Το Σουηδικό Πείραμα: Η χώρα που δεν μπήκε σε lockdown

Αγχος; Κανένα απολύτως. Ανησυχία; Μηδέν. Στην Σουηδία αποδεικνύεται ότι η περιλάλητη ατομική ευθύνη συμπορεύεται, με αγαστό τρόπο, με την αντίστοιχη κοινωνική, επιλύοντας όλα τα πιθανά προβλήματα που πιθανώς θα ενσκήψουν, αντί να δημιουργήσει νέα και ίσως ακόμη πιο δυσεπίλυτα.

Case in point, η προσέγγιση των Σουηδών και την ίδιας τους της κυβέρνησης απέναντι στο λεγόμενο τέταρτο κύμα του κορονοϊού που (μας λένε ότι) μας έρχεται τον χειμώνα: σκανδιναβικό coolness και απέραντη χαλαρότητα.

Μήπως αυτό είναι εντέλει το μυστικό για την αντιμετώπιση των πανδημιών; Να είσαι κουλ και απλώς να έχεις εμπιστοσύνη στα μέτρα των ειδικών;

Σίγουρα πάντως, ό,τι και αν γίνει τον χειμώνα, η Σουηδία δεν θα ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων κρατών: όσο και αν πληγεί από τη μετάλλαξη Delta, έχει αποκλειστεί ρητώς και κατηγορηματικώς κάθε ενδεχόμενο επιβολής lockdown στη χώρα.

Για παράδειγμα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε εκτενές άρθρο του στην βρετανική Telegraph ο δημοσιογράφος Ρίτσαρντ Οραντζ, λίγο πριν την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς στο σχολείο Σόγκενφρι του Μάλμε, «το μόνο εμφανές μέτρο κατά της Covid είναι η απαγόρευση εισόδου γονέων στο σχολικό κτίριο».

Οι γονείς δίπλα του, αφήνουν τα παιδιά τους εξίσου χαλαροί: «Δεν ανησυχώ καθόλου», του λέει η 35χρονη Ελιν Μπρούσεβιτς, «ήμασταν πολύ καλά κατά τη διάρκεια των τελευταίων εξάρσεων. Μάλλον είμαι μία τυπική Σουηδή: δεν ανησυχώ, εκτός και εάν μου το πουν οι Αρχές ότι πρέπει να ανησυχήσω», επισημαίνει η ίδια σχεδόν χιουμοριστικά.  

Η κυβέρνηση της ώρας ήταν σαφής απέναντι στην πανδημία: αποφάσισε να μην κλείσει ούτε την οικονομία της ούτε την κοινωνία της. Κράτησε ανοιχτά τα μπαρ και τα εστιατόρια και τα εμπορικά κέντρα και τα σχολεία, καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας και φυσικά επικρίθηκε γι’ αυτό. Πολλοί ήταν αυτοί που έσπευσαν να λοιδορήσουν το «σουηδικό μοντέλο».

Και ενώ από τον Μάρτιο του 2020 εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη υποχρεώθηκαν να κλειστούν στα σπίτια τους, στη Σουηδία κατά τη διάρκεια των 18 μηνών από τότε που καταγράφηκε το πρώτο κρούσμα, ελάχιστα άλλαξαν στη ζωή και στην καθημερινότητα των δέκα εκατομμυρίων πολιτών της (σχεδόν ίδιος πληθυσμός με την Ελλάδα).

Όπως αναφέρει το βρετανικό δημοσίευμα, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση της σουηδικής Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας που πραγματοποιήθηκε στα μέσα του Ιουνίου, «το 66% των Σουηδών δεν ανησυχούν για τις συνέπειες της πανδημίας στους ίδιους και τις οικογένειές τους».

Και την ίδια στιγμή, ο «Τσιόδρας της Σουηδίας», ο Αντερς Τέγκνελ, επικεφαλής επιδημιολόγος της χώρας και εμπνευστής της στρατηγικής της κατά της πανδημίας, ψηφίστηκε ως «ο πιο σημαντικός Σουηδός του 2020» από τους αναγνώστες του περιοδικού της κορυφαίας αλυσίδας σουπερμάρκετ της χώρας.

Αβρόχοις ποσί

Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν θύματα του κορονοϊού στη χώρα – αυτό έλειπε δα. Κατά τους προηγούμενους μήνες έχασαν τη ζωή τους περίπου 15.000 άνθρωποι αλλά το ποσοστό θνησιμότητας είναι πολύ χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Μήπως τελικά το «σουηδικό μοντέλο» δεν ήταν τόσο κακή ιδέα; Ειδικά καθώς, όπως λέει ο Οραντζ, «τα οφέλη της σουηδικής προσέγγισης είναι ορατά στην οικονομία, στην ψυχολογική κατάσταση των πολιτών και στα σχολεία».

Στο τέλος του πρώτου κύματος της πανδημίας, το ΔΝΤ είχε προβλέψει ότι κατά τη διάρκεια του 2020 η σουηδική οικονομία θα συρρικνωνόταν κατά 7%. Αυτό το νούμερο διαψεύστηκε στην πράξη: το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε κατά μόλις 2,8%, ποσοστό αισθητά χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 6%. Η σουηδική οικονομία ανέκαμψε ταχύτερα από κάθε άλλη στην Ευρώπη, καθώς έως τον Ιούνιο που μας πέρασε, το ΑΕΠ είχε ξεπεράσει το επίπεδο όπου βρισκόταν πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας. Επιπλέον, εκτιμάται ότι  η σουηδική οικονομία θα αναπτυχθεί μέχρι το τέλος του 2021 κατά 4,6%!

Μακριά από μαζικούς… νευρικούς κλονισμούς

Περιορισμένος υπήρξε και ο αντίκτυπος της πανδημίας στην ψυχολογική κατάσταση των πολιτών, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην απόφαση να παραμείνουν ανοιχτά τα σχολεία όλων των βαθμίδων. «Είμαστε πολύ χαρούμενοι που κρατήσαμε ανοιχτά τα σχολεία μας. Θεωρώ πως πρόκειται για κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για την ψυχολογική υγεία όλων μας», σημείωσε η Σάρα Μπιφός, ανώτερη αξιωματούχος υγείας, παραδεχόμενη με νόημα:

«Γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι [η πανδημία] είχε όντως μεγάλη επίδραση στους ηλικιωμένους που ήταν απομονωμένοι, και γνωρίζουμε ότι επηρέασε και πολλά παιδιά, ειδικά εάν φοιτούσαν στις τελευταίες τάξεις και έπρεπε να παρακολουθούν τα μαθήματά τους εξ αποστάσεως».

Οι πολίτες, πάντως, εξακολουθούν να θεωρούν ότι η κυβέρνησή τους κατέβαλλε όντως κάθε δυνατή προσπάθεια για την όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση της πανδημίας –και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό γιατί τροφοδοτεί θετικά τις σχέσεις κράτους και πολιτών.

«Η Σουηδία εφάρμοσε την καλύτερη πολιτική κατά του κορονοϊού. Στη Δανία, στη Νορβηγία, στη Γαλλία, στο Βέλγιο, οπουδήποτε αλλού, θα αναγκαζόμουν να κλείσω. Είμαι τόσο χαρούμενη που ζω στη Σουηδία», καταλήγει με νόημα η Ζάινα Βούιτσις, ιδιοκτήτρια ενός μικρού κέντρου αισθητικής στο κέντρο του Μάλμε.