Τηλεφωνικές κλήσεις, emails και μηνύματα απάτης έχουν γίνει πια καθημερινότητα. Άνθρωποι πέφτουν θύματα από κάποια καλοστημένη παγίδα με στόχο να αποσπάσει προσωπικά δεδομένα ή χρήματα.
H συνειδητοποίηση πως έχεις εξαπατηθεί είναι σοκαριστική και επώδυνη. Συχνά, το πρώτο συναίσθημα είναι η άρνηση: «Δεν μπορεί να μου συνέβη αυτό!». Αλλά στη συνέχεια έρχεται η στιγμή να αντιμετωπίσεις το ψυχολογικό φορτίο.
Η ντροπή, η ενοχή, η αμηχανία είναι μερικά από τα κοινά συναισθήματα που βιώνουν όσοι έχουν πέσει θύματα απάτης. «Ορισμένοι αισθάνονται ντροπή και μπορεί να κατηγορούν τον εαυτό τους γιατί όπως συχνά λένε “θα έπρεπε να το είχαν καταλάβει”», σημειώνει στο Very Well Mind η ψυχολόγος Δρ. Κέιτλιν Κάμπελ. Άλλοι πάλι κυριεύονται από θυμό και οργή, αναζητώντας δικαίωση.
Το τραύμα από μια απάτη δεν είναι απλώς οικονομικό. Είναι και υπαρξιακό. Η εμπιστοσύνη διαταράσσεται προς τους άλλους ανθρώπους. Τα θύματα αναφέρουν πως καθένας στον δρόμο ή στο τηλέφωνο τους φαίνεται πλέον ύποπτος και συχνά γίνονται οξύθυμοι πιστεύοντας πως όσοι τους προσεγγίζουν – ή τους προτείνουν κάτι – επιχειρούν να τους εξαπατήσουν. Αυτό το είδος ψυχολογικού σοκ δεν περνά εύκολα. Απαιτεί χρόνο και, συχνά, υποστήριξη.
Ανάκαμψη και αποκατάσταση της εμπιστοσύνης
Πώς, λοιπόν, μπορεί κάποιος να ανακάμψει ψυχολογικά μετά από μια τέτοια εμπειρία; Η Δρ. Κάμπελ τονίζει πως η συναισθηματική φροντίδα πρέπει να είναι προτεραιότητα. «Η αληθινή ασφάλεια δεν προέρχεται από την καχυποψία, αλλά από τις υγιείς σχέσεις», σημειώνει και προσθέτει: «Η σύνδεση με άλλους που έχουν βιώσει κάτι παρόμοιο μπορεί να απαλύνει γρήγορα το αίσθημα της απομόνωσης και της ντροπής. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, μιλήστε με κάποιον που εμπιστεύεστε».
Είναι σημαντικό επίσης να καταρριφθεί η ιδέα ότι «μόνο αφελείς» πέφτουν θύματα. Οι απατεώνες βασίζονται σε εξελιγμένες μεθόδους χειραγώγησης, όχι στην αφέλεια του θύματος. Κανείς δεν είναι 100% προστατευμένος και η απόδοση δικαιοσύνης δεν είναι πάντα εφικτή. Πολλοί απατεώνες καταφέρνουν να εξαφανίσουν κάθε ίχνος.
Η αποδοχή του γεγονότος μπορεί να φέρει την εσωτερική λύτρωση. Το να δεις την απάτη εκ των υστέρων είναι εύκολο, όμως εκείνη τη στιγμή τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Όσο περισσότερο μιλάει κάποιος για αυτό, τόσο περισσότερο βοηθάει όχι μόνο τον εαυτό του, αλλά και τους άλλους να προστατευτούν. Επίσης η επικοινωνία με έναν θεραπευτή μπορεί να αποδειχθεί σημαντική για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης, αλλά και για να μάθει το άτομο να προστατεύεται πραγματικά και όχι να είναι απλώς καχύποπτο με όλους.
Το να πέσει κάποιος θύμα απάτης δεν είναι φταίξιμο δικό του. Αλλά μπορείτε να αναγνωρίζετε καλύτερα τα σημάδια στο μέλλον. Μη δίνετε προσωπικά στοιχεία σε τηλεφωνήματα, ακόμη και αν ο καλών ισχυρίζεται ότι είναι από κάποια γνωστή υπηρεσία. Να ελέγχετε, να ακούτε το ένστικτό σας και να ενημερώνεστε. Και, πάνω από όλα, να μη σιωπάτε. Όλοι έχουν μια ιστορία ή γνωρίζουν κάποιον που έχει πέσει θύμα απάτης. Μιλήστε για την εμπειρία σας και θα διαπιστώσετε πως είναι πιο κοινό φαινόμενο από όσο νομίζετε.
Οι απάτες είναι πλέον μάστιγα. Με υποστήριξη, αυτοσυμπόνια και επίγνωση, μπορείτε να ξεπεράσετε το τραύμα και να ξαναχτίσετε την εμπιστοσύνη σας. Και να θυμάστε πάντα: Δεν είστε εσείς αυτός που φταίει.
