Τις πρώτες πρωινές ώρες της 31ης Ιανουαρίου 1996, η Ελλάδα και η Τουρκία βρέθηκαν στα πρόθυρα πολεμικής σύγκρουσης. Η κρίση των Ιμίων, που είχε ξεκινήσει από τον Δεκέμβριο του 1995, κορυφώθηκε και εκτονώθηκε μέσα σε λίγες ώρες, αφήνοντας βαθιά ίχνη στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και αλλάζοντας την πορεία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Η αμφισβήτηση της ελληνικότητας των Ιμίων ξεκίνησε μετά από ένα ναυτικό ατύχημα στις 25 Δεκεμβρίου 1995, όταν το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσάραξε κοντά στις βραχονησίδες και αρνήθηκε βοήθεια από το ελληνικό Λιμενικό, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκικά ύδατα. Το γεγονός αποτέλεσε την αφορμή για την Τουρκία να αμφισβητήσει ευθέως την ελληνική κυριαρχία στα Ίμια, προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι ανήκουν στην τουρκική επικράτεια.
Η ελληνική κυβέρνηση απάντησε στις 9 Ιανουαρίου 1996, απορρίπτοντας τις τουρκικές αιτιάσεις. Στις 26 Ιανουαρίου, ο δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, υψώνει την ελληνική σημαία στη μία από τις δύο βραχονησίδες, κίνηση που έφερε κλιμάκωση των εντάσεων.
Τρεις ημέρες αργότερα, στις 27 Ιανουαρίου, Τούρκοι δημοσιογράφοι της «Χουριέτ» αποβιβάζονται στη Μεγάλη Ίμια, υποστέλλουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική, καταγράφοντας το γεγονός σε βίντεο. Το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό απάντησε άμεσα, αποκαθιστώντας την ελληνική σημαία.
Το αποκορύφωμα της κρίσης και ο θάνατος των τριών ηρώων
Τη νύχτα της 30ής προς 31η Ιανουαρίου, οι δύο χώρες έχουν κινητοποιήσει τις ναυτικές και στρατιωτικές τους δυνάμεις στην περιοχή. Στη 01:40, το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας λαμβάνει πληροφορίες ότι τούρκοι κομάντος έχουν αποβιβαστεί στη Μικρή Ίμια.
Στις 04:30, το ελικόπτερο του Πολεμικού Ναυτικού, απονηώνεται από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να επιβεβαιώσει την παρουσία των τούρκων κομάντος. Δέκα λεπτά αργότερα, το πλήρωμά του αναφέρει την επιβεβαίωση της απόβασης. Στις 04:50, ενώ επιστρέφει, το ελικόπτερο πέφτει στη θάλασσα, παρασύροντας στον θάνατο τους τρεις αξιωματικούς Χριστόδουλο Καραθανάση, Παναγιώτη Βλαχάκο και Έκτορα Γιαλοψό.
Τα αίτια της πτώσης του ελικοπτέρου παραμένουν μέχρι σήμερα αμφιλεγόμενα. Επισήμως, αποδόθηκε στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Ωστόσο, πολλές θεωρίες κάνουν λόγο για πιθανή τουρκική κατάρριψη, η οποία αποκρύφθηκε για να αποτραπεί η κλιμάκωση.
Η αποκλιμάκωση και οι συνέπειες
Μετά την πτώση του ελικοπτέρου, η κατάσταση γίνεται εξαιρετικά κρίσιμη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω του υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, επιβάλλουν λύση αποκλιμάκωσης με τη λογική του «no ships, no troops, no flags» – δηλαδή, την απόσυρση όλων των στρατιωτικών δυνάμεων και σημαιών από τα Ίμια.
Μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου, ελληνικά και τουρκικά πλοία, στρατιώτες και σημαίες αποχωρούν, επαναφέροντας την κατάσταση στο προγενέστερο status quo.
Η κρίση των Ιμίων δεν άλλαξε νομικά το καθεστώς των νησιών, αλλά σηματοδότησε μια νέα εποχή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η Τουρκία, μετά το επεισόδιο, εισήγαγε την έννοια των «Γκρίζων Ζωνών», αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε αρκετές νησίδες του Αιγαίου. Από την άλλη, η Ελλάδα κλήθηκε να επανεξετάσει τη στρατηγική της απέναντι στη γείτονα χώρα και τη διαχείριση κρίσεων.
Η εικόνα της ελληνικής κυβέρνησης κλονίστηκε, ιδιαίτερα μετά τη δήλωση του πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη στη Βουλή, όπου ευχαρίστησε τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη συμβολή τους στην αποκλιμάκωση, γεγονός που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις.
Η κρίση των Ιμίων έμεινε στην ιστορία ως ένα επεισόδιο που απέτρεψε έναν ελληνοτουρκικό πόλεμο, αλλά άφησε ανοιχτές πληγές στην εθνική υπερηφάνεια και την εξωτερική πολιτική της χώρας.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1606: Ο Γκάι Φοκς εκτελείται για συνωμοσία εναντίον του Κοινοβουλίου και του βασιλιά Ιάκωβου Α’ της Αγγλίας, για τη Συνωμοσία της Πυρίτιδας.
1696: Οι νεκροθάφτες του Άμστερνταμ ξεσηκώνονται ενάντια στις αρχές, οι οποίες επιβάλλουν αλλαγές στη διαδικασία των κηδειών, περιορίζοντας τον ρόλο και τα έσοδά τους. Η αναταραχή αυτή θα μείνει στην ιστορία ως «Η εξέγερση των κορακιών».
1865: Η αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων περνά την 13η Τροποποίηση του Συντάγματος, που καταργεί τη δουλεία στην Αμερική.
1901: Το έργο «Τρεις Αδελφές» του Άντον Τσέχοφ κάνει πρεμιέρα στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας.
1910: Τίθεται σε ισχύ ο νόμος που καταργεί επίσημα τη δουλεία στην Κίνα. Όλοι οι ενήλικοι σκλάβοι μετατρέπονται σε πληρωμένους εργάτες και οι νέοι κάτω των 25 αφήνονται ελεύθεροι.
1914: Οι Μεγάλες Δυνάμεις γνωστοποιούν στην ελληνική κυβέρνηση ότι παραχωρούν και νομικώς στην Ελλάδα τα νησιά του Αιγαίου, εφόσον αποσύρει τις δυνάμεις της από τη Βόρεια Ήπειρο και τη νήσο Σάσωνα. Έτσι, αναγνωρίζεται η ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Αιγαίου, εκτός από την Τένεδο και την Ίμβρο, ενώ η Βόρεια Ήπειρος παραχωρείται στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος.
1915: Η πρώτη επίθεση με δηλητηριώδη αέρια εξαπολύεται από τους Γερμανούς εναντίον των Ρώσων στη Μάχη του Μπολίμοφ, στα πλαίσια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
1919: «Ματωμένη Παρασκευή» ή «Μαύρη Παρασκευή»: Αιματηρές εργατικές ταραχές ξεσπούν στη Γλασκόβη της Σκωτίας. Πάνω από 60.000 διαδηλωτές συγκεντρώνονται στην πλατεία Γεωργίου για να υποστηρίξουν την απεργία για το 40ωρο. Ακολουθούν συγκρούσεις με την Αστυνομία. Η κυβέρνηση στέλνει 10.000 στρατιώτες, τανκς και πολυβόλα για την αντιμετώπιση των ταραχών.
1929: Ο Λέων Τρότσκι, απογυμνωμένος από κάθε εξουσία, εκδιώκεται από τη Σοβιετική Ένωση στην Τουρκία.
1937: Η Δέσποινα Σταθάτου κληροδοτεί 80 εκατομμύρια δραχμές στο Ωδείο Αθηνών και σε άλλα ιδρύματα.
1949: Ο Μάνος Χατζιδάκις δίνει την περίφημη διάλεξή του για το ρεμπέτικο στο Θέατρο Τέχνης.
1985: Ολοκληρώνονται στο Ζάππειο οι εργασίες της Διάσκεψης για την Ειρήνη και τον Αφοπλισμό, γνωστή και ως «Πρωτοβουλία των 6». Συμμετείχαν οι πρόεδροι της Αργεντινής, Ραούλ Αλφονσίν και της Τανζανίας, Τζούλιους Νιερέρε, οι πρωθυπουργοί της Σουηδίας, Ούλοφ Πάλμε, της Ινδίας, Ρατζίβ Γκάντι και της Ελλάδας, Ανδρέας Παπανδρέου, καθώς και άλλες προσωπικότητες.
1996: Κορυφώνεται η Κρίση των Ιμίων. Στις 05:30, ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, που είχε απονηωθεί από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να διαπιστώσει την παρουσία των Τούρκων στη βραχονησίδα, καταπέφτει και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώνονται. Τα πολεμικά σκάφη και οι καταδρομείς των δύο χωρών αποχωρούν από τις βραχονησίδες το πρωί, υπό την επίβλεψη του 6ου αμερικανικού στόλου της Μεσογείου. Η κρίση εκτονώνεται με αμερικανική παρέμβαση («No ships, no troops, no flags»), η προσταγή του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ.
1999: To αεροπλάνο που μεταφέρει τον ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, περιφέρεται και πάλι στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ζητώντας άδεια προσγείωσης από διάφορες χώρες, την οποία δεν παίρνει. Η Ολλανδία τον διώχνει, το ίδιο και η Ελβετία. Από το Μινσκ ξαναγυρίζει στην Ελλάδα για να οδηγηθεί τελικά στην Κένυα.
2004: Η Ιταλίδα, Αλέσια Ντι Ματέο, γίνεται ο πρώτος άνθρωπος στον οποίο μεταμοσχεύονται οκτώ όργανα (ήπαρ, στομάχι, δύο νεφρά, μικρό και μεγάλο έντερο, πάγκρεας και σπλήνα) κατά τη διάρκεια εγχείρισης από τον Έλληνα χειρουργό, Ανδρέα Τζάκη, στο Μαϊάμι. Είναι μόλις επτά μηνών και θα ζήσει ακόμη ένα χρόνο.
2008: Μέσα σε κλίμα συγκίνησης και πλήθος κόσμου ενταφιάζεται λίγο μετά τη 1:30 το μεσημέρι ο μακαριστός αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Χριστόδουλος.
2011: Σχηματίζεται η νέα κυβέρνηση της Αιγύπτου, επικαλούμενη διάταγμα του προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ. Στο πλαίσιο του ανασχηματισμού αλλάζουν οι υπουργοί Οικονομικών και Εσωτερικών, ενώ παραμένουν στη θέση τους άλλοι σημαντικοί υπουργοί, όπως ο υπουργός Άμυνας. Xάος στο αεροδρόμιο του Καΐρου, καθώς χιλιάδες τουρίστες προσπαθούν να φύγουν.
2020: Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρεί επίσημα από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις 23:00 GMT.
Γεννήσεις
1797 – Φραντς Σούμπερτ, αυστριακός συνθέτης, από τις σημαντικότερες μορφές της ρομαντικής μουσικής, γνωστός για τα έργα του στη συμφωνική και λυρική μουσική
1923 – Νόρμαν Μέιλερ, αμερικανός συγγραφέας και δημοσιογράφος, δύο φορές βραβευμένος με Πούλιτζερ, γνωστός για τα λογοτεχνικά και πολιτικά του έργα
1976 – Τραϊανός Δέλλας, έλληνας ποδοσφαιριστής, γνωστός ως «ο Κολοσσός» της άμυνας της Εθνικής Ελλάδας, πρωταγωνιστής στο Euro 2004
1981 – Τζάστιν Τίμπερλεϊκ, αμερικανός τραγουδιστής, ηθοποιός και παραγωγός, πρώην μέλος των NSYNC και επιτυχημένος σόλο καλλιτέχνης
1982 – Έλενα Παπαρίζου, ελληνίδα τραγουδίστρια, νικήτρια της Eurovision 2005 με το τραγούδι My Number One
1984 – Ζακ Στεφάνου, έλληνας τραγουδοποιός, γνωστός για τη συμμετοχή του στη νέα ελληνική μουσική σκηνή
1985 – Καλομοίρα (Μαρία Καλομοίρα Κάρολ Σαράντη), ελληνίδα τραγουδίστρια, που έγινε γνωστή από τη νίκη της στο Fame Story και τη συμμετοχή της στη Eurovision 2008 με το Secret Combination
Θάνατοι
1606 – Γκάι Φοκς, άγγλος συνωμότης, μέλος της περίφημης Συνωμοσίας της Πυρίτιδας, που επιχείρησε να ανατινάξει το αγγλικό κοινοβούλιο
1828 – Αλέξανδρος Υψηλάντης, έλληνας πρίγκιπας, ηγέτης της Φιλικής Εταιρείας και πρωτεργάτης της Ελληνικής Επανάστασης του 1821
1903 – Νικόλαος Μαυροκορδάτος, έλληνας πολιτικός, με συμμετοχή στη δημόσια ζωή της χώρας
2011 – Καίτη Λαμπροπούλου, ελληνίδα ηθοποιός, με σπουδαία καριέρα στον κινηματογράφο και το θέατρο, αγαπημένη πρωταγωνίστρια του παλιού ελληνικού σινεμά
2016 – Μπενουά Βιολιέ, γάλλος σεφ, από τους κορυφαίους της παγκόσμιας γαστρονομίας, με βραβευμένο εστιατόριο στη Γενεύη
Γιορτάζουν
Ευδόξιος, Ευδοξία, Θεοδότη, Θεόδοτος, Θεόκτιστος, Θεοκτίστη, Κύρος
