Νέα στοιχεία για το ηφαίστειο της Σαντορίνης, Κολούμπος έφερε στο «φως» η ανακατασκευή της ιστορικής έκρηξης, που πραγματοποιήθηκε σε τρισδιάστατη απεικόνιση χάρη σε μία μεγάλη ομάδα επιστημόνων από την Ελλάδα και την Γερμανία. Οι ειδικοί οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα πως το ηφαίστειο είναι ακόμη και σήμερα ενεργό ενώ κατάφεραν να αποκαλύψουν πως το φονικό του ξύπνημα το 1650 είχε συνοδευτεί από ένα τσουνάμι ύψους 20 μέτρων.
Υπάρχει πιθανότητα να σημειωθεί νέα έκρηξη του ηφαιστείου Κολούμπου στη Σαντορίνη; Θα πρέπει ανησυχούμε; Στις ερωτήσεις του Newsbeast απαντά η αναπληρώτρια καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας και Φυσικής Γεωγραφίας στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ, Εύη Νομικού η οποία συμμετάσχει στις σχετικές έρευνες.
«Για όλα τα ηφαίστεια τα οποία είναι ενεργά στον κόσμο πάντα υπάρχει η πιθανότητα έκρηξης. Εάν θα γίνει σε 10, σε 20, σε 30 ή σε 500 χρόνια δεν το γνωρίζει κανείς και γι΄αυτό άλλωστε τοποθετούμε ειδικά όργανα παρακολούθησης» διευκρινίζει η Εύη Νομικού και επισημαίνει ότι «το ηφαίστειο πάντα προειδοποιεί πριν γίνει μία μεγάλη έκρηξη».
«Πρέπει να ξέρουμε τι γίνεται μέσα στην “καρδιά” ενός ηφαιστείου, γι’ αυτό είναι αναγκαία η συνεχής παρακολούθησή του»
Ξεκαθαρίζοντας αν πρέπει να ανησυχούμε η αναπληρώτρια καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας και Φυσικής Γεωγραφίας στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ αναφέρει πως «πρέπει να ξέρουμε τι γίνεται μέσα στην ”καρδιά” ενός ηφαιστείου» και γι’ αυτό είναι αναγκαία η συνεχής παρακολούθησή του.
«Όταν ένα ηφαίστειο παρακολουθείται με όργανα τελευταίας τεχνολογίας (όπως αυτά που έχουμε τοποθετήσει στον Κολούμπο) σαφώς οι επιστήμονες είναι πιο ενήμεροι και μπορούν να κατανοήσουν μία πιθανή έκρηξη» συμπληρώνει.
«Ο Κολούμπος είναι ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο βορειοανατολικά της Σαντορίνης το οποίο βρίσκεται σε βάθος 500 μέτρα. Από το 2006 οι επιστήμονες έχουμε βρει ένα ενεργό υδροθερμικό πεδίο το οποίο το μετελετάμε εντατικά με διάφορες ωκεανογραφικές αποστολές που γίνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Το υδροθερμικό αυτό πεδίο αποτελείται από καμινάδες οι οποίες εκπέμπουν κατά 99,9% διοξείδιο του άνθρακα και είναι ψηλές φτάνουν δηλαδή περίπου το ένα μέτρο ενώ υπάρχουν και παλαιότερες που φτάνουν τα τέσσερα. Βγάζουν πολλά αέρια τα οποία αποδεικνύουν την ενεργότητα του. Είναι σαν να καταλαβαίνουμε την ”αναπνοή” του ηφαιστείου. Κάθε φυσαλίδα είναι και η ”αναπνοή” του.
«Αυτό το ενεργό υδροθερμικό πεδίο είναι μοναδικό λόγω των ακραίων συνθηκών που επικρατούν και μοιάζουν με συνθήκες άλλων πλανητών και οι καμινάδες του είναι καλυμμένες από βακτήρια, μικροοργανισμούς που θα μπορούσαν να βρεθούν και σε άλλους πλανήτες εκτός Γης» σημειώνει η Εύη Νομικού.
«Το 1650 το Κολούμπους έκανε μία μεγάλη έκρηξη κατά την οποία έγινε διαφυγή δηλητηριωδών αερίων και 70 άνθρωποι δηλητηριάστηκαν»
«Τον Σεπτέμβριο του 1650 το ηφαίστειο Κολούμπους έκανε μία μεγάλη έκρηξη κατά την οποία έγινε διαφυγή δηλητηριωδών αερίων και περίπου 70 άνθρωποι δηλητηριάστηκαν στη Σαντορίνη. Παράλληλα όμως δημιουργήθηκε και ένα τσουνάμι περίπου στα 20 μέτρα το οποίο έπληξε τις ανατολικές πλευρές του νησιού.
Υπάρχουν πάρα πολλές ιστορικές αναφορές οι οποίες είναι καταγεγραμμένες από κατοίκους που έμεναν στο νησί αλλά και από διάφορους άλλους μελετητές. Εμείς μελετάμε αυτό το ηφαίστειο πολλά χρόνια τώρα, γιατί έχουμε μελετήσει πρώτα όλες αυτές τις καταγραφές και προσπαθούμε να καταλάβουμε και να κατανοήσουμε τον μηχανισμό της έκρηξης και πώς έγινε το τσουνάμι που δημιουργήθηκε» εξηγεί η Εύη Νομικού μιλώντας στο Newsbeast.
«Η δημοσίευση λοιπόν που βγήκε στο Nature Communication έγινε με αφορμή ότι τον Νοέμβριο του 2019 πραγματοποιήθηκε μία μεγάλη ωκεανογραφική αποστολή με το γερμανικό πλοίο Poseidon και για πρώτη φορά κάναμε τρισδιάστατη απεικόνιση του ηφαιστείου του Κολούμπου» αναφέρει και εξηγεί πως «η τρισδιάστατη σεισμική απεικόνιση είναι μια γεωφυσική τεχνική που εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι τα ηχητικά κύματα ανακλώνται μερικώς στα όρια των στρωμάτων. Αυτό καθιστά δυνατή τη δημιουργία προφίλ διατομής των γεωλογικών δομών κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Σε αντίθεση με τα δισδιάστατα σεισμικά ανάκλασης, τα 3D θαλάσσια σεισμικά ανάκλασης χρησιμοποιούν πολλαπλά καλώδια μέτρησης (δέκτες) που ρυμουλκούνται παράλληλα πίσω από το ερευνητικό σκάφος. Το αποτέλεσμα είναι μια τρισδιάστατη εικόνα, γνωστή ως σεισμικός όγκος, η οποία μας επιτρέπει να κοιτάξουμε κάτω από τον πυθμένα και να αναλύσουμε λεπτομερώς τη γεωλογία της περιοχής».
«Με την τρισδιάστατη αυτή απεικόνιση μπορέσαμε να κατανοήσουμε τη στρωματογραφία του ηφαιστείου δηλαδή το πώς είναι δομημένο. Είδαμε δηλαδή σε τρισδιάστατο μοντέλο του ηφαιστείου σε συνδυασμό επίσης και με τα υψηλής ανάλυσης βαθυμετρικά δεδομένα τα οποία είχαμε από προηγούμενη ωκεανογραφική αποστολή. Έτσι φτιάχτηκε ένα μοντέλο της γεωλογικής στρωματογραφίας του Κολούμπου ενώ παράλληλα τρέξαμε μοντέλα για το τσουνάμι για να μπορέσουμε να δούμε πώς εξαπλώνεται στον τριγύρο χώρο.
Αυτά τα μοντέλα επικαιροποιήθηκαν δηλαδή καλυτέρευσαν, όταν προσθέσαμε την υψηλής ανάλυσης βαθυμετρία αλλά και τα στοιχεία που μας έδωσε η τρισδιάστατη απεικόνιση των σεισμικών.
Όταν έτρεξε το μοντέλο είδαμε πως το τσουνάμι προκλήθηκε γιατί κατά τη διάρκεια της ηφαιστειακής έκρηξης έγινε και μία μεγάλη κατολίσθηση στο βορειοδυτικό τμήμα του Κολούμπου πράγμα το οποίο δεν ήταν γνωστό τα προηγούμενα χρόνια. Άρα το παλιρροιακό κύμα του 1650 προκλήθηκε από το συνδυασμό της έκρηξης με μία μεγάλη κατολίσθηση» διευκρινίζει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Φυσικής Γεωγραφίας και Ωκεανογραφίας του ΕΚΠΑ.
«Έχοντας πολλά γεωφυσικά και γεωχημικά δεδομένα για τον Κολούμπο, καταθέτουμε στο ΕΛΙΔΕΚ (Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας) μία ερευνητική πρόταση που ονομάζεται SΑNTORY ώστε να αγοράσουμε σένσορες (μηχανήματα) με τα οποία θα μπορούμε να παρακολουθούμε το ηφαίστειο.
Τον Δεκέμβριο του 2022 με τη βοήθεια του Δήμου Θήρας ο οποίος χρηματοδοτηθεί τις ωκεανογραφικές αποστολές γαι πρώτη φορά, τοποθετούμε κάποια από τα μηχανήματα που έχουν αγοραστεί μέσα στην ”καρδιά” του ηφαιστείου.
Δημιουργείται το υποθαλάσσιο ηφαιστειακό παρατηρητήριο και τοποθετούνται και κλισιόμετρα τα οποία μετράνε τις διάφορες μεταβολές της επιφάνειας του πυθμένα του Κολούμπου. Ενώ παράλληλα τοποθετούνται μηχανήματα που μετράνε τις φυσικοχημικές παραμέτρους του υδροθερμικού πεδίου όπως συμβαίνει και σε άλλα ενεργά υποθαλάσσια ηφαίστεια στον Ειρηνικό ωκεανό.
Μετά έγινε μία ακόμη αποστολή τον Ιούνιο του 2023 κατά την οποία ανεβάσαμε όλα τα όργανα, πήραμε τα δεδομένα και τα εμποτίσαμε ξανά μαζί όμως με πολλά περισσότερα όργανα για παράδειγμα οπτικές κάμερες για να μπορέσουμε να μετρήσουμε και τις πιθανές μεταβολές τόσο του εδάφους αλλά και τις μεταβολές του υδροθερμικού πεδίου του Κολούμπου γιατί αν τυχόν παρατηρήσουμε κάποιες μεταβολές στη θερμοκρασία, στη χημική σύσταση των αερίων, στη θερμοκρασία κλ… σημαίνει πως μας προειδοποιεί. Το ηφαίστειο πάντα προειδοποιεί…» υπογραμμίζει.
«Έχουμε ήδη τα πρώτα αποτελέσματα των μετρήσεων (χρονοσειρές) τα οποία τα ανακοινώσαμε σε μία ημερίδα που έγινε στις 20 Οκτωβρίου στους κατοίκους της Σαντορίνης για να γνωρίζουν τα αποτελέσματα των μελετών μας. Επίσης τον Οκτώβριο του 2023 κάναμε το τελευταίο ταξίδι κατά το οποίο ανασύραμε σχεδόν όλα τα όργανα για να μπορέσουμε να πάρουμε τα δεδομένα αλλά και για να τα συντηρήσουμε. Φιλοδοξούμε ο δήμος Θήρας να συνεχίσει τη χρηματοδότηση αυτών των ωκεανογραφικών αποστολών έτσι ώστε να τοποθετηθούν εκ νέου όλα τα όργανα στον Κολούμπου» συμπληρώνει η Εύη Νομικού.
«Δεν υπάρχει κανένα άλλο υποθαλάσσιο ηφαίστειο στη Μεσόγειο που να παρακολουθείται, ο Κολούμπος είναι ο πρώτος»
«Δεν υπάρχει κανένα άλλο υποθαλάσσιο ηφαίστειο στη Μεσόγειο που να παρακολουθείται. Αυτό που έχει στηθεί στον Κολούμπο είναι το πρώτο υποθαλάσσιο ηφαιστειακό παρατηρητήριο στην Μεσόγειο. Το επόμενο βήμα που θέλουμε να κάνουμε είναι να συνδέσουμε όλα τα όργανα μεταξύ τους και να μεταφέρουμε όλα τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο.
Από το 1649 γινόντουσαν σεισμοί στην περιοχή, το ηφαίστειο προειδοποιούσε αλλά οι κάτοικοι δεν ήξεραν την ύπαρξη του ηφαιστείου. Άλλαξε το χρώμα στην επιφάνεια της θάλασσας και καπνοί έκαναν την εμφάνισή τους. Άρχισε παράλληλα να χτίζεται ένας ηφαιστειακός κώνος και μάλιστα για δύο ημέρες υπήρχε ένα νησάκι στην επιφάνεια της θάλασσας το οποίο καταστράφηκε από τους πολλούς σεισμούς. Υπήρχε επίσης εκπομπή αερίων που ήταν δυστυχώς δηλητηριώδη και σκότωσαν δεκάδες άτομα. Στην αποστολή τον Οκτώβριο του 2023, πήραμε αέρια και υγρά από τις υδροθερμικές καμινάδες τα οποία θα τα συγκρίνουμε με τα αποτελέσματα που είχαμε πάρει το 2013 και το 2014 για να δούμε ένα η σύσταση των αερίων και των υγρών έχει αλλάξει.
Το ηφαίστειο αυτό παρακολουθείτε και χρειάζεται να παρακολουθείτε συνεχώς και οι επιστήμονες επικοινωνούν τα δεδομένα και ενημερώνουν συνεχώς τον κόσμο, δεν χρειάζεται ΚΑΜΙΑ ΚΙΝΔΥΝΟΛΟΓΙΑ. Οι κάτοικοι εμπιστεύονται τους επιστήμονες! Έχουν ήδη κατασκευαστεί χάρτες ηφαιστειακής επικινδυνότητας, στα πλαίσια μίας διδακτορικής διατριβής, με βάση όλα τα δεδομένα που είχε η επιστημονική ομάδα του SANTORY, οι οποίοι είναι χρήσιμοι για την παρακολούθηση του ηφαιστείου» αναφέρει κλείνοντας η Εύη Νομικού.
