Κάθε έτος και μάλιστα δύο φορές έχουμε συνηθίσει να γυρνάμε τους δείκτες του ρολογιού μας. Η ιστορία του μέτρου της «αλλαγής της ώρας» χάνεται στον χρόνο καθώς αυτό εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από την Ελλάδα το 1932 και υιοθετήθηκε από μεγάλο μέρος των κρατών της Ε.Ε. τη δεκαετία του ’70 μετά την ενεργειακή κρίση που ξέσπασε στην Ευρώπη.
Η αλλαγή της ώρας πραγματοποιείται την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου, για επτά μήνες όταν δηλαδή ξεκινά η θερινή ώρα και την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου που εφαρμόζεται για πέντε μήνες η χειμερινή ώρα.
Γιατί τελικά θα γυρίσουμε και φέτος τα ρολόγια στις 31 Οκτωβρίου
Το ζήτημα της αλλαγής της ώρας έχει απασχολήσει αρκετές φορές τους επιστήμονες με το Ευρωκοινοβούλιο να βρίσκεται ένα βήμα πριν την κατάργησή του. Ειδικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτείνει τον τερματισμό των εποχικών αλλαγών της ώρας σε όλη την Ε.Ε. το 2019 τονίζοντας πως τα κράτη – μέλη της θα ήταν ελεύθερα να αποφασίσουν για την επίσημη ώρα που θα κρατούσαν.
Στις 26 Μαρτίου του 2019, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη θέση του σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής και τάχθηκε υπέρ της κατάργησης των αλλαγών της ώρας έως το 2021 αλλά το ζήτημα τελικά… «πάγωσε».
«Σας υπενθυμίζουμε ότι, την Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2021, λήγει η εφαρμογή του μέτρου της θερινής ώρας, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/84 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της EE 19/01/2001, σχετικά με τις διατάξεις για τη θερινή ώρα. Οι δείκτες των ρολογιών πρέπει να μετακινηθούν μία ώρα πίσω, δηλαδή από 04:00 π.μ. σε 03:00 π.μ.» επεσήμανε σε ανακοίνωσή του που εκδόθηκε πριν από λίγες ημέρες το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών θυμίζοντάς μας πως η ώρα θα αλλάξει και φέτος.
Υπάρχει τελικά λόγος να γυρνάμε τους δείκτες του ρολογιού;
Η εξοικονόμηση της ενέργειας μέσω του εν λόγω μέτρου είναι σημαντική; Γιατί το μέτρο συνεχίζει να τίθεται σε εφαρμογή; Υπάρχει τελικά λόγος; Ο αστροφυσικός, ομότιμος καθηγητής του Ε.Κ.Π.Α. και πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, Στράτος Θεοδοσίου εξηγεί τι ισχύει στο Newsbeast.
«Οι περισσότερες βιομηχανικές χώρες χρησιμοποιούν περιστασιακά τη θερινή ώρα, που έχει μόνο πρακτική σημασία και αποβλέπει στην εξοικονόμηση ενέργειας εφόσον η χρησιμοποίησή της βοηθάει ή τουλάχιστον βοηθούσε στο να γίνονται περισσότερες εργασίες με το φως της μέρας. Γι’ αυτόν τον λόγο αναφέρεται διεθνώς ως DST (Daylight Saving Time), ας πούμε: ”Ώρα Οικονομίας ηλιακού Φωτός”» υπογραμμίζει.
Η πρώτη εφαρμογή της θερινής ώρας στην Ελλάδα και το πρόβλημα που δημιουργήθηκε στα δυτικά τμήματα της χώρας
«Ιστορικά, όπως έχω γράψει στο βιβλίο μας (Μετρώντας τον άχρονο χρόνο – Ο χρόνος στην Αστρονομία. Δίαυλος, Αθήνα, 1994), η θερινή ώρα, οφείλεται σε μια ιδέα του Βρετανού εργολάβου οικοδομών William Willett (1856-1915) και εισήχθη για πρώτη φορά στη Γερμανία και σχεδόν ταυτόχρονα στη Μεγάλη Βρετανία το 1916. Στην Ελλάδα η θερινή ώρα εφαρμόστηκε, δοκιμαστικά, για πρώτη φορά το 1932, από τις 6 Ιουλίου μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου (τα ρολόγια τέθηκαν μία ώρα μπροστά). Στη συνέχεια όμως, για διάφορους λόγους, εγκαταλείφθηκε, επειδή η διαφορά σε σχέση με το φως του Ήλιου που καθορίζει και τον αληθινό ηλιακό χρόνο ήταν αρκετά μεγάλη, ιδίως στα δυτικά τμήματα της χώρας μας και κυρίως στη Κέρκυρα. Ας μην ξεχνάμε ότι η Κέρκυρα ανήκει στην άτρακτο της Κεντρικής Ευρώπης και στην ουσία θα έπρεπε να έχει διαφορετική ώρα από την υπόλοιπη Ελλάδα. Ωστόσο όλα τα τμήματα μιας χώρας υιοθετούν ως επίσημη ώρα την ώρα της πρωτεύουσάς τους. Σκεφτείτε αυτό, ότι ο αληθινός ηλιακός χρόνος είναι τελείως διαφορετικός στην πόλη της Αλεξανδρούπολης (την ανατολικότερη) και στην πόλη της Κέρκυρας (τη δυτικότερη πόλη της χώρας μας)» σημειώνει ο Στράτος Θεοδοσίου.
«Σύμφωνα με το σύστημα αυτό, από το τέλος Μαρτίου έως το τέλος Οκτωβρίου, ως επίσημη ώρα των κρατών που το εφαρμόζουν καθορίζεται η επίσημη ώρα της αμέσως επόμενης ανατολικής προς αυτά ατράκτου, δηλαδή μια ώρα νωρίτερα της αντίστοιχης επίσημης ώρας. Η ώρα αλλάζει, τα τελευταία χρόνια, πάντα την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου (μία ώρα μπροστά τα ρολόγια μας), καθώς και την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου (μία ώρα πίσω οι δείκτες των ρολογιών μας). Έτσι, την Κυριακή 28 Μαρτίου 2021 και συγκεκριμένα, στις 03:00 τα ξημερώματα γυρίσαμε τα ρολόγια μας ώστε να δείχνουν 04:00 το πρωί. Επίσης, την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου 2021 συγκεκριμένα την 31 Οκτωβρίου 2021, στις 04:00 τα ξημερώματα θα γυρίσουμε τα ρολόγια μας μία ώρα πίσω, δηλαδή να δείχνουν 03:00» εξηγεί ο αστροφυσικός, ομότιμος καθηγητής του Ε.Κ.Π.Α. και πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών.
«Η αλλαγή της ώρας προκαλεί προβλήματα»
Όπως εξηγεί ο αστροφυσικός, ομότιμος καθηγητής του Ε.Κ.Π.Α. και πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, Στράτος Θεοδοσίου «οι χώρες που χρησιμοποιούν τη θερινή ώρα αποτελούν πλέον μειοψηφία».
«Σχεδόν όλες οι ασιατικές και οι αφρικανικές χώρες δεν συμμετέχουν στο σύστημα αυτό. Γι’ αυτόν τον λόγο, σταθμίζοντας πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να σταματήσει η εναλλαγή ώρας το 2021. Ωστόσο, έδωσε τη δυνατότητα σε κάθε κράτος-μέλος να επιλέξει ανεξάρτητα και να αποφασίζει τη μονιμοποίηση ή την κατάργηση της θερινής ώρας. Λόγω όμως κορονοϊού το θέμα ατόνησε και η Ελλάδα δεν έχει θίξει ακόμα την κατάργηση ή διατήρηση της θερινής ώρας» υπογραμμίζει.
«Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι εμείς ανήκουμε πλέον στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου χρησιμοποιούνται τρεις διαφορετικές ζώνες ώρας (άτρακτοι: Δυτικής, Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης). Η αλλαγή της ώρας προκαλεί, εκτός των άλλων, προβλήματα στον τομέα των μεταφορών, του εφοδιασμού, των Πανεπιστημίων, των Τραπεζών κλπ. Η πρότασή μου πάντοτε, με διαφορετικά άρθρα στον ημερήσιο και τον περιοδικό Τύπο, ήταν να τεθεί τέλος στην αλλαγή της ώρας, που γίνεται δύο φορές τον χρόνο, και μάλιστα να υιοθετηθεί μια κοινή Επίσημη Ώρα για όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που θα είχε πολλαπλή ωφέλεια σε πολλούς και ποικίλους τομείς» επισημαίνει ο αστροφυσικός, ομότιμος καθηγητής του Ε.Κ.Π.Α. και πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών.
«Η εξοικονόμηση της ενέργειας είναι πλέον μηδαμινή»
«Όσοι υποστηρίζουν την αλλαγή της ώρας θεωρούν πως εξοικονομεί ενέργεια, προωθεί την υπαίθρια δραστηριότητα από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο και έτσι είναι ωφέλιμη για τη σωματική και ψυχολογική υγεία, ενώ λειτουργεί θετικά και για τις επιχειρήσεις» σημειώνει ο Στράτος Θεοδοσίου μιλώντας στο Newsbeast.
«Εκείνοι που έχουν αντίθετη άποψη υποστηρίζουν ότι η πραγματική εξοικονόμηση ενέργειας είναι πλέον μηδαμινή» επισημαίνει ο αστροφυσικός εξηγώντας πως κι αυτός υποστηρίζει το ίδιο.
«Το 2017 μία γενικότερη ανάλυση 44 εργασιών, που δημοσιεύτηκε συγκεντρωτικά στο Energy Journal, διαπίστωσε ότι η θερινή ώρα οδηγεί μόνο σε 0,34% εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ημέρες εφαρμογής της. Οι ειδικοί αναλυτές θεωρούν ότι η εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας είναι μεγαλύτερη για τις βόρειες χώρες που βρίσκονται μακρύτερα από τον ισημερινό, ενώ οι υποτροπικές περιοχές καταναλώνουν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια λόγω της θερινής ώρας» τονίζει ο αστροφυσικός, ομότιμος καθηγητής του Ε.Κ.Π.Α. και πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, Στράτος Θεοδοσίου.
«Η εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί επίσης να αντισταθμιστεί από την επιπλέον χρήση άλλων μορφών ενέργειας και όχι ηλεκτρικής» συμπληρώνει.
«Μιλώντας με αγρότες και κτηνοτρόφους όταν έγραφα το σχετικό με τον χρόνο βιβλίο, είδα ότι τους δημιουργεί ποικίλα προβλήματα κατά τις χειμερινές τους εργασίες (με τη θερινή ώρα έλεγαν ότι αρχίζουν τις δουλειές τους στο σκοτάδι)» υπογραμμίζει.
«Ως αστρονόμος – ερευνητής πιστεύω επίσης ότι η συνεχής αλλαγή της ώρας επηρεάζει τον κιρκάδιο ρυθμό (circadian rhythm, δηλαδή την οποιαδήποτε βιολογική διαδικασία που παρουσιάζει ενδογενή περιοδική μεταβολή στη διάρκεια ενός 24ώρου) που επηρεάζεται από εξωγενείς παράγοντες, από τους οποίους ο πιο σημαντικός είναι το φως της ημέρας» αναφέρει κλείνοντας ο Στράτος Θεοδοσίου.
Τα επιχειρήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάργηση της αλλαγής της ώρας
«Οι πολίτες δεν θα πρέπει πλέον να ασχολούνται με την προσαρμογή των ρολογιών τους. Η αλλαγή αποτελούσε πηγή σύγχυσης, καθώς δεν είναι αυτονόητο το πότε και προς ποια κατεύθυνση πρέπει να αλλάζει η ώρα. Όσοι απάντησαν στη δημόσια διαβούλευση ανέφεραν επίσης τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, την αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων και τη μη εξοικονόμηση ενέργειας ως λόγους για την κατάργηση της αλλαγής ώρας. Επίσης, με την κατάργηση αυτού του συστήματος, το ανθρώπινο σώμα δεν θα πρέπει πλέον να προσαρμόζεται στην αλλαγή της ώρας» ανέφερε σε ανακοίνωση της το 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαριθμώντας τα οφέλη από την κατάργηση των ισχυουσών ρυθμίσεων για την αλλαγή της ώρας.
«Οι επιχειρήσεις θα ωφεληθούν από το γεγονός ότι δεν θα πρέπει να προσαρμόζονται στην αλλαγή της ώρας. Με τις νέες ρυθμίσεις θα καταστεί ευκολότερος ο προγραμματισμός στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών (για τις νυκτερινές αμαξοστοιχίες, για παράδειγμα) και θα απλουστευθούν οι εφαρμογές που βασίζονται στην ώρα. Σύμφωνα με στοιχεία, η συνολική εξοικονόμηση ενέργειας από την αλλαγή της ώρας, αν και υπήρξε ένας από τους κύριους λόγους για τις ισχύουσες ρυθμίσεις, είναι περιορισμένη» πρόσθετε τότε η Επιτροπή.
