Οι σύγχρονες μητροπόλεις πλέον τείνουν να θυμίζουν τεράστια κλουβιά από τόνους τσιμέντου που εκτείνονται μέχρι εκεί που μπορεί να φτάσει το βλέμμα μας. Οι συνθήκες πλέον στις μεγαλουπόλεις είναι ασφυκτικές και η κλιματική κρίση μαζί με τη συνεχιζόμενη -παράλογη- εμμονή του ανθρώπου στις προσταγές ενός μοντέλου ανάπτυξης που δεν είναι βιώσιμο, κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Και ήρθαν και τα δυόμιση χρόνια της πανδημίας του κορονοϊού να χτυπήσουν ένα τεράστιο καμπανάκι που λέει «κάντε κάτι άμεσα».
Αυτό το «κάντε κάτι» διάφοροι ειδικοί το μελετούν και μία σύμπραξη αρχιτεκτόνων, πολεοδόμων και άλλων συναφών επιστημόνων κατέληξε στην ιδέα της «πόλης των 15 λεπτών». Μία πόλη δηλαδή που ο πολεοδομικός σχεδιασμός καθιστά δυνατή την εκτέλεση των περισσότερων καθημερινών εργασιών με μια σύντομη βόλτα με τα πόδια ή το ποδήλατο. Εντός τετάρτου δηλαδή.
Στο Παρίσι, μια από τις πρώτες πόλεις που υποστήριξε την ιδέα μιας τέτοιας πόλης, ήταν ήδη αρκετά εύκολο να μετακινηθεί κάποιος χωρίς αυτοκίνητο πριν ακόμη αρχίσει να κάνει αλλαγές ο νυν δήμαρχος. Σε ένα τυπικό αχανές αμερικανικό προάστιο, είναι πιο δύσκολο να μεταμορφώσεις δρόμους σχεδιασμένους για οδήγηση.
Αλλά στο Ντρέιπερ της Γιούτα, ένα προάστιο του Σολτ Λέικ Σίτι, μια νέα γειτονιά σχεδιάζεται από την αρχή για να βοηθήσει τους κατοίκους να αποφύγουν την ανάγκη για αυτοκίνητα.
Τι είναι το πρότζεκτ «The Point»
Σε αντίθεση με μια άλλη νέα πολεοδομική ανάπτυξη υπό κατασκευή στα προάστια του Φοίνιξ, η οποία αναφέρει ότι είναι car-free (χωρίς αυτοκίνητα), το έργο της Γιούτα, που ονομάζεται «The Point», δεν θεωρεί ως απαραίτητο ότι οι κάτοικοι θα εγκαταλείψουν εντελώς τα αυτοκίνητά τους, απλώς ότι θα οδηγούν πολύ λιγότερο.
«Ένας από τους στόχους μας είναι να δημιουργήσουμε αυτό που ονομάσαμε κοινότητα ενός αυτοκινήτου», λέει ο Alan Matheson, εκτελεστικός διευθυντής του The Point of the Mountain State Land Authority, της κυβερνητικής υπηρεσίας που ηγείται του έργου, το οποίο πραγματοποιείται σε γη κρατικής ιδιοκτησίας. «Γνωρίζουμε ότι θα υπάρξουν εκείνοι που θέλουν περισσότερα από ένα οχήματα, αλλά πιστεύουμε ότι μπορούμε να το σχεδιάσουμε με τρόπο που δεν θα το χρειάζονταν».
Ο χώρος, που σήμερα στεγάζει μια φυλακή που θα κατεδαφιστεί αυτό το καλοκαίρι, είναι μεγάλος, λίγο περισσότερο από 600 στρέμματα. Για να έχουμε μία εικόνα σε αντιστοιχία είναι μεγαλύτερο από ολόκληρη τη χώρα του Μονακό ή περίπου το 70% του Σέντραλ Παρκ στη Νέα Υόρκη. Είναι επίσης το τέλειο μέγεθος για την ιδέα της πόλης 15 λεπτών.
«Από το κέντρο μέχρι την άκρη είναι περίπου 10 με 15 λεπτά με τα πόδια περίπου, ανάλογα με το πόσο γρήγορα περπατάτε», λέει ο Peter Kindel, διευθυντής αστικού σχεδιασμού στο Skidmore, Owings & Merrill, την εταιρεία σχεδιασμού και μηχανικής,παγκοσμίου φήμης, που ανέπτυξε το οργανόγραμμα ενός σχεδίου που θα χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή της γειτονιάς, η οποία θα περιλαμβάνει 7.400 νοικοκυριά.
Πώς θα χτιστεί η πόλη όπου όλες οι αποστάσεις μπορούν να γίνουν με τα πόδια
Το σχέδιο απαιτεί ένα δίκτυο ανοιχτών χώρων, ώστε οι κάτοικοι να μπορούν να περπατούν μέσα από γραμμικά πάρκα χωρίς αυτοκίνητα σε διάφορα σημεία της γειτονιάς για να φτάσουν σε γραφεία, σχολεία ή καταστήματα, όλα χτισμένα σε ζώνες μικτής χρήσης.
«Θα μπορείτε να μετακινηθείτε σε όλο το έργο στο σύστημα ανοιχτού χώρου και να έχετε πρόσβαση σχεδόν σε κάθε κομμάτι της πόλης του έργου», λέει ο Kindel. Οι δρόμοι θα επιτρέπουν τα αυτοκίνητα, αλλά θα δίνουν επίσης προτεραιότητα στον χώρο για ποδηλατόδρομους και φαρδιά πεζοδρόμια. Οι άνθρωποι που ζουν στη γειτονιά θα μπορούν να επιβιβάζονται σε ένα σύστημα ταχείας διέλευσης λεωφορείου προς τις κοντινές πόλεις Σολτ Λέικ Σίτι ή στο Πρόβο. Ένα μικρό λεωφορείο, το οποίο μπορεί να κινείται αυτόνομα, θα κάνει κύκλους στη γειτονιά για όσους πρέπει να εκτελέσουν γρήγορα μια εργασία και δεν θέλουν να περπατήσουν ή να κάνουν ποδήλατο.
Οι κόμβοι κινητικότητας θα προσφέρουν κοινόχρηστα αυτοκίνητα, ποδήλατα και σκούτερ.
Η αρμονική συνύπαρξη αστικού περιβάλλοντος και φύσης
Ένα μονοπάτι θα οδηγεί επίσης μέσω της τοποθεσίας σε μια νέα πεζογέφυρα πάνω από έναν αυτοκινητόδρομο σε ένα μονοπάτι αναψυχής δίπλα στο ποτάμι. Η άλλη πλευρά της γειτονιάς, θα συνδεθεί με πεζοπορία ή ποδηλασία στα βουνά.
«Νομίζω ότι εκεί στρέφεται ο αστικός σχεδιασμός και το μέλλον των πόλεων – αυτή η ιδέα της «βιομορφικής αστικοποίησης», όπου οι άνθρωποι επιθυμούν και σύνδεση με τη φύση και θέλουν σύνδεση μεταξύ τους», λέει ο Kindel. «Και δεν θέλουν να περάσουν όλη τους τη μέρα σε ένα αυτοκίνητο κολλημένοι ή πδηγώντας». Το μονοπάτι που θα επανασυνδέει το ποτάμι και τα βουνά θα βοηθήσει επίσης την άγρια ζωή να μετακινηθεί μεταξύ των ανοιχτών χώρων.
Η επικοινωνία με την κοινότητα βασικός μοχλός ανάπτυξης
Επειδή η γη ανήκει στο κράτος, η κυβέρνηση πέρασε από μια μακρά διαδικασία ρωτώντας την κοινότητα πώς ήθελε να αναπτυχθεί η νέα πόλη. «Ακούσαμε δυνατά και ξεκάθαρα από αυτούς ότι οι αρχές της πιο βολικής, λιγότερο εστιασμένης στο αυτοκίνητο ανάπτυξης και λίγο πιο συμπαγούς και πλούσιας σε ανέσεις κοινότητας, θα ήταν ελκυστικές», λέει ο Matheson.
Ο πληθυσμός της Γιούτα αυξάνεται γρήγορα και «οι άνθρωποι εδώ ανησυχούν για το τι σημαίνει αυτή η ανάπτυξη», λέει. «Πώς θα επηρεάσει την αξιοζήλευτη ποιότητα ζωής μας; Νομίζω ότι όλο και περισσότερο, οι κάτοικοι είναι ανοιχτοί στο να αναζητήσουν τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αναπτυχθούμε πιο προσεκτικά, με τρόπου που διατηρούν την ομορφιά της περιοχής και βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα μας και που ελαχιστοποιούν την κυκλοφοριακή συμφόρηση».
Είναι πιθανό ορισμένοι κάτοικοι να πρέπει να καταλάβουν ότι πιθανά θα πρέπει να παραιτηθούν από την ιδιοκτησία αυτοκινήτου. «Η ιδέα εδώ είναι ότι θα γίνει μεταξύ άλλων ένα commercial hub και μια ευκαιρία για το κράτος να προσελκύει νεότερους εργαζομένους στον τομέα της τεχνολογίας ή στον τομέα της επιστήμης, και γνωρίζουμε ότι οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι δεν θέλουν να ζουν στα προάστια. Τουλάχιστον όχι όπως είναι σήμερα τα προάστια», λέει ο Kindel. «Θέλουν περισσότερα αστικά χαρακτηριστικά, θέλουν να γνωρίσουν τους γείτονές τους, θέλουν να είναι μέρος μιας κοινότητας. Δεν θέλουν να περάσουν τη μέρα τους οδηγώντας».
Αν και η τοποθεσία είναι μοναδική – και μπορεί να είναι η πρώτη αληθινή πόλη 15 λεπτών που χτίστηκε στις ΗΠΑ – ο Kindel λέει ότι οι ιδέες μπορούν να αναπαραχθούν και σε άλλες πόλεις. «Πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να είναι ένα πρωτότυπο για άλλα αμερικανικά προάστια», τόνισε.
«Συγκεκριμένα, σε πόλεις όπως το Ντένβερ και το Ντάλας. Σε πολλές από αυτές τις πόλεις, υπάρχουν υποχρησιμοποιημένες εκτάσεις, παλιές βιομηχανικές τοποθεσίες, που μπορεί να μην είναι 600 στρέμματα συνεχόμενα, αλλά μπορεί να είναι 100 στρέμματα ή 200 στρέμματα. Έτσι, πιστεύουμε ότι η ιδέα μπορεί να μεταφερθεί και αλλού. Αλλά οι πόλεις πρέπει να δεσμευτούν σε μία σειρά ζητημάτων όπως ο ανοιχτός χώρος, και η επανεξέταση του σχεδιασμού των δρόμων τους».
