Σαν ένα δυστοπικό – μεταποκαλυπτικό κινηματογραφικό σενάριο, οι αυξανόμενες θερμοκρασίες προκαλούν μεταλλάξεις στους μύκητες με τρόπους που όχι μόνο τους καθιστούν υπερμολυσματικούς, αλλά και ανθεκτικούς στα φάρμακα.
Όπως διαπιστώθηκε από πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Microbiology, αυτή η εφιαλτική εξέλιξη θα μπορούσε να είναι μια πραγματικότητα. «Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς ο κόσμος θερμαίνεται», σημείωσε η ερευνητική ομάδα του Ιατρικού Πανεπιστημίου Ναντζίνγκ της Κίνας, με επικεφαλής την Jingjing Huang.
«Ο κίνδυνος και η σημασία των νέων παθογόνων μυκήτων πιστεύεται ότι υποτιμούνται σοβαρά», τονίζουν στα συμπεράσματά τους και προσθέτουν:
«Η μεταλλαξιγένεση (η διαδικασία με την οποία οι γενετικές πληροφορίες ενός οργανισμού αλλάζουν με τη δημιουργία μετάλλαξης) λόγω της θερμοκρασίας μπορεί να επιτρέψει την ανάπτυξη μυκήτων παν-ανθεκτικών στα φάρμακα και υπερ-μολυσματικών. Η παγκόσμια υπερθέρμανση μπορεί να προάγει την εξέλιξη νέων παθογόνων μυκήτων».
Όπως αναφέρει το Science Alert, οι μυκητιασικές λοιμώξεις ήδη προκαλούν περίπου 3,75 εκατομμύρια θανάτους ετησίως, παρά το γεγονός ότι τα περισσότερα είδη προτιμούν πολύ χαμηλότερες θερμοκρασίες από αυτές που βρίσκονται μέσα στο ανθρώπινο σώμα.
Όμως, έρευνα έχει υποδείξει ότι οι μύκητες αναγκαζόμενοι να προσαρμοστούν σε θερμότερα περιβάλλοντα μπορεί να αλλάξουν εντελώς τη φυσιολογία τους.
Οι επιστήμονες πρόσφατα εντόπισαν τον πρώτο γνωστό μύκητα που πιθανόν εμφανίστηκε ως παθογόνος λόγω της κλιματικής αλλαγής: τον Candida auris. Καθώς κάποιοι μύκητες γίνονται πιο ανθεκτικοί στη ζέστη, περισσότερα είδη θα αναγνωρίσουν το σώμα των θηλαστικών ως ένα προστατευτικό καταφύγιο όπου μπορούν να ανθίσουν.
Η έρευνα
Αναλύοντας αρχεία μυκητιασικών λοιμώξεων από 96 νοσοκομεία στην Κίνα μεταξύ 2009 και 2019, η ομάδα της Huang εντόπισε μια ομάδα μυκήτων που δεν είχε ποτέ εντοπιστεί προηγουμένως σε ανθρώπους. Ο Rhodosporidiobolus εμφανίστηκε σε ανθρώπινο σώμα ανεξάρτητα σε δύο άσχετες μεταξύ τους περιπτώσεις.
Το ένα στέλεχος απομονώθηκε από έναν 61χρονο ανοσοκατασταλμένο άνδρα, που πέθανε από πολυοργανική ανεπάρκεια παρά τις θεραπείες με τα αντιμυκητιασικά φάρμακα φλουκοναζόλη και κασποφουγκίνη. Το δεύτερο στέλεχος απομονώθηκε από έναν 85χρονο άνδρα που πέθανε από αναπνευστική ανεπάρκεια μετά από θεραπεία με φλουκοναζόλη.
Συμπεριλαμβάνοντας αυτά τα δύο στελέχη και άλλα από περιβαλλοντικές πηγές, οι ερευνητές απομόνωσαν οκτώ διαφορετικά είδη Rhodosporidiobolus και τα εξέθεσαν στη μέση θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος των 37 °C στο εργαστήριο. Τα είδη R. fluvialis και R. nylandii επέδειξαν ιδιαίτερη ανοχή τη ζέστη. Μάλιστα για το είδος R. fluvialis, το θερμό περιβάλλον πυροδότησε και μια μετάβαση από τη μορφή μονόκυττου ζυμομύκητα σε μια πιο επιθετική ψευδοϋφική φάση.
Και τα δύο είδη παρουσίασαν την ίδια ανοχή όταν εισήχθησαν σε ποντίκια. Στην ψευδοϋφική του μορφή, το R. fluvialis όχι μόνο ευημερούσε σε θερμότερες συνθήκες αλλά ήταν πιο ανθεκτικό στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, σκοτώνοντας περισσότερα από αυτά αντί να το σκοτώνουν. Τόσο ο μύκητας R. fluvialis όσο και ο R. nylandii αποδείχθηκαν επίσης ανθεκτικοί και στα τρία πιο κοινά χρησιμοποιούμενα αντιμυκητιασικά φάρμακα – φλουκοναζόλη, κασποφουγκίνη και αμφοτερικίνη Β.
Η Huang και οι συνεργάτες της βρήκαν μια ουσία στην οποία ο Rhodosporidiobolus δεν φαινόταν να προσαρμόζεται τόσο εύκολα: την πολυμυξίνη Β – ένα εγκεκριμένο από τον FDA βακτηριοκτόνο. Δυστυχώς, αυτό το φάρμακο είναι τοξικό για τα νευρικά και τα νεφρικά κύτταρα.
Κίνδυνος μιας ολέθριας πανδημίας
Καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξάνονται, αυτές οι μεταλλάξεις των μυκήτων θα μπορούσαν να αυξήσουν τον κίνδυνο μιας ολέθριας πανδημίας. Για αυτό, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, είναι επείγουσα ανάγκη η ανάπτυξη περισσότερων μυκητοκτόνων φαρμάκων.
