Το πεδίο της βιολογίας μόνο ξένο δεν είναι σε κατακλυσμιαίες καινοτομίες και βαθιές τομές που έκοψαν πολλές φορές δεσμούς με τα παλιά.
Ανορθόδοξοι επιστήμονες με αιρετικές ιδέες αποδείχτηκαν συχνά πυκνά αυθεντικοί επαναστάτες της γνώσης, πηγαίνοντας τη βιολογία πολλά βήματα παρακάτω και αλλάζοντας τις τρέχουσες επιστημικές προσλαμβάνουσες.
Άλλοι πάλι δεν ήταν παρά ιδιοσυγκρασιακά παράξενοι και τράβηξαν έναν μοναχικό δρόμο που έφερε αντιδράσεις και κατακραυγή. Υπήρξαν τέλος και αυτοί που λογίστηκαν απλώς σαδιστές…
Χάρι Χάρλοου: Η άσπλαχνη μέτρηση της μητρικής αγάπης
Ο καθηγητής Χάρι Χάρλοου (1905-1981) ήταν ένας βιολόγος και ψυχολόγος που έγινε διαβόητα γνωστός για τις αναπτυξιακές μελέτες του σε βρέφη πιθήκων. Παρά το γεγονός ότι η έρευνά του είχε επιστημονικό περίβλημα, ο τρόπος διεξαγωγής της χαρακτηρίστηκε αντιδεοντολογικός και μεθοδολογικά παρακινδυνευμένος, την ίδια ώρα που τα αποτελέσματά της περιγράφονταν με ακραία ορολογία.
Ο Χάρλοου απομάκρυνε τα βρέφη του είδους μακάκος ρέζους από τις μητέρες τους και τα κρατούσε στη ζωή τρέφοντάς τα με μηχανικές ανάδοχες μητέρες που μπορούσαν να βγάζουν γάλα. Ο σκοπός του ήταν να αποδείξει ότι η απτική επαφή και η αγκαλιά είναι απολύτως αναγκαίες για τη φυσιολογική ανάπτυξη του πιθήκου, κάτι που φάνηκε στη συμπεριφορά των πιθήκων που ανατράφηκαν από πάνινες κούκλες-μητέρες σε πλήρη αντιδιαστολή από τα πιθηκάκια που γνώρισαν ως μητέρες ψυχρές μηχανικές κατασκευές αποτελούμενες από σύρματα και καλώδια.
Ο επιστήμονας τρόμαζε τα πιθηκάκια και τα υπέβαλε σε ένα σωρό βασανιστήρια για να δει τη συμπεριφορά τους, αν θα κατέφευγαν στην αγκαλιά της «μητέρας» τους δηλαδή. Βρήκε ότι όσα είχαν μεγαλώσει με τις πάνινες κούκλες ως μητέρες, αποτραβιόνταν στην αγκαλιά τους όταν τρόμαζαν, ενώ όσα ανατράφηκαν από τις μηχανές ανέπτυξαν υστερικές τάσεις και εξεζητημένη συμπεριφορά, συγκρίνοντάς τα με αυτιστικούς ανθρώπους και τροφίμους ψυχιατρικών κλινικών. Για να τρομάζει αποτελεσματικότερα τα πιθηκάκια, ανέπτυξε πλήθος τερατόμορφων μηχανικών μητέρων, οι οποίες υπέβαλαν τα πλάσματα σε όλων των λογιών τα ψυχολογικά και σωματικά βασανιστήρια.
Οι μακροχρόνιοι συνεργάτες του παραδέχτηκαν αργότερα ότι τα πειράματα του καθηγητή τους έκαναν να βλέπουν εφιάλτες, ενώ η ψυχολογία απέρριψε τα εξαγόμενα των μελετών του ως αντιδεοντολογικά, ρίχνοντας το βάρος στις απάνθρωπες μεθόδους συναγωγής συμπερασμάτων. Από τους φρικιαστικούς χειρισμούς στους οποίους υπέβαλλε τις πραγματικές μητέρες πιθήκους, κάποιες από αυτές έφτασαν στο σημείο να σκοτώσουν τα μικρά τους. Ο Χάρλοου μέτρησε τη μητρική αγάπη με τον πιο σκληρό τρόπο βασανίζοντας χιλιάδες πρωτεύοντα και φτιάχνοντας ένα αληθινό κολαστήριο για τους μακάκους…
Τζον Λίλι: Η παραισθησιογόνος ευφυΐα των δελφινιών
Ο πιο αμφιλεγόμενος επιστήμονας που ξεπήδησε ποτέ από τον χώρο της θαλάσσιας βιολογίας ασχολήθηκε εκτεταμένα με τα ρινοδέλφινα, εξερευνώντας τις γνωστικές και γλωσσικές τους ικανότητες. Ήδη από το 1960 ο δρ Λίλι διατεινόταν ότι μέσα σε 20 χρόνια τα δελφίνια θα μπορούσαν να μιλήσουν τη γλώσσα των ανθρώπων, την ίδια στιγμή που πίστευε ότι τα ρινοδέλφινα διέθεταν τις απαραίτητες δεξιότητες ώστε να επικοινωνούν ακόμα και με εξωγήινα όντα, καθώς ο τρόπος επικοινωνίας τους περιλάμβανε αυτό που ο ίδιος χαρακτήριζε «μια μορφή τηλεπάθειας».
Ήδη γνωστός για την ανάπτυξη της «δεξαμενής απομόνωσης», ένα κλειστό περιβάλλον δηλαδή χωρίς ερεθίσματα, το οποίο έφτιαξε με σκοπό να εξερευνήσει τον τρόπο λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου σε συνθήκες απουσίας ερεθισμάτων. Τα τολμηρά πειράματα που οργάνωσε με σκοπό την εξερεύνηση του ανθρώπινου εγκεφάλου τον έκανε να αποδίδει πια μεγαλύτερη σημασία στη νοημοσύνη των δελφινιών απ’ όση απέδιδε στην ανθρώπινη, ενώ το 1965 ξεκαθάρισε ότι είχε αφήσει πίσω του την ιδέα της επιστημονικής αντικειμενικότητας!
Την ίδια χρονιά, πλημμύρισε ένα σπίτι με νερό για να δημιουργήσει ένα διαδραστικό περιβάλλον συγκατοίκησης ανθρώπου και δελφινιού, βάζοντας την 23χρονη βοηθό του Μάργκαρετ Χόουι να ζει εκεί πλήρως απομονωμένη με τον Πίτερ το ρινοφέλφινο, επιδιώκοντας να του μάθει να μιλά. Έπειτα από πέντε εβδομάδες επαφής και αυξανόμενης έντασης, ο Πίτερ γινόταν ολοένα και πιο επιθετικός με το κορίτσι, την ίδια ώρα που διεγειρόταν τώρα σεξουαλικά από αυτή. Για να μην ξεστρατίζει λοιπόν από τον μαθησιακό του στόχο, η Χόουι άρχισε να εκτονώνει το δελφίνι σεξουαλικά μέσω αυνανισμού, δηλώνοντας αργότερα: «Ήταν σεξουαλικό από τη δική του πλευρά. Δεν ήταν σεξουαλικό για μένα. Αισθησιακό ίσως».
Από το 1967, ο Λίλι άρχισε να πειραματίζεται με δελφίνια και LSD, έχοντας περάσει και ο ίδιος από τέτοιες παραισθητικές αναζητήσεις, και βρήκε ότι τα μέχρι πρότινος αδιάφορα στην ανθρώπινη αλληλεπίδραση δελφίνια γίνονταν μετά την παρατεταμένη χρήση LSD ιδιαιτέρως φιλικά με τον άνθρωπο. Πλέον όμως η επιστημονική του αξιοπιστία είχε αμαυρωθεί, όπως και η ικανότητά του να αποσπά κονδύλια. Η αντιδεοντολογική εργασία του σπίλωσε τη μεθοδολογική νομιμότητα της επιστημονικής διερεύνησης των γνωσιακών ικανοτήτων των δελφινιών για δεκαετίες. Όσο για τα δελφίνια του, τρία από αυτά επέστρεψαν στη θάλασσα, αν και τα υπόλοιπα πέντε πέθαναν εντωμεταξύ από την πλήρη παραμέλησή τους…
Σεργκέι Μπρουκονένκο: Τα δικέφαλα σκυλιά και η μηχανική διατήρηση της ζωής
Ο καθηγητής Σεργκέι Μπρουκονένκο (1890-1960) ήταν ένας ρώσος βιολόγος και χειρουργός της σοβιετικής εποχής που ανέπτυξε το 1925 μια συσκευή που μπορούσε να διατηρεί στη ζωή μεμονωμένα όργανα του σώματος. Ήδη από το 1926 τη χρησιμοποίησε για να κρατήσει στη ζωή ένα σκυλί χωρίς καρδιά και πνεύμονες για δύο ώρες, ενώ τον Μάιο της ίδιας χρονιάς κατάφερε να διατηρήσει στη ζωή ένα ακέφαλο σκυλί για μία ώρα και 40 λεπτά. Λίγο αργότερα θα έκανε μάλιστα και δημόσιες επιδείξεις με αποκεφαλισμένα σκυλιά να ανταποκρίνονται φυσιολογικά στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος!
Πλέον στο στόχαστρό του είχαν μπει τόσο η μελέτη των νευρολογικών επιπτώσεων διαφόρων χημικών αλλά και ο ίδιος ο θάνατος και η ανάσταση. Η σοβιετική επιστημονική κοινότητα μαγεύτηκε από τα πειράματα του Μπρουκονένκο και οι εφημερίδες της εποχής έκαναν τώρα λόγο ότι ο βιολόγος μπορούσε να κρατήσει ζωντανό ένα κεφάλι για περισσότερες από 24 ώρες.
Μέσω της απρόσκοπτης χρηματοδότησής του από τον σοβιετικό μηχανισμό, ο Μπρουκονένκο συνέχιζε ακάθεκτος τα αντιδεοντολογικά πειράματά του και έστελνε πια ρίγη συγκίνησης και στη Δύση. Αρκεί να αναφερθεί ότι ο θεατρικός συγγραφέας Μπέρναρντ Σο αναρωτήθηκε σε ένα γράμμα του αν θα μπορούσαν αυτές οι συσκευές να «διατηρήσουν την ανθρώπινη γνώση» κόβοντας τα κεφάλια μεγάλων επιστημόνων μια στιγμή ακριβώς πριν από τον θάνατό τους! Εννοείται πως τα οφέλη για την κοινωνία θα ήταν τεράστια από τη μηχανική διατήρηση στη ζωή των ασώματων κεφαλιών των μεγάλων αντρών και όπως ήταν φυσικό, ο Σο εξέφρασε δημόσια την επιθυμία του να λειτουργήσει ως πρώτο πειραματόζωο…
Ράντι Θόρνχιλ: Η φυσική ιστορία του βιασμού
Ο εξελικτικός βιολόγος Ράντι Θόρνχιλ προκάλεσε μεγάλη επιστημονική αμηχανία όταν έγραψε το 2000 το πόνημά του «Η φυσική ιστορία του βιασμού: Βιολογικές βάσεις του σεξουαλικού εξαναγκασμού» (από κοινού με τον ανθρωπολόγο Κρεγκ Πάλμερ). Ο Θόρνχιλ άρχισε να μελετά τη βιολογία του βιασμού μέσω της έρευνάς του σε είδος μύγας, καταλήγοντας ότι οι απολήξεις στο αναπαραγωγικό όργανο του αρσενικού δεν εξυπηρετούσαν καμία βιολογική λειτουργία παρά μόνο τον βιασμό του θηλυκού.
Ο Θόρνχιλ συμπέρανε λοιπόν ότι ο βιασμός υποκινείται κατά κύριο λόγο από τη σεξουαλική επιθυμία και είναι ένα φυσιολογικό βιολογικό φαινόμενο που διαδραμάτισε τον δικό του ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπου. Ισχυρίστηκε μάλιστα ότι ο βιασμός ήταν παρόν καθ’ όλη την ανθρώπινη πορεία «τόσο σίγουρα όσο οι κηλίδες πάνω στη λεοπάρδαλη και ο μακρύς λαιμός της καμηλοπάρδαλης».
Ο επιστήμονας συνέχισε λέγοντας ότι βιολογικές διαφορές ανάμεσα στα δυο φύλα κάνουν το αρσενικό να αναζητεί συνεχώς σεξουαλική ικανοποίηση από πολλαπλές συντρόφους, ενώ το θηλυκό ψάχνει τον ιδανικό που θα μεγαλώσει με ασφάλεια τα παιδιά του. Ως εδώ, δεν είναι παρά βιολογικές θεωρίες που θα κριθούν στο εσωτερικό της επιστημονικής κοινότητας, αν και ο βιολόγος συνέχισε επικρίνοντας ευθέως τα δικαστικά μέτρα για την αποτροπή σεξουαλικών εγκλημάτων από καταδικασμένους βιαστές θεωρώντας τα μη αποτελεσματικά, καθώς τα κοινωνικά αυτά μέτρα παραγνωρίζουν τον έμφυτο βιολογικό ντετερμινισμό του βιασμού!
Ο Θόρνχιλ είπε μάλιστα ότι οι γυναίκες που ντύνονται με τρόπο που χαρακτηρίζεται «σεξουαλικά προκλητικός» θέτουν επίτηδες τον εαυτό τους σε αυξημένο κίνδυνο βιασμού, προωθώντας μια δική τους στρατηγική επιβίωσης. Οι ιδέες του έχουν δεχτεί φυσικά σφοδρές επικρίσεις από την επιστημονική κοινότητα, κυρίως λόγω της έλλειψης εμπειρικών δεδομένων που να υποστηρίζου τις απόψεις του, αλλά και τα συχνά αντιφατικά συμπεράσματά του…
Τσαρλς Κόκελ: Η εγγενής αξία των μικροβίων
Μπορεί η ανθρωπότητα να τον γνώρισε από τις εμφατικές διακηρύξεις του για τη συνολική μέτρηση του βάρους αλλά και του όγκου του γενετικού υλικού όλων των έμβιων οργανισμών του πλανήτη μας(!), ο Τσαρλς Κόκελ παραμένει ωστόσο ο κύριος υπέρμαχος των δικαιωμάτων των μικροβίων! Ο Κόκελ αγαπά τους μικροοργανισμούς και έχει μετατραπεί σε φλογερό κήρυκα της προστασίας τους, ρωτώντας αιχμηρές ερωτήσεις όπως ας πούμε αν «έχει αξία η ζωή των μικροβίων;».
Συνεχίζοντας τη σκέψη του, πιστεύει ότι είναι ανήθικο να προκαλείς την εξαφάνιση ενός οργανισμού, έστω κι αν είναι ο φονικότερος ιός που γνώρισε ποτέ η Γη. Όλα τα πλάσματα αξίζουν την προστασία μας και τη διατήρησή τους στη ζωή, περιλαμβανομένων ιών, βακτηρίων, ακόμα και τεχνητά παραγόμενων μικροβίων, και ο ίδιος δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι την τεχνητή εξαφάνιση του ιού της ευλογιάς το 1976. Ο Κόκελ μας λέει ότι οι οικολόγοι και περιβαλλοντολόγοι ξεχνούν συνήθως τα μικρόβια όταν μιλούν για προστασία του περιβάλλοντος και ο λόγος γι’ αυτό είναι μόνο ανθρωποκεντρικά εγωιστικός και καθόλου επιστημονικός.
Όλη εξάλλου η κείμενη νομοθεσία για την υπάρχουσα βιοποικιλότητα εξαιρεί ρητά τη μικροβιακή ζωή και χωρίς μάλιστα λόγο, ή τουλάχιστον χωρίς άλλο λόγο από την ανθρώπινη ευκολία. Στη συλλογιστική του, οι μολυσμένες περιοχές του πλανήτη μας που δεν μπορούν πλέον να υποστηρίξουν χλωρίδα και πανίδα είναι ιδιαιτέρως πολύτιμες, καθώς φιλοξενούν σπάνια είδης μικροβιακής ζωής. Οποιαδήποτε απόπειρα καθαρισμού των τοξικών αυτών χώρων προκαλεί λοιπόν εκτεταμένες φθορές στη μονοκύτταρη βιοποικιλότητα.
Το πράγμα το φτάνει φυσικά στα όριά του όταν διατείνεται ότι πρέπει να διατηρούμε τις μη επιβλαβείς βακτηριακές κοινότητες που υπάρχουν στους τοίχους και τα πατώματα των σπιτιών μας και των δημόσιων χώρων, καθώς ο μόνος λόγος για την καταστροφή τους είναι η άγνοια και οι τρέχουσες πεποιθήσεις περί καθαρότητας. Ο Κόκελ είναι πλέον το μεγάλο όνομα ενός κλάδου που ο ίδιος χάραξε: της μικροβιακής ηθικής…
