Οι Σκωτσέζοι είπαν ξεκάθαρα όχι στην ανεξαρτησία μ’ ένα ιστορικό δημοψήφισμα, όμως η κεντρική κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον, αποσταθεροποιημένη, έσπευσε σήμερα να υποσχεθεί αυξημένες εξουσίες στα τέσσερα έθνη που αποτελούν το Ηνωμένο Βασίλειο.

Έπειτα από εβδομάδες έντονης αγωνίας και μερικές φορές πικρών συζητήσεων, το στρατόπεδο του «όχι» κέρδισε με 55,3% έναντι 44,7% για το «ναι». Η διαφορά είναι σημαντική και η συμμετοχή ρεκόρ του 84,6% ενισχύει την ετυμηγορία.

Το αποτέλεσμα αυτό συνιστά μια πικρή απογοήτευση για τον πρωθυπουργό της Σκωτίας Άλεξ Σάλμοντ –έστω κι αν κληρονομεί μια αυξημένη αυτονομία για παρηγοριά– και μια τεράστια ανακούφιση για τον αρχηγό της κεντρικής κυβέρνησης Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες και έπαιζε στο δημοψήφισμα το πολιτικό του μέλλον.

Ο αναστεναγμός ανακούφισης ήταν επίσης διακριτός σε πολλούς ευρωπαίους ηγέτες οι οποίοι ανησυχούσαν για ενδεχόμενη διάδοση του εθνικισμού, στις Βρυξέλλες, το Παρίσι, τη Μαδρίτη, αλλά και πέραν της Ευρώπης, στην Ουάσινγκτον ή το Πεκίνο. Ήταν επίσης έκδηλος στο χρηματιστήριο του Λονδίνου, το οποίο άνοιξε με άνοδο 0,75%, ενώ η ισοτιμία της στερλίνας ανέβηκε στο υψηλότερο επίπεδο των δύο τελευταίων ετών. Τον συμμερίσθηκε και το Σίτι, ενώ η Ένωση Σκωτσέζικου Ουίσκι (Scotch Whisky Association, SWA) ύψωσε το ποτήρι στην υγεία της «σταθερότητας».

Μετά το σεισμό, πολλοί μετασεισμοί

Το μέγεθος του πολιτικού σεισμού που συγκλόνισε «το κατεστημένο του Ουέστμινστερ» και η σπουδή με την οποία οργανώθηκαν οι πρώτες βοήθειες προοιωνίζονται πολλούς μετασεισμούς μέσα στους επόμενους μήνες.

Ο Ντέιβιντ Κάμερον εμφανίσθηκε ήδη από τις 7 το πρωί μπροστά στις κάμερες των τηλεοπτικών δικτύων συνεχούς ενημέρωσης για να δώσει ένα τριπλό μήνυμα: το τελεσίδικο αποτέλεσμα ρυθμίζει το ζήτημα της ανεξαρτησίας «για μια γενιά»• είναι ώρα για συσπείρωση «ώστε να προχωρήσουμε μπροστά»• οι υποσχέσεις για επιπλέον δικαιώματα που δόθηκαν στους Σκωτσέζους θα τηρηθούν, και μάλιστα θα επεκταθούν στους Άγγλους, τους Ουαλούς και τους Βορειοϊρλανδούς.

Στο Εδιμβούργο, ο Άλεξ Σάλμοντ υπογράμμισε πως θα επαγρυπνήσει για να τεθούν σε εφαρμογή τα νέα δικαιώματα που αφορούν τη φορολογική πολιτική και τις δαπάνες για την υγεία. Κυρίως όμως επισήμανε το γεγονός ότι «η Σκωτία δεν αποφάσισε υπέρ της ανεξαρτησίας προς το παρόν», αφήνοντας μισάνοιχτη την πόρτα για ένα άλλο δημοψήφισμα αργότερα, ακολουθώντας το παράδειγμα των οπαδών της ανεξαρτησίας του Κεμπέκ.

Μετά το «όχι», τα δώρα

Ο Ντέιβιντ Κάμερον απέφυγε άμεσα το εφιαλτικό σενάριο της αποσύνθεσης του Ηνωμένου Βασιλείου που τον «στοίχειωνε».

Όμως στις τάξεις του συντηρητικού κόμματός του, βουλευτές τον επικρίνουν για την καταστροφική εκ μέρους του διαχείριση του θέματος του σκωτσέζικου δημοψηφίσματος και για την έκταση των μετεκλογικών δώρων.

Τα δώρα αυτά θα παρουσιασθούν σ’ ένα έγγραφο εργασίας με ορίζοντα το Νοέμβριο, ώστε να υποβληθούν στο κοινοβούλιο στην καλύτερη περίπτωση τον Ιανουάριο.

«Το δημοψήφισμα δεν κατάφερε να καταστρέψει την Ένωση, αλλά ο αντίκτυπός του θα μπορούσε ακόμη να την αποσταθεροποιήσει εκ θεμελίων», προειδοποίησε ο Μάικλ Τσάντλερς του Ινστιτούτου RUSI.

«Κατευθυνόμαστε προς ένα περισσότερο ομοσπονδιακό μοντέλο του Ηνωμένου Βασιλείου», προέβλεψε από την πλευρά του ο Τόνι Τράβερς του Λόντον Σκούλ οφ Ικονόμικς.

Η διαδρομή μετ’ εμποδίων επιδεινώθηκε από το πολιτικό χρονοδιάγραμμα. Τα τρία παραδοσιακά βρετανικά κόμματα –συντηρητικό, φιλελεύθερο-δημοκρατικό και αντιπολιτευόμενο εργατικό– σχημάτισαν κατ’ εξαίρεση μια «ιερά συμμαχία» για να εμποδίσουν την ανεξαρτησία.

Η αλληλεγγύη τους κινδυνεύει τώρα να εξανεμιστεί καθώς θα πλησιάζουν οι γενικές εκλογές του ερχόμενου Μαΐου.

Η απογοήτευση των οπαδών του «ναι»

Οι οπαδοί του «ναι» είναι καταπτοημένοι, σε πολλές περιπτώσεις μέχρι δακρύων.

«Είναι τρομερό (…) Πιστεύω πως ο κόσμος δεν συνειδητοποίησε πόσο σημαντικό ήταν», λέει η Σαρλότ Νταρός, μια μαθήτρια με στολή γεμάτη με κονκάρδες του «ναι», μπροστά από τον πύργο του Εδιμβούργου.

Ο Ντάνι Τρεντς δύσκολα μπορεί να φανταστεί μια δεύτερη ευκαιρία. «Δεν ξέρει κανείς τι θα συμβεί σε είκοσι χρόνια, αλλά δεν το βλέπω», λέει ο 23χρονος νεαρός καθ’ οδόν προς τη δουλειά του.

«Η Σκωτία πήρε μια καλή απόφαση», χαιρόταν από την πλευρά της η 21χρονη Λουίζ Φλέμινγκ, υποστηρίκτρια του «όχι», ενώ σε μικρή απόσταση αγκαλιάζονταν άλλοι οπαδοί του στρατοπέδου του «καλύτερα μαζί».

Δικαίωμα ψήφου είχαν μόνο τα 4,2 εκατ. των ψηφοφόρων που κατοικούν στην Σκωτία. Το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο, που στην πλειοψηφία του τασσόταν υπέρ της ένωσης, παρακολούθησε με ανησυχία τη συζήτηση για το μέλλον αυτής της περιοχής, η οποία έχει αλλάξει καθεστώς περίπου δέκα φορές μέσα σε 1.400 χρόνια πολυτάραχης ιστορίας.

Η ένωσή της με τους νότιους γείτονές της ανάγεται στο 1707.

Το ενδιαφέρον ήταν επίσης ζωηρό ανά τον κόσμο. Ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα εξέφρασε την υποστήριξή του σ’ ένα «ισχυρό και ενωμένο» Ηνωμένο Βασίλειο. Ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ προειδοποίησε εναντίον των «εγωισμών», των «λαϊκισμών» και των «αυτονομισμών».

Στις Βρυξέλλες, οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν έκρυψαν τις ανησυχίες τους για την προοπτική μιας διάδοσης του εθνικισμού, από την Καταλονία μέχρι τη Χώρα των Βάσκων.

«Το ομολογώ: το αποτέλεσμα με ανακουφίζει», δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς.

Η Ισπανία είναι «πολύ ευτυχής» παραδέχθηκε χωρίς να προκαλέσει έκπληξη ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι.