Βρισκόμαστε στο 1971. Ο Γρηγόρης Γρηγοριάδης, ο τότε 37χρονος, έλληνας καθηγητής Βιοχημείας στο University College του Λονδίνου, μέσα σε ένα εργαστήριο του Royal Free Hospital School of Medicine ανακαλύπτει μαζί με την συνάδελφό του Μπρέντα Ράιμαν, τον τρόπο με τον οποίο τα λιποσώματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πιο αποτελεσματική μεταφορά φαρμάκων στο ανθρώπινο σώμα.

Όπως αναφέρει σε εκτενές του αφιέρωμα ο Independent, η πρώτη επιστημονική δημοσίευση για τη λειτουργία τους έγινε στα τέλη εκείνης της χρονιάς. Τρία χρόνια αργότερα, το 1974, ο καθηγητής Γρηγοριάδης σε συνεργασία με τον Αντονι Αλισον από το Κλινικό Ερευνητικό Κέντρο του Νοσοκομείου Nόρθγουικ Παρκ στο Χάροου του Λονδίνου, δημοσιεύσαν μια από κοινού μελέτη στο Nature σχετικά με τη χρήση λιπιδιακών νανοσωματιδίων ως οχημάτων μεταφοράς αντιγόνων στα εμβόλια.

Ήταν μια κομβικής σημασίας ανακάλυψη για το μέλλον των εμβολιασμών.

Ο Γρηγοριάδης είχε «δει» μισόν αιώνα πριν, την πορεία των COVID-19 mRNA εμβολίων, τα οποία δίνουν «οδηγίες» στα κύτταρα να παράγουν μία ειδική πρωτεΐνη, η οποία βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού που προκαλεί την COVID-19.

Μόλις παραχθεί η πρωτεΐνη, βάσει της οποίας ο οργανισμός δημιουργεί αντισώματα, το κύτταρο διασπά τις οδηγίες και τις ξεφορτώνεται. Στο εμβόλιο τόσο των Pfizer/BioNtech όσο και της Moderna, αυτά τα νανοσωματίδια λιπιδίων χρησιμοποιούνται για να μεταφέρουν το mRNA στο ανθρώπινο σώμα, προστατεύοντάς το παράλληλα, μια τεχνολογία βασισμένη στην καινοτόμο έρευνα του καθηγητή Γρηγοριάδη και των συναδέλφων του, η οποία είχε χρησιμοποιηθεί και τη δεκαετία του ’90 για τη δημιουργία εμβολίων κατά της γρίπης και της ηπατίτιδας Α.

Χωρίς την ανακάλυψη, το 1971, της μεθόδου χρήσης των λιποσωμάτων ως «οχημάτων μεταφοράς» ευάλωτων φαρμάκων και εμβολίων εντός του ανθρώπινου οργανισμού, σήμερα δεν θα είχαμε το εμβόλιο κατά του κορονοϊού τόσο των Pfizer/BioNtech όσο και της Moderna, καθώς το mRNA είναι ένα άκρως ευάλωτο «φορτίο» για μεταφορά το οποίο χωρίς το κατάλληλο «όχημα» καταστρέφεται εν ριπή οφθαλμού.

Ως λιπαρή βιολογική ασπίδα, τα νανοσωματίδια λιπιδίων στο εμβόλιο περικλείουν τα μόρια του mRΝΑ και δρουν ως σύστημα παράδοσης, καθώς ταξιδεύουν από τη σύριγγα στον οργανισμό μας. Επιπλέον, τα νανοσωματίδια λιπιδίων μπορούν να λειτουργήσουν και ως ανοσοενισχυτικά, αυξάνοντας ως και 100 ή και 200 φορές την αποτελεσματικότητα των εμβολίων μέσω της παραγωγής περισσότερων αντισωμάτων από τον ανθρώπινο οργανισμό.

Και όλα αυτά τα οφείλουμε στον Γρηγόρη Γρηγοριάδη.

Ο κ. Γρηγοριάδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1934. Σπούδασε Χημεία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και όταν ολοκλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία στην αεροπορία, έφυγε στο εξωτερικό καθώς στην Ελλάδα δεν μπορούσε να βρει δουλειά. Στην αρχή πήγε στο Αμβούργο, ενώ θυμάται πως έφτασε στον Καναδά στις 22 Νοεμβρίου του 1963, ακριβώς την ημέρα που δολοφονήθηκε ο Τζον Φ. Κένεντι στο Ντάλας. Στη συνέχεια πήγε στη Νέα Υόρκη και από εκεί στο Λονδίνο και τα υπόλοιπα… είναι ιστορία, που λένε.

Ο, σήμερα 86χρονος, καθηγητής από το σπίτι του, στο Νόρθγουρντ του Μίντλσεξ, μίλησε στην βρετανική εφημερίδα λίγες ημέρες αφού έλαβε το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech σε ένα ιατρικό κέντρο στην πόλη της μόνιμης κατοικίας του.

Μιλώντας στον «Independent», ο καθηγητής Γρηγοριάδης είπε ότι ήταν «πολύ χαρούμενος» που έλαβε το εμβόλιο, καθώς πλέον, όπως λέει, θα μπορεί με τη σύζυγό του, Σούζαν, «να χαρούν τα εγγόνια τους που έχουν να δουν πολύ καιρό».

«Ήμασταν οι πρώτοι που προτείναμε τα λιποσώματα ως φορείς εμβολίων. Δημοσιεύαμε άρθρα και ελπίζαμε ότι είναι σημαντικό, αλλά ποτέ δε φαντάστηκα ότι θα έφτανε σε αυτό το σημείο και θα χρησίμευε σε μια πανδημία όπως αυτή» είπε ο καθηγητής Γρηγοριάδης και αποκάλυψε ότι όταν άκουσε πρώτη φορά για την Covid σκέφτηκε «πόσο κρίμα είναι που δεν έχει εργαστήριο για να κάνει κάτι γι’ αυτό».

Ο, πλέον ομότιμος καθηγητής στο University College London, έχει δημοσιεύσει περίπου 400 ερευνητικές εργασίες, κριτικές, άρθρα και κεφάλαια βιβλίων, καθώς και 27 τόμους για τη διανομή φαρμάκων και εμβολίων.

Πώς έγινε η ανακάλυψη

Περιγράφοντας στην εφημερίδα πώς έγιναν οι ανακαλύψεις είπε ότι το 1970, μπήκε στο εργαστήριο της Μπρέντα Ράιμαν στο Royal Free Hospital School of Medicine για να εργαστεί πάνω σε συστήματα που μπορούσαν να στοχεύσουν στη θεραπεία της ασθένειας από την αποθήκευση γλυκογόνου στο συκώτι. Ένα από τα υπό εξέταση συστήματα ήταν οι κάψουλες νάιλον. «Απέρριψα όμως το νάιλον ως μη βιοδιασπώμενο» εξήγησε.

Ένας άλλος επιστήμονας στο εργαστήριο εργαζόταν για λιποσώματα και ο ίδιος με τη συνάδελφό του συμφώνησαν να δοκιμάσουν και να χρησιμοποιήσουν τα σταγονίδια λίπους για να παγιδεύσουν το ένζυμο που απαιτείται και να το «οδηγήσουν» στο ήπαρ.

«Αποδείχθηκε ότι ανακινώντας το ξηρό λιπίδιο με νερό που περιέχει το ένζυμο, το ένζυμο παγιδευόταν στα λιποσώματα» πρόσθεσε.

Κλείνοντας, ο έλληνας καθηγητής εκτίμησε ότι η «τεχνολογία των εμβολίων» θα συνεχίσει να βελτιώνεται περαιτέρω και πως η χρήση των νανοσωματιδίων λιπιδίων θα γίνει ακόμη πιο κοινή στο κοντινό μέλλον.