Το 2012, μια 22χρονη Αυστραλή με το όνομα Μπελ Γκίμπσον εμφανίζεται στα social media με ένα συγκλονιστικό μήνυμα: πάσχει από καρκίνο στον εγκέφαλο, της έχουν απομείνει μόλις τέσσερις μήνες ζωής, αλλά η ίδια αποφασίζει να μην ακολουθήσει τη συμβατική ιατρική. Αντί για χημειοθεραπείες, ακολουθεί μια ολιστική προσέγγιση – υγιεινή διατροφή, «καθαρή ζωή», θετική σκέψη. Το κοινό μαγεύεται. Και έτσι ξεκινά μια από τις μεγαλύτερες απάτες στην ιστορία του διαδικτύου.

Η Μπελ Γκίμπσον μετατρέπεται σε παγκόσμιο σύμβολο της δύναμης της θέλησης. Ο λογαριασμός της στο Instagram, @healing_belle, αποκτά χιλιάδες followers. Κυκλοφορεί η εφαρμογή της «The Whole Pantry», την οποία η Apple προωθεί στο App Store. Ακολουθεί το ομώνυμο βιβλίο, ενώ ακόμα και η Apple ετοιμάζει να ενσωματώσει την εφαρμογή στο Apple Watch το 2014.

Η υπόσχεση της Μπελ Γκίμπσον προς το κοινό είναι απλή και συγκινητική: όλα τα κέρδη, υποστηρίζει, θα διατεθούν σε οργανώσεις για καρκινοπαθείς και φιλανθρωπίες. Ο κόσμος την εμπιστεύεται. Συγκεντρώνει πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια. Μόνο που η Μπελ Γκίμπσον δεν είχε ποτέ καρκίνο. Και δεν έδωσε ποτέ τα χρήματα που υποσχέθηκε.

Το κουβάρι αρχίζει να ξετυλίγεται

Τον Μάρτιο του 2015, δύο δημοσιογράφοι από την εφημερίδα «The Age», οι Μπο Ντόνελι και Νικ Τοσκάνο, αποκαλύπτουν ότι η Μπελ Γκίμπσον δεν έχει κάνει τις δωρεές των 300.000 δολαρίων που ισχυρίζεται. Μάλιστα έγραψαν το βιβλίο «The Woman Who Fooled the World» (Η γυναίκα που ξεγέλασε τον κόσμο). Δύο μέρες αργότερα, στις 10 Μαρτίου, ο βετεράνος δημοσιογράφος, Ρίτσαρντ Γουίλιατ, από την «The Australian» προχωρά ένα βήμα παραπέρα: δημοσιεύει συνέντευξη της Μπελ Γκίμπσον όπου παραδέχεται ότι δεν είχε ποτέ καρκίνο.

Το σκάνδαλο εκρήγνυται. Η εικόνα της αγωνίστριας του wellness καταρρέει. Η εφαρμογή της αποσύρεται από τα app stores, το βιβλίο αποσύρεται από τις προθήκες, ενώ ξεκινούν δικαστικές διαδικασίες.

Δικαιοσύνη χωρίς φυλακή

Το 2017, η Ομοσπονδιακή Δικαιοσύνη της Αυστραλίας επιβάλλει στην Μπελ Γκίμπσον πρόστιμο 410.000 δολαρίων για παραπλανητικές και ψευδείς φιλανθρωπικές δηλώσεις. Συνολικά, μαζί με δικαστικά έξοδα, η Μπελ Γκίμπσον καλείται να πληρώσει πάνω από μισό εκατομμύριο δολάρια. Μέχρι σήμερα, δεν έχει πληρώσει ούτε ένα ευρώ.

Η κοινή γνώμη εξοργίζεται, ειδικά μετά την πρεμιέρα της νέας σειράς του Netflix «Apple Cider Vinegar», που αναπαριστά την ιστορία της. «Πώς γίνεται να μην είναι φυλακή;», γράφουν εξοργισμένοι θεατές. «Οι απάτες της δεν ήταν μόνο οικονομικές, ήταν ψυχικά καταχρηστικές – έπαιξε με τις ελπίδες ανθρώπων που πραγματικά έπασχαν από καρκίνο», αναφέρουν χρήστες στα social media.

Ένα οικοδόμημα χτισμένο στο ψέμα

Η Μπελ Γκίμπσον ισχυριζόταν από το 2009 πως είχε πεθάνει στο χειρουργείο και επανήλθε, ενώ το 2010 είπε πως της απέμεναν μόλις λίγοι μήνες ζωής. Το αφήγημά της ήταν συναισθηματικά ακαταμάχητο: μία νεαρή μητέρα που επέλεξε να πολεμήσει τον καρκίνο με τη δύναμη της φύσης. Μίλησε για όγκους που εξαφανίστηκαν, για επιβίωση κόντρα σε όλες τις προβλέψεις. Κανείς δεν ζήτησε αποδείξεις. Όλοι χειροκροτούσαν.

Το 2015, εμφανίστηκε στη γνωστή εκπομπή «60 Minutes» του Channel Nine, όπου πληρώθηκε 75.000 δολάρια για μια συνέντευξη που την παρουσίαζε ως «πρώην καρκινοπαθή που παραπλανήθηκε». Παρά τις παραδοχές, η ίδια δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη για τα ψέματα που είπε.

Γιατί δεν μπήκε ποτέ φυλακή;

Σε αντίθεση με άλλες περιπτώσεις ψευδών ισχυρισμών για καρκίνο, η Μπελ Γκίμπσον δεν καταδικάστηκε ποινικά. Παρόμοιες υποθέσεις, όπως η Scamanda, η Madison Russo, η Sarah Jane Cavanaugh, ή η Elisabeth Finch στις ΗΠΑ, οδήγησαν τις δράστριες σε φυλάκιση. Στην Αυστραλία, όμως, η υπόθεση της Μπελ αντιμετωπίστηκε ως καταναλωτική απάτη, όχι ως ποινικό αδίκημα με ισχυρή κοινωνική επίδραση.

Ο κόσμος βλέπει το αποτέλεσμα και δεν μπορεί να το δεχτεί. Η Μπελ Γκίμπσον συνεχίζει τη ζωή της ως μητέρα στα προάστια της Μελβούρνης, ενώ οι άνθρωποι που την εμπιστεύτηκαν παραμένουν προδομένοι – κάποιοι ακόμα και χωρίς χρήματα.

Η ανάγκη για προσοχή και η εποχή της παραπληροφόρησης

Η υπόθεση της Μπελ Γκίμπσον δεν είναι μεμονωμένη. Από τη σεναριογράφο του «Grey’s Anatomy» Elisabeth Finch, που ισχυρίστηκε ψευδώς ότι είχε καρκίνο για σχεδόν μία δεκαετία, μέχρι τη Nicole Elkabbas στο Ηνωμένο Βασίλειο, που χρησιμοποίησε την ψεύτικη διάγνωση για να χρηματοδοτήσει πολυτελή ζωή, το φαινόμενο φαίνεται να εξαπλώνεται.

Οι ειδικοί το αποδίδουν σε έναν συνδυασμό παθολογικής ανάγκης για προσοχή, διαταραγμένης ταυτότητας, και φυσικά στην παντοδυναμία των social media, που επιβραβεύουν το συναίσθημα και όχι την αλήθεια.

 Η σειρά του Netflix, «Apple Cider Vinegar»

Η σειρά του Netflix «Apple Cider Vinegar», η οποία βασίζεται στο βιβλίο «The Woman Who Fooled the World» (Η γυναίκα που ξεγέλασε τον κόσμο) των δημοσιογράφων Μπο Ντόνελι και Νικ Τοσκάνο, φέρνει την υπόθεση ξανά στο φως, αυτή τη φορά σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Κέιτλιν Ντέβερ πρωταγωνιστεί στον ρόλο της πρώην αυστραλής Influencer.

Οι ερωτήσεις, όμως, παραμένουν:

  • Ποιος προστατεύει το κοινό από τέτοιες απάτες;
  • Ποιος πληρώνει το τίμημα όταν η ελπίδα γίνεται εμπόρευμα;
  • Και, τελικά, πώς μπορούμε να διακρίνουμε την αλήθεια από ένα καλά πουλημένο ψέμα;

Η υπόθεση της Μπελ Γκίμπσον δεν είναι απλώς ένα σκάνδαλο. Είναι ένας καθρέφτης για τον τρόπο που λειτουργεί η εποχή της παραπληροφόρησης – και μια προειδοποίηση ότι η συγκίνηση, όταν συναντά την εξαπάτηση, μπορεί να γίνει θανατηφόρος συνδυασμός.