Πόσα και πόσα τραγούδια που μας πλημμυρίζουν συγκινήσεις δεν γεννιούνται στις πιο αντίξοες συνθήκες πόνου και αγωνίας, δεν αντλούν την έμπνευσή τους από τραγικά γεγονότα και από προσωπικές ή συλλογικές απώλειες.
Το «Dance me to the end of love» του Λέοναρντ Κοέν είναι αναμφισβήτητα ένα από τα πιο ερωτικά του τραγούδια όλων των εποχών. Λατρεύτηκε από εκατομμύρια ανθρώπους και έχει συνδεθεί με αμέτρητες ερωτικές στιγμές. Κι όμως δεν είναι ένα τραγούδι εραστών όπως πολλοί νομίζουμε, δεν εμπνεύστηκε κάποιον έρωτα αλλά κρύβει μία τραγική ιστορία…
Ο Λέοναρντ Κοέν, αυτή η μεγάλη μορφή της μουσικής, υπήρξε ένας από τους πιο αγαπημένους συγγραφείς, συνθέτες κι ερμηνευτές.
Παρόλο που τα τραγούδια του ήταν κυρίως μπαλάντες, για πολλούς ήταν ένας μουσικός της ποπ. Στα τραγούδια του υπήρχαν κυρίαρχα στοιχεία από την αμερικανική μουσική κάντρι και των ευρωπαϊκών καμπαρέ. Πηγή έμπνευσής του η θρησκεία, ο έρωτας, η μοναξιά, χωρίς ωστόσο να λείπουν και οι τοποθετήσεις σε κοινωνικοπολιτικά θέματα.
Ο Λέοναρντ Κοέν κυκλοφόρησε το 1984 το τραγούδι «Dance me to the end of Love», ένα πραγματικό αριστούργημα το οποίο έκτοτε έχει ντύσει χιλιάδες ερωτικές στιγμές της ανθρωπότητας και της Τέχνης.
Ο ίδιος είχε αποκαλύψει λίγο πριν φύγει από τη ζωή σε συνέντευξή του ότι η ιστορία πίσω από αυτό το τραγούδι, είναι πολύ διαφορετική από ό,τι μπορεί να φανταζόμαστε. Το έγραψε όταν έμαθε ότι οι Γερμανοί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο έβαζαν ορχήστρα να παίζει ενώ οι άνθρωποι καίγονταν ζωντανοί.
Ο ίδιος έχει πει: «Είναι περίεργο το πώς γράφονται τα τραγούδια γιατί κάθε τραγούδι προέρχεται από ένα “σπόρο” που σου δίνει κάποιος ή που σου δίνει ο κόσμος και αυτό είναι που κάνει τη διαδικασία σύνθεσης ενός τραγουδιού τόσο μυστηριακή. Το συγκεκριμένο τραγούδι προήλθε από πράγματα που άκουσα ή διάβασα για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Β’ παγκοσμίου πολέμου. Σε κάποια από αυτά, ακριβώς δίπλα στα κρεματόρια, υπήρχε ένα κουαρτέτο μουσικών το οποίο εξαναγκαζόταν να παίζει κλασσική μουσική ενώ οι άνθρωποι δίπλα τους καίγονταν ζωντανοί. Οπότε ο στίχος “dance me to your beauty with a burning violin” εννοεί την ομορφιά του να είσαι “παρών” στην ολοκλήρωση μιας ζωής, στο τέλος της ύπαρξής της. Βέβαια, η γλώσσα είναι ίδια με αυτή που θα χρησιμοποιούσε κάποιος για να “παραδοθεί” σε ένα αγαπημένο πρόσωπο. Οπότε, αφού η γλώσσα είναι η ίδια δε χρειάζεται να ξέρει κάποιος την πραγματική σημασία του τραγουδιού, αφού μπορεί εξίσου να χρησιμοποιηθεί για οποιονδήποτε παθιασμένο σκοπό».
Αυτή η απώλεια αγαπημένων προσώπων που ξεψύχησαν στους θαλάμους αερίων, στις αίθουσες βασανιστηρίων ή στα στρατόπεδα εξόντωσης αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον θρυλικό Καναδό τραγουδοποιό.
Υπάρχει και κάτι ακόμα όμως… Με το «Dance me to the end of love» ο Κοέν υμνεί την δύναμη της αγάπης, με αφορμή την τραγική εμπειρία του Ελληνοεβραίου «βιολιστή του Άουσβιτς» Ιάκωβου Στρούμσα από τη Θεσσαλονίκη.
Στον Στρούμσα και στο μακάβριο καθήκον του μέσα στο χιτλερικό στρατόπεδο αναφέρεται ο Λέοναρντ Κοέν στο συγκεκριμένο τραγούδι.
Ειδική νύξη γίνεται στο στίχο για το «burning violin» που σημαίνει το «φλεγόμενο βιολί». Πρόκειται για το φλεγόμενο εκείνο βιολί του Στρούμσα, του βιολιστή που ήταν υποχρεωμένος από τους δημίους του, προκειμένου να κερδίσει μια παράταση ζωής να συνοδεύει μουσικά τη θλιβερή πορεία των καταραμένων του Τρίτου Ράιχ προς τους θαλάμους αερίων. Εκείνος μαζί με όλη την ορχήστρα που αποτελείτο από Εβραίους, έπρεπε να παίζουν μουσική ενώ μπροστά τους σπρώχνονταν προς τον θάνατο φίλοι, συγγενείς, αγαπημένα τους πρόσωπα, η οικογένειά τους.
«Μετά την άφιξή μας στο στρατόπεδο και τον αφανισμό της γυναίκας μου και των γονιών μου, η μουσική ήταν αυτή που με βοήθησε να μη βουλιάξω στην απελπισία», εξομολογείται ο Στρούμσας στο βιβλίο του «Διάλεξα τη ζωή. Από τη Θεσσαλονίκη στο Άουσβιτς».
Η ορχήστρα έπαιζε μουσική για την τελευταία πνοή των παιδιών τους, των συζύγων τους, των γονιών τους! Αυτήν ακριβώς την κρυφά σπαρακτική αίσθηση του ενορχηστρωμένου ύστατου αποχωρισμού περιγράφει, με απέραντη συμπόνια και με την ελπίδα πως η ομορφιά μπορεί να σώσει τον κόσμο, ο Λέοναρντ Κοέν τραγουδώντας «Χόρεψέ με ως το τέλος της αγάπης».
Ο έρωτας του Κοέν για την Ύδρα και την Ελλάδα
Ο μεγάλος τραγουδοποιός Λέοναρντ Κοέν, ήταν γνωστός πέρα από τα τραγούδια του και για τη μεγάλη αγάπη του για την Ελλάδα και ειδικά την Ύδρα.
Δέκα χρόνια της ζωής του πέρασε στο πανέμορφο νησί του Αργοσαρωνικού. Η αγάπη του ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 1960 όταν αγόρασε ένα σπίτι στο νησί έναντι 1.500 δολαρίων χρησιμοποιώντας τα χρήματα που του άφησε η γιαγιά του.
Όπως άλλωστε περιέγραψε σε συνέντευξή του αργότερα, «αυτή ήταν η πιο έξυπνη κίνηση που έκανα ποτέ στη ζωή μου».
Στην Ύδρα ο Κοέν ανακάλυψε τον ελληνικό τρόπο ζωής, τους εναλλακτικούς ρυθμούς εργασίας και διασκέδασης αλλά και τη Μαριάν, την γυναίκα που σημάδεψε τη ζωή του. Τα δέκα χρόνια που πέρασαν μαζί έγραφαν τραγούδια, εξερευνούσαν τον κόσμο και τους εαυτούς τους απαλλαγμένοι από την πίεση της καθημερινότητας και απολαμβάνοντας τις χαρές της ζωής και του έρωτα.
