Μήπως παίρνετε πάρα πολλές βιταμίνες;

Οι βιταμίνες είναι οργανικές χημικές ενώσεις απαραίτητες για την φυσιολογική ανάπτυξη και διατήρηση του οργανισμού. Ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να τις συνθέσει και έτσι είναι απαραίτητο να λαμβάνονται μέσω της διατροφής.

Οι βιταμίνες επιτελούν διάφορες βιοχημικές λειτουργίες, ωστόσο, η δράση τους έγκειται γενικά στη ρύθμιση της μεταβολικής διαδικασίας και των ενεργειακών μετατροπών που συμβαίνουν στον οργανισμό. Μερικές βιταμίνες (π.χ. βιταμίνη D) δρουν σαν ορμόνες, ρυθμίζοντας τον μεταβολισμό των ανόργανων στοιχείων, ή την ανάπτυξη και διαφοροποίηση των κυττάρων και των ιστών (π.χ. ορισμένες μορφές της βιταμίνης Α).

Άλλες βιταμίνες (π.χ. βιταμίνη Ε και C) δρουν ως αντιοξειδωτικά, ενώ κάποιες άλλες (π.χ. βιταμίνες του συμπλέγματος Β) λειτουργούν ως πρόδρομες ουσίες, οι οποίες βοηθούν τα ένζυμα του οργανισμού στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπών και στη μεταφορά ενέργειας.

Ο κίνδυνος υπερβιταμίνωσης

Έλλειψη μίας ή περισσοτέρων βιταμινών, επιβραδύνει τις ειδικές μεταβολικές εργασίες και μπορεί να αλλάξει τη μεταβολική ισορροπία του οργανισμού, προκαλώντας ποικίλες παθολογικές καταστάσεις. Ωστόσο, η ανεπαρκής πρόσληψη βιταμινών και τα συμπτώματα αβιταμίνωσης ή υποβιταμίνωσης, είναι προβλήματα που δεν συναντούνται ιδιαίτερα συχνά στις δυτικές χώρες.

Ανά τακτά χρονικά διαστήματα, επιστημονικοί φορείς σε όλο τον κόσμο αναθεωρούν τα συνιστώμενα επίπεδα ημερήσιας πρόσληψης βιταμινών, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, το φύλο, την φυσιολογική κατάσταση του οργανισμού (π.χ. εγκυμοσύνη) και την ύπαρξη ασθένειας. Όταν η πρόσληψη βιταμινών βρίσκεται κοντά στα συνιστώμενα επίπεδα, είναι σχεδόν απίθανο να προκληθεί οποιοδήποτε πρόβλημα. Αντίθετα, υψηλότερη πρόσληψη κάποιων βιταμινών, ιδιαίτερα όταν είναι καθημερινή, είναι πιθανό να αποβεί τοξική.

Καθώς ο τρόπος ζωής γίνεται ολοένα και πιο γρήγορος και ο προγραμματισμός των γευμάτων δεν αποτελεί προτεραιότητα για πολλούς ανθρώπους, η απαίτηση και η χρήση των συμπληρωμάτων διατροφής έχει αυξηθεί. Στις μέρες μας, βρίσκεται διαθέσιμη στο εμπόριο μια μεγάλη γκάμα συμπληρωμάτων διατροφής, η οποία περιλαμβάνει πολυβιταμινούχα σκευάσματα και σκευάσματα μεμονωμένων ή συνδυασμένων βιταμινών. Τα συμπληρώματα χρησιμεύουν κυρίως για να αντισταθμίσουν την ανεπαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών από ορισμένους ανθρώπους, ή για να αυξήσουν περαιτέρω την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.

Μια άλλη, αναπτυσσόμενη αγορά, είναι αυτή των εμπλουτισμένων τροφίμων, δηλαδή τροφίμων τα οποία έχουν εμπλουτιστεί με επιπλέον θρεπτικά συστατικά. Για παράδειγμα, η βιομηχανία τροφίμων προσθέτει βιταμίνες και μέταλλα στα δημητριακά του πρωινού, βιταμίνη C σε ροφήματα και καραμέλες, ή βιταμίνη Α στις μαργαρίνες. Τα προϊόντα αυτά στοχεύουν στην ενίσχυση της υγείας, και όλο και περισσότεροι άνθρωποι τα επιλέγουν προκειμένου να προσθέσουν επιπλέον βιταμίνες και μέταλλα στην διατροφή τους.

Τα συμπληρώματα βιταμινών και τα εμπλουτισμένα τρόφιμα είναι χρήσιμα για την ενίσχυση της διατροφής, όταν όμως λαμβάνονται σε υπερβολικές ποσότητες, μπορούν να αποβούν εξαιρετικά επιβλαβή. Όσοι άνθρωποι καταναλώνουν μια υγιεινή διατροφή, την οποία ενισχύουν με εμπλουτισμένα τρόφιμα, και παράλληλα λαμβάνουν συμπληρώματα βιταμινών έχουν την πρόθεση να εξασφαλίσουν στον οργανισμό τους τα απαραίτητα στοιχεία για τη διασφάλιση καλής υγεία.

Όμως, πολλοί άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν πως δεν υπάρχει κάποιο πλεονέκτημα από τη λήψη βιταμινών σε ποσότητες υψηλότερες από τις συνιστώμενες, και πολλοί περισσότεροι δεν γνωρίζουν πως η υπερβολική πρόσληψη βιταμινών είναι πιθανό να οδηγήσει σε σαφή μειονεκτήματα για την υγεία τους. Είναι γεγονός πως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν προσλαμβάνουν μεγαδόσεις βιταμινών, αλλά ας σκεφτούμε ένα παράδειγμα, που αποκαλύπτει πως δεν είναι δύσκολο να το «παρακάνουμε».

Έστω ότι στο πρωινό καταναλώνετε εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού, μια ενεργειακή μπάρα αργότερα, εμπλουτισμένα ζυμαρικά στο γεύμα και λαμβάνετε ένα πολυβιταμινούχο καθημερινά. Τότε, είναι πολύ εύκολο να προσλάβετε δόση βιταμινών πολύ μεγαλύτερη από τη συνιστώμενη.

Η αλόγιστη χρήση εμπλουτισμένων τροφίμων σε συνδυασμό με τη λήψη συμπληρωμάτων μπορεί να οδηγήσει σε προσλήψεις υψηλότερες της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης ή των ανώτατων ασφαλών ορίων για διάφορες βιταμίνες, με αποτέλεσμα την εμφάνιση δυσάρεστων παρενεργειών.

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις λιποδιαλυτές βιταμίνες, που συσσωρεύονται στους ιστούς. Σε περιπτώσεις υπερβολικής πρόσληψης μπορούν να εμφανιστούν συμπτώματα υπερβιταμίνωσης, που περιλαμβάνουν πονοκέφαλους, ηπατικές βλάβες, παραμόρφωση των οστών, μυαλγίες κ.ά.

Οι καταναλωτές, συχνά δεν είναι ενημερωμένοι για τους κινδύνους που ενέχει η υψηλή πρόσληψη λιποδιαλυτών βιταμινών Α, D και E. Στο εμπόριο υπάρχουν συμπληρώματα βιταμίνης Ε, που προωθούνται για την ανάπτυξη της τρίχας και των νυχιών. Εάν το συμπλήρωμα δεν ληφθεί βάση των οδηγιών και γίνει κατάχρηση, είναι δυνατόν να οδηγήσει σε θρόμβους στο αίμα, κόπωση, καρκίνο του μαστού και προβλήματα στο αναπαραγωγικό σύστημα.

Οι βιταμίνες Α και D, αποθηκεύονται στον λιπώδη ιστό του οργανισμού και στο ήπαρ. Ως αποτέλεσμα, η πρόσληψη μεγάλων ποσοτήτων μπορεί να προκαλέσει σοβαρότατες συνέπειες όπως κίρρωση του ήπατος, έντονη κόπωση, δερματική ξηρότητα και κνησμό.

Αντίθετα, οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες δεν αποθηκεύονται στον οργανισμό, γι’ αυτό και είναι ανεκτές σε αρκετά μεγαλύτερες ποσότητες. Όταν, για παράδειγμα, η βιταμίνη C προσλαμβάνεται σε ποσότητα μεγαλύτερη από τις ανάγκες του οργανισμού, η περίσσεια αποβάλλεται. Παρ’ όλα αυτά, πρόσληψη μεγαλύτερη των 2 γραμμαρίων, μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικές διαταραχές και διάρροια.

Παρομοίως, η θειαμίνη (Β1) και η ριβοφλαβίνη (Β2) θεωρούνται σχετικά ήπιες ακόμα και σε ποσότητες πολύ μεγαλύτερες από την συνιστώμενη πρόσληψη. Αντίθετα, η υπερβολική πρόσληψη βιταμίνης Β6 (πυριδοξίνη) μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές βλάβες, όπως απώλεια του αισθητηριακού και κινητικού ελέγχου.

Συμβουλές για τη λήψη βιταμινούχων συμπληρωμάτων

-Εάν λαμβάνετε συμπλήρωμα βιταμινών, προτιμήστε ένα που να παρέχει ποσότητες βιταμινών ίσες με την συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη.
-Να λαμβάνετε πάντα τα συμπληρώματα σύμφωνα με τις οδηγίες τους.
-Συζητήστε με το γιατρό για το συμπλήρωμα που παίρνετε και τη δόση του λαμβάνετε, ώστε να βρίσκεστε πάντα σε ασφαλή όρια.

Πηγή: mednutrition.gr