Πριν από λίγες μέρες είδαμε στη λίστα με τα καλύτερα «κλικ» για το 2021 του πρακτορείου Associated Press, τρία από αυτά φέρουν ελληνική υπογραφή. Ο λόγος για τις εικόνες των: Πέτρου Γιαννακούρη, Πέτρου Καρατζιά και Θοδωρή Νικολάου. Τις ίδιες μέρες είδαμε και μια φωτογραφία του φωτορεπόρτερ και δημοσιογράφου Δημήτρη Ιωάννου, να βρίσκεται μέσα στις 18 καλύτερες ταξιδιωτικές φωτογραφίες του National Geographic για το 2021. Είχε προηγηθεί η σημαντική διάκριση του Κωνσταντίνου Τσακαλίδη με το συγκλονιστικό στιγμιότυπό του από την Εύβοια, αυτό που πολλοί έχουν αποκαλέσει ως «Η σύγχρονη και φωτογραφική εκδοχή της κραυγής του Μουνχ» να επιλέγεται ως ένα από τα καλύτερα της χρονιάς από το κορυφαίο περιοδικό TIME. Η πασίγνωστη πια φωτογραφία του με πρωταγωνίστρια την 81χρονη Παναγιώτα Ριτσόπη από τις Γούβες Ευβοίας έγινε μάλιστα και (ένα) από τα εξώφυλλα του περιοδικού.
«Εμείς μιλάμε με τις φωτογραφίες μας» θα μας πουν όλοι οι παραπάνω φωτορεπόρτερ όταν τους ζητάμε να μας μιλήσουν για τις εικόνες τους που ξεχώρισαν και όλοι προσθέτουν με υπερβάλλουσα σεμνότητα πως το να μπεις σε μια λίστα με τις «καλύτερες φωτογραφίες του 2021» δεν είναι δα και σπουδαία διάκριση. Εμείς πάντως, βλέποντας τις φωτογραφίες τους να επιλέγονται ολοένα και πιο συχνά ρωτήσαμε τρεις φωτογράφους των οποίων οι εικόνες βρίσκονται στις προαναφερθείσες λίστες- Πέτρος Γιαννακούρης, Δημήτρης Ιωάννου, Πέτρος Καρατζιάς– να μας πουν όχι μόνο για εκείνη τη «χρυσή» στιγμή που τράβηξαν την εικόνα τους αλλά και για τη δουλειά του φωτορεπόρτερ στα χρόνια της πανδημίας.
Πέτρος Γιαννακούρης
Πέρυσι η αντίστοιχη λίστα του Associates Press για το 2020 ξεκινούσε με τη φωτογραφία του. Έχει καλύψει πολλά θέματα στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοπιστωτικής και της προσφυγικής κρίσης της χώρας, και έχει συμμετάσχει σε αρκετές αποστολές συμπεριλαμβανομένου του πολέμου στο Ιράκ (2007-2009) και τα επακόλουθα του πολέμου Ισραήλ-Χεζμπολάχ στο Λίβανο το 2006.
Το έργο του έχει βραβευτεί σε σημαντικούς διαγωνισμούς φωτογραφίας, όπως ο Picture of the Year (POY), ο National Press Photographers Association Αwards (NPPA) και άλλοι. Ιδού τι μας είπε για:
Τη φωτογραφία που επιλέχθηκε στη φετινή λίστα με τις καλύτερες του Associated Press: Νομίζω ότι επί της ουσίας είναι μια πολύ απλή εικόνα. Τραβήχτηκε στο πλαίσιο μιας ιστορίας που έκανα για τα κλειστά μαγαζιά στην Αθήνα λόγω κορονοϊού. Οι περισσότερες από αυτές τις εικόνες είναι τραβηγμένες από το σούρουπο και μετά, με ένα φακό και χρησιμοποιούσα και ένα τρίποδο. Δουλεύοντας από ένα σημείο και έπειτα, σχεδόν αποκλειστικά για τα θέματα της πανδημίας, προσπάθησα να δείξω τις αλλαγές που έχει επιφέρει ο κορονοϊός στη ζωή μας, με έναν λίγο διαφορετικό τρόπο, μια άλλη οπτική. Συνειδητά δεν τράβηξα καθόλου νοσοκομεία στην πανδημία. Σκέφτηκα ότι δεν θα ξαναδώ ποτέ την Αθήνα τόσο… άδεια. Μόνο άστεγους έβλεπες έξω. Και μου έκανε θυμάμαι εντύπωση η απόλυτη, απίστευτη σιωπή της πόλης. Ήταν τρομαχτική αυτή η αντίθεση σε σχέση με την γνωστή βαβούρα της Αθήνας. Και ενώ ήμασταν στο δεύτερο lockdown και υπήρχε μια σχετική κίνηση, η Πλάκα ήταν πραγματικά έρημη. Η αντίθεση με την κατεξοχήν τουριστική της φύση ήταν πολύ εμφανής. Μόλις είδα λοιπόν τη συγκεκριμένη εικόνα, είπα: ‘ναι, αυτό μπορεί να γίνει ένα ωραίο κάδρο’.
Τη δουλειά του φωτορέπορτερ την περίοδο της πανδημίας: Όπως είπα, για πολύ καιρό η δουλειά μας έγινε κάπως μονοθεματική. Γνωρίζοντας όμως ότι η Ελλάδα, όπως και όλος ο πλανήτης, «βίωνε» μια κατάσταση μοναδική, που σε κάποιο καιρό δεν θα την ξαναβλέπαμε, προσπάθησα να εκμεταλλευτώ αυτό που είχα.
Την ταυτότητα που έχει σήμερα το επάγγελμα: Βλέπω πολλά ταλαντούχα παιδιά πια στο επάγγελμα μας. Το επίπεδο έχει ανέβει πάρα πολύ. Φυσικά, έχει ανέβει παράλληλα και η ποιότητα των φωτογραφικών μηχανών. Τα νέα παιδιά είναι πιο …εξελιγμένα από ο, τι η δική μου φουρνιά. Τα περισσότερα άλλωστε έχουν σπουδάσει το αντικείμενο. Επίσης, όταν ξεκίναγα εγώ για να δεις την δουλειά ενός φωτογράφου έπρεπε να αγοράσεις ένα βιβλίο η ένα περιοδικό. Τώρα μέσα από τα social media ο καθένας μπορεί να δειγματίζει την καλή δουλειά του. Και φυσικά όσο περισσότερο «γυμνάζονται» τα μάτια των φωτογράφων στις πολλές φωτογραφίες που τραβούν και βλέπουν, τόσο καλύτεροι γίνονται.
Το ταξίδι στο Αφγανιστάν όπου βρίσκεται τώρα: Η κατάσταση στο Αφγανιστάν είναι δύσκολη, δεν χρειάζεται και πολλή φαντασία για να το καταλάβεις αυτό. Μιλάμε για μια πάρα πολύ φτωχή χώρα η οποία αυτή τη στιγμή μπορεί να “κρατιέται” με τη βοήθεια ανθρωπιστικών οργανώσεων. Αυτό που μου χτυπάει πιο πολύ απ’ όλα και με πειράζει είναι τα πολλά φτωχά παιδιά στο δρόμο, τα παιδιά που δουλεύουν. Όσον αφορά τον κορονοϊό, δεν γίνονται μετρήσεις ή ανακοινώσεις γύρω από το θέμα. Δεν υπάρχουν test και εμβόλια. Αλλά ποια εμβόλια; Εδώ δεν υπάρχουν καν απλά φάρμακα. Όπως και να’ χει, υπάρχουν χειρότεροι φόβοι από τον κορονοϊό εδώ. Εκεί όπου πραγματικά φοβόμουν τον κορονοϊό ήταν στο Τόκιο γιατί ήξερα πως αν μου συνέβαινε δεν θα δούλευα, θα με έκλειναν μέσα σε ένα ξενοδοχείο και θα περίμενα 15 ημέρες μέχρι να φύγω. Εδώ το να φοβάσαι μην κολλήσεις κορονοϊό είναι πολυτέλεια. Το Τόκιο όπου βρέθηκα για να καλύψω τους Ολυμπιακούς Aγώνες ήταν ένα πολύ δυνατό ταξίδι. Η πόλη είναι σαν μακέτα, σε αφήνει με ανοιχτό το στόμα. Και θα σου πω κάτι που μπορεί να ακουστεί περίεργο- η έντονη φωταψία και οι πολλοί ουρανοξύστες έχουν ένα μέτρο, δεν ξέρω πως το έχουν καταφέρει αυτό. Οι όγκοι είναι καλά βαλμένοι και το μάτι σου τους δέχεται. Έχει μια γλυκύτητα αυτή η πόλη.
Δημήτρης Ιωάννου
Τον τελευταίο χρόνο ο Έλληνας φωτορεπόρτερ και δημοσιογράφος βλέπει τη δουλειά του να δημοσιεύεται σε μεγάλα media του εξωτερικού: από τους New York Times και τo NPR στο National Geographic.
Πριν από τρία χρόνια ο Δημήτρης είχε κερδίσει και υποτροφία από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για να παρακολουθήσει μαθήματα ερευνητικής δημοσιογραφίας στο Columbia University. Ο Δημήτρης μας είπε τα παρακάτω για:
Την φωτογραφία που επιλέχθηκε στις 18 καλύτερες ταξιδιωτικές φωτογραφίες του National Geogpraphic για το 2021: Η συγκεκριμένη είναι μέρος ενός μεγαλύτερου ρεπορτάζ που έκανα τον περασμένο Απρίλιο, λίγες ημέρες πριν ανοίξει επίσημα η τουριστική σεζόν στην Ελλάδα. Για μερικές ημέρες επισκεπτόμουν τα εργαστήρια του ΟΔΑΠ στο Ρέντη, όπου δημιουργούνται πιστά αντίγραφα των σημαντικότερων γλυπτών και έργων τέχνης της αρχαιότητας από όλα τα μουσεία της Ελλάδας. Στη συνέχεια πωλούνται στα ίδια τα μουσεία ως σουβενίρ, αλλά και σε συλλέκτες. Στη συγκεκριμένη φωτογραφία, αποτυπώνεται ο Στέλιος Γαβαλάς, ο υπεύθυνος των εργαστηρίων, μαζί με την προτομή του Ποσειδώνα (ή Δία) του Αρτεμισίου (το αυθεντικό βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό μουσείο στην Αθήνα) μέσα στην μοντελοθήκη όπου φυλάσσονται όλα τα πρωτότυπα εκμαγεία.
Αυτό που θυμάμαι πιο έντονα, είναι η αίσθηση πως με έναν μαγικό τρόπο βρίσκεσαι σε όλα τα μουσεία της Ελλάδας μέσα από έναν χώρο. Το να δημοσιευθεί δουλειά μου πάντως στο συγκεκριμένο περιοδικό ήταν από εκείνα τα παιδικά όνειρα που τελικά γίνονται πραγματικότητα.
Τις απαιτήσεις των ξένων και των ελληνικών media όσον αφορά στην παρουσίαση των θεμάτων: Έχω πάνω από 5 χρόνια να δουλέψω για κάποιο ελληνικό μέσο, οπότε δεν ξέρω ακριβώς ποιες είναι οι τωρινές απαιτήσεις στην Ελλάδα. Αυτό όμως που μπορώ να πω για τους ξένους είναι πως αυτό που τους ενδιαφέρει είναι τόσο το κείμενο όσο και η φωτογραφία να μπορεί να έχει απήχηση σε ένα ευρύτερο κοινό και κατ’ επέκταση στο δικό τους κοινό. Επίσης δίνουν πάρα πολύ μεγάλη σημασία στην φωτογραφία ώστε να συμπληρώνει απόλυτα το κείμενο. Δύσκολα θα δεις δημοσιευμένες φωτογραφίες που δεν είναι τραβηγμένες από κάποιον επαγγελματία. Και το κείμενο περνάει από τουλάχιστον 2-3 μάτια μέχρι να δημοσιευθεί, ούτως ώστε αυτό που θα διαβάσει ο αναγνώστης να είναι η καλύτερη δυνατή εκδοχή.
Το πόσο εύκολο ήταν να βρει τον δρόμο του προς τα μεγάλα media του εξωτερικού: Η χρονιά ξεκίνησε με ένα παλαιότερο πρότζεκτ μου για τα Αναστενάρια του Λαγκαδά που δημοσιεύθηκε στους New York Times και έκλεισε με το άρθρο για τα εκμαγεία στο National Geographic. Στο ενδιάμεσο έγραψα διάφορα κείμενα για το Daily Beast, το National Geographic ενώ ετοίμασα και μια λίστα με τα αγαπημένα μου εστιατόρια της Αθήνας για το Eater. Παρότι δούλευα για πολλά χρόνια ως δημοσιογράφος στην Ελλάδα, το να κάνεις δουλειές για ξένα μέσα είναι μια «νέα πίστα». Όλα βέβαια έρχονται μετά από σκληρή δουλειά, προσήλωση και ολόψυχο δόσιμο του εαυτού σου.
Το πώς άλλαξε τη δουλειά του φωτεροπόρτερ η πανδημία: Για μια περίοδο μετά την έναρξη της πανδημίας, πολλά media έριξαν τα μπάτζετ τους, έκοψαν τις πολλές δουλειές με εξωτερικούς συνεργάτες και σταμάτησαν να γίνονται ταξίδια. Ευτυχώς αυτό σιγά σιγά άλλαξε όταν κατανοήσαμε λίγο καλύτερα την κατάσταση. Ακόμα είναι αρκετά επιφυλακτικοί όταν τους προτείνεις κάποιο θέμα που περιλαμβάνει ταξίδι εκτός έδρας ειδικά αν αυτό είναι στο εξωτερικό. Τσεκάρουν τα πάντα όσον αφορά την ασφάλεια λόγω covid, και μάλιστα μου έχει τύχει ενώ ο αρχισυντάκτης ήθελε πολύ ένα θέμα που πρότεινα, ο υπεύθυνος ασφαλείας να το ακυρώσει γιατί η συγκεκριμένη χώρα που θα πήγαινα ήταν στην κόκκινη λίστα του αμερικανικού CDC. Βέβαια και για εμάς τους ίδιους έχουν αλλάξει τα πράγματα. Αυτό που πάντα προσπαθώ να κάνω πριν φωτογραφίσω κάποιον, είναι να συνδεθώ μαζί του. Όπως και να το κάνουμε όμως, οι μάσκες και οι αποστάσεις ψυχραίνουν αρκετά τα πράγματα και δεν βοηθούν ιδιαίτερα.
Πέτρος Καρατζιάς
Δουλεύει στο Associated Press εδώ και 17 χρόνια και κατάγεται από την Λευκωσία. Άρχισε να φωτογραφίζει από μικρή ηλικία. Στο παρελθόν εργάστηκε για πολλά περιοδικά και εφημερίδες.
Πριν αρχίσει να εργάζεται για το Associated Press εργάστηκε για ένα χρόνο στο ΑΠΕ. Έχει καλύψει γεγονότα στον Λίβανο, τη Δυτική Όχθη, την Λωρίδα της Γάζας, το Ισραήλ, τη Σρι Λάνκα (Καταστροφικό Τσουνάμι) και την Τουρκία. Ο ίδιος μας είπε τα εξής για:
Τη φωτογραφία που επιλέχθηκε στη λίστα με τις καλύτερες για το 2021 από το Associated Press: Tραβήχτηκε τη δεύτερη μέρα που είχαν ξεκινήσει οι φωτιές στην Εύβοια. Το πρώτο που μου έκανε εντύπωση όταν έφτασα, ήταν ο πορτοκαλί καπνός, σα να έβλεπες ένα ηφαίστειο που είχε αρχίσει να ξεχύνεται η λάβα του. Από ένα σημείο και έπειτα άρχισε να επικρατεί στο σκηνικό αυτό το πορτοκαλί. Ήταν σαν μια εικόνα Αποκάλυψης. Μόλις έπεφτε ο ήλιος, αυτό γινόταν ακόμα πιο έντονο. Και ενώ είχα καλύψει τις μεγάλες φωτιές στην Πελοπόννησο, η κατάσταση στην Εύβοια δεν είχε προηγούμενο. Και ταυτόχρονα να πέφτει στάχτη από τον ουρανό. Άρχισα να σκέφτομαι: “Τί γίνεται εδώ; πόλεμος;” Και την ίδια στιγμή, στο “κάδρο” να βλέπεις ανθρώπους με βαλίτσες στα χέρια να τρέχουν, άλλους να έρχονται με βάρκες από άλλες παραλίες και μέσα στη θάλασσα στον ορίζοντα και ένα πολεμικό πλοίο. Αυτό που μου έμεινε από την αποστολή ήταν οι ηλικιωμένοι. Άνθρωποι ανήμποροι, μες στον τρόμο. Θυμάμαι ότι και τα σκυλιά ακόμα ήταν τρομοκρατημένα. Και φυσικά αισθανόμασταν και εμείς εγκλωβισμένοι, αφού ολόγυρα έβλεπες μόνο φωτιά. Έπρεπε μέσα στο χαμό να έχεις την έγνοια να δεις αν σε έχει πλησιάσει τόσο πολύ ώστε να φύγεις έγκαιρα και…τρέχοντας.
Τη δουλειά του φωτορεπόρτερ στην πανδημία: Ήταν μονότονο να δουλεύεις μόνο για την πανδημία- μάσκες, νοσοκομεία, lockdown. Από την άλλη, η συστηματική δουλειά των φωτορεπόρτερ τον καιρό της πανδημίας, εκτιμήθηκε. Είχα και μια κακή στιγμή μέσα στην πανδημία- στις 18 Ιουλίου 2021 με προπηλάκισαν αντιεμβολιαστές σε συγκέντρωση τους στη Λευκωσία. Με χτύπησαν, με τραυμάτισαν και πήγαν να μου σπάσουν τις μηχανές. Ήταν τρομαχτικό αυτό που έζησα. Τι να σου πω; Πως ήταν χειρότερο και από τον πόλεμο; Έπεσαν πάνω μου 15 άτομα, αλλά θέλω να το πεις- δεν κατάφεραν να με ρίξουν κάτω. Τελικά με έσωσε ένας τύπος με μούσια. Δεν ξέρω τι τους ήταν αλλά με τράβηξε και γλύτωσα.
Την ταυτότητα του επαγγέλματος σήμερα: Παρά τους φόβους που υπήρχαν μέχρι πριν από μερικά χρόνια, το φωτορεπορτάζ νίκησε κατά κράτος τα κινητά τηλέφωνα. Η καλή φωτογραφία παραμένει για τα media το «πρόσωπό» τους και ας μετατοπίστηκε η δράση από τις εφημερίδες στα site. Αυτό που έχει σίγουρα αλλάξει είναι η ταχύτητα του φωτορεπορτάζ– τόσο το ότι εμείς πρέπει να τραβάμε πιο πολλά και πιο γρήγορα όσο και με η ταχύτητα με την οποία δημοσιεύονται αυτά. Η εικόνα πρέπει να είναι σχεδόν… live. Αλλά πια οι φωτορεπόρτερ έχουν βοήθεια από το desk- τις στέλνουμε και κάποιοι τις κάνουν editing για εμάς. Όταν ξεκίνησα εγώ στα 28 μου χρόνια δεν έμπαιναν τόσα πολλά παιδιά όσο σήμερα στο χώρο. Τα πρακτορεία είναι περισσότερα όπως και τα site – ο ηλεκτρονικός τύπος συνεχίζει να αναπτύσσεται ραγδαία.
Την αποστολή που θέλω οπωσδήποτε να κάνει: Θέλω να αποτυπώσω την πείνα και την αέναη αυτή κατάσταση στην Αφρική. Αυτός ήταν μάλιστα ο λόγος που με ώθησε να γίνω φωτορεπόρτερ. Το ότι παιδιά πεθαίνουν από την πείνα στο σύγχρονο κόσμο συνεχίζει τόσα χρόνια μετά να με συνταράζει.
- Η κεντρική φωτογραφία του θέματος είναι του Πέτρου Καρατζιά και συγκεκριμένα αυτή που επιλέχθηκε από το A.P στις καλύτερες του 2021
