανία και τον κόσμο ολόκληρο κατόπιν. Δέκα χρόνια αργότερα, ίδρυσε τη μητρική Inditex για να επιβλέπει τη ραγδαία ανάπτυξη της εταιρίας του, η οποία το 1989 άνοιξε το πρώτο της μαγαζί εκτός Ισπανίας, στην Πορτογαλία συγκεκριμένα. Στην επόμενη δεκαετία τα Zara θα αποβιβάζονταν σε Παρίσι και Λονδίνο, προσφέροντας μόδα σε πολύ προσιτές τιμές. Το επιχειρηματικό του πλάνο είχε αποδώσει καρπούς και μάλιστα ζηλευτούς. Ο Αμάνσιο ήθελε ένα μαγαζί που να ψωνίζεις φτηνά, χωρίς να μοιάζει ωστόσο φτηνιάρικο. Τα καταστήματά του ήταν πάντοτε μεγάλα και σε κεντρικότατα σημεία, ενώ τα ρούχα του ήταν καθημερινές προσαρμογές των μοντέλων της υψηλής ραπτικής. Τα οποία έραβε φυσικά σε χρόνο-αστραπή! Την ώρα που ένας σχεδιαστής χρειαζόταν μήνες για να φέρει την υψηλή ραπτική που παρουσίαζε στις επιδείξεις μόδας στα μαγαζιά του, ο Ορτέγκα κόπιαρε τα ρούχα τους, τα προσάρμοζε στα καθημερινά δεδομένα και τα είχε στα ράφια του σε δυο μόλις εβδομάδες! Οι μόδιστροι ήταν εξοργισμένοι μαζί του, το καταναλωτικό κοινό λάτρευε όμως τα καμώματά του, ιδιαίτερα εκείνη η μερίδα του κόσμου που δεν μπορούσε να αγοράσει την υψηλή ραπτική των κορυφαίων σχεδιαστών μόδας. Ο επιχειρηματικός κόσμος επαινούσε ταυτοχρόνως τη γραμμή παραγωγής του αλλά και την όλη αλυσίδα από τη σύλληψη μιας ιδέας μέχρι και την κυκλοφορία της στην αγορά. Ο «Economist» είχε αποκαλέσει τη Zara ως «το πιο φημισμένο ίσως παράδειγμα εφοδιαστικής αλυσίδας». Σχεδιαστές, μοδίστρες, υπεύθυνοι καταστημάτων και τα ίδια τα εργοστάσια της Inditex (που λειτουργούσαν άλλοτε αποκλειστικά σε ισπανικό έδαφος) ήταν μια καλοκουρδισμένη μηχανή που δεν είχε όμοιό της στον κλάδο της ένδυσης. Ήταν όμως και το άλλο, πως ο Αμάνσιο ξόδευε «ψίχουλα» στη διαφήμιση! Η Inditex συνεχίζει να δαπανά μόλις το 0,3% των εσόδων της στη διαφήμιση, την ίδια ώρα που τα άλλα μεγαθήρια της μόδας δαπανούν το 3,5-5%. Ο Ορτέγκα ήθελε τα ρούχα του να μιλούν από μόνα τους. Κι έτσι κατάφερε να φτιάξει 2.000 καταστήματα σε 88 χώρες!

Τα χρόνια της ακμής

Μπορεί τα Zara να υπάρχουν στον κόσμο εδώ και τέσσερις δεκαετίες, ο απαράμιλλος πλούτος του Ορτέγκα μετρά ωστόσο λίγο λιγότερο από δύο δεκαετίες. Όταν η μετοχή της Inditex εκτοξεύτηκε δηλαδή και δεν σταμάτησε να ανεβαίνει, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 570% την τελευταία δεκαετία! Ο Αμάνσιο συνεχίζει να κατέχει το 59% των μετοχών, κάτι που τον έχει φέρει στις πρώτες θέσεις του παγκόσμιου πλούτου. Παρά την τρελή επιτυχία του όμως, ο ίδιος κρατούσε σταθερά χαμηλό προφίλ. Μέχρι και πρόσφατα, υπήρχαν ελάχιστες φωτογραφίες του, καθώς ο ίδιος δεν έδινε συνεντεύξεις για δεκαετίες και δεκαετίες. Ο Ορτέγκα παραιτήθηκε από πρόεδρος του ομίλου του τον Ιούνιο του 2011, στα 75 του πια. Το Inditex Group ιδρύθηκε το 1988 και την ίδια χρονιά το πρώτο κατάστημα Zara στην Πορτογαλία, εκεί που βρήκε ο Ορτέγκα ακόμα φτηνότερο εργατικό δυναμικό από την Ισπανία. Το 1989 εμφανίστηκε το πρώτο του κατάστημα στις ΗΠΑ και μέχρι το 1998 είχε αποβιβαστεί και στο Λονδίνο. Και πια δεν ήταν μόνο τα Zara, καθώς ο Ορτέγκα είχε ήδη ρίξει στην αγορά τα Pull&Bear και Massimo Dutti (1991), τα Stradivarius (1994), τα Bershka (1998), τα Oysho (2000) και τα Uterqüe (2008). Μέχρι το 2000, έστελνε τα ρούχα του σε περισσότερες από 30 αγορές. Πιστός στο επιχειρηματικό του όραμα, η Zara σχεδίαζε και διένειμε παγκοσμίως περισσότερα από 12.000 νέα σχέδια τη χρονιά, με την ταχύτητα να είναι η αιχμή του δόρατός της. Τα καταστήματά του άλλαζαν όλα τους τα ρούχα δύο φορές τον χρόνο και ο όμιλός του κατάφερε το αδύνατο, όπως ακριβώς το ήθελε ο ίδιος: να αποστέλλονται τα ρούχα του παντού στον κόσμο εντός 48 ωρών! Οι σχεδιαστές του αποδίδουν τρία σχέδια την ημέρα και ένα από αυτά θα μπει άμεσα στην παραγωγή, φτάνοντας τελικά στο κατάστημα σε χρόνο-αστραπή. Οι 137.000 υπάλληλοί του στις 88 χώρες είναι μια καλοκουρδισμένη μηχανή που αποφέρουν στην εταιρία του περισσότερα από 18 δισ. ευρώ τον χρόνο. Σήμερα ένα νέο κατάστημα της αλυσίδας ανοίγει κάπου στον κόσμο κάθε μέρα, ένας ρυθμός που δεν υπάρχει άλλη αλυσίδα ένδυσης που να μπορεί να ανταγωνιστεί. Οι περισσότερες μονάδες παραγωγής συνεχίζουν να έχουν βάση στην Ισπανία, αν και πλέον τα ρούχα της Inditex ράβονται ακόμα και στην Κίνα και το Μαρόκο…

Προσωπική ζωή

Η κόρη του Ορτέγκα, Σάντρα Ορτέγκα-Μέρα, είναι πλέον η πλουσιότερη γυναίκα της Ισπανίας, κληρονομώντας αυτό το 7% που είχε η μητέρα της στην εταιρία που είχε ιδρύσει από κοινού με τον σύζυγό της. Ο Αμάνσιο έχει και δύο ακόμα παιδιά, ένα από τον πρώτο του γάμο και ένα από τον δεύτερο. Η ζωή του ήταν μέχρι πρόσφατα σχεδόν μυστική και ο ίδιος έμπαινε σε μεγάλο κόπο για να διασφαλίζει την ιδιωτικότητά του. Με την πρώτη του σύζυγο μάλιστα δεν είχαν εμφανιστεί ποτέ μαζί, ούτε άφηναν τους παπαράτσι να τραβούν φωτογραφίες τους. Ξέρουμε πάντως πως με τη Ροζαλία χώρισαν το 1986 και το 2001 παντρεύτηκε τη δεύτερη σύζυγό του, με την οποία διατηρούσαν κρυφό δεσμό από το 1983. Είναι 18 χρόνια μικρότερή του και ήταν άλλοτε υπάλληλός του, αν και πλέον διατηρεί θέση στο διοικητικό συμβούλιο του κολοσσού Inditex. Την κόρη του, που αναμένεται να τον διαδεχθεί κάποια στιγμή στο τιμόνι του κολοσσού, την έχει εκπαιδεύσει μάλιστα προσωπικά, αρχίζοντας την καριέρα της στην πατρική αυτοκρατορία από πωλήτρια σε κάποιο κατάστημα. Ο Αμάνσιο έχει σήμερα συμμετοχές σε πάμπολλους κλάδους και φιγουράρει στα διοικητικά συμβούλια τραπεζών, τουριστικών επιχειρήσεων, κτηματομεσιτικών κολοσσών, ακόμα και πετρελαϊκών. Όσο ο πλούτος του συνεχίζει να αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς, ο ίδιος δίνει εκατοντάδες εκατομμύρια σε φιλανθρωπικές δράσεις, κυρίως μέσω του ιδρύματός του Paideia Foundation.

Η τελευταία προσθήκη στη στρατιά των ουρανοξυστών του ήρθε το 2011, όταν πλειοδότησε για να αποκτήσει το 43οροφο κτίριο γραφείων της Μαδρίτης, τον φοβερό Πύργο Πικάσο. Του στοίχισε 556 εκατ. δολάρια, τα οποία πλήρωσε σε μετρητό! Το 2014 επένδυσε 1 δισ. δολάρια μέσα σε τέσσερις μήνες, αγοράζοντας μερικά ακόμα κτίρια σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Παρά το γεγονός ότι σήμερα έχει τοποθετήσει τον αντιπρόεδρό του, Pablo Isla, ως πρόεδρο της αυτοκρατορίας του, δεν έχει σταματήσει να ασχολείται με τον κολοσσό του. Δύο φορές τη μέρα τον βλέπουν οι υπάλληλοί του να πηγαίνει στο στρατηγείο της Inditex, μερικά τετράγωνα μακριά από το σπίτι του δηλαδή, δείχνοντας πως παρά τα 81 του χρόνια δεν έχει σκοπό να ανακόψει ρυθμούς. Και παρά τα αμέτρητα δισεκατομμύριά του, συνεχίζει να ζει σε ένα ταπεινό σπίτι στη Λα Κορούνια, συνεχίζοντας ακόμα και σήμερα να μην παίρνει ούτε μία μέρα άδεια. Τρώει ακόμα στο κυλικείο της Inditex και μοιράζεται το τραπέζι του με κάθε υπάλληλό του που θέλει να του πει μια «καλησπέρα». Όταν κάνει μάλιστα μια στο τόσο διακοπές, η Ελλάδα είναι το αγαπημένο του μέρος… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr