H Ανάσταση του Κυρίου που κάποιοι αποκαλούν Μεγάλη Πασχαλινή Συνωμοσία

«Χριστός ανέστη» λένε οι ορθόδοξοι χριστιανοί μνημονεύοντας την κατάληξη της εβδομάδας των θείων παθών και την Ανάσταση του Θεανθρώπου. Μια ανάσταση που είναι είτε το μεγαλύτερο θαύμα όλων των εποχών είτε η μεγαλύτερη πλάνη της Ιστορίας, όπως διατείνονται τουλάχιστον οι αρνητές της θείας φύσης του Ιησού και οι συνωμοσιολόγοι φυσικά, που βλέπουν πίσω από την ανάσταση την κορυφαία πλεκτάνη όλων των εποχών. Πέρα από τις φαρμακερές πένες όμως πολλοί ιστορικοί και βιβλικοί μελετητές ερεύνησαν και ερευνούν τα περί θείας σταύρωσης, επανεξετάζοντας τις πηγές και αναζητώντας αποδείξεις μέσα στη λήθη του χρόνου. Η Ανάσταση του Θεανθρώπου δεν είναι εξάλλου το μόνο γεγονός της Καινής Διαθήκης που έχει αμφισβητηθεί ή τεθεί στο στόχαστρο της αμφιβολίας, αφού ακόμα και η ίδια η ύπαρξη του Ιησού από τη Ναζαρέτ δεν τυγχάνει καθολικής ιστορικής συναίνεσης. Ο αναστημένος Χριστός έχει ζήσει τις δικές του θεωρητικές περιπέτειες, αφού υπήρξε η εποχή όπου σωρεία ιστορικών αρνητών απέρριψαν την ιδέα της ανάστασης, κάνοντας τους χριστιανούς επιστήμονες να αναδιπλωθούν και να ριχτούν με τα μούτρα στη μάχη, προτάσσοντας ως απόδειξη τα τέσσερα συνοπτικά ευαγγέλια. Ειδικά από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, τα πατερικά κείμενα έχουν κυριολεκτικά ξεψαχνιστεί για να ξεχωρίσει ο μύθος από την πραγματικότητα και οι δηλώσεις του πιστού μαθητή από την ιστορική αλήθεια. Υπάρχει λοιπόν κάτι στην Ανάσταση του Χριστού για να πιστέψουν οι πιστοί, κι αν ναι, τι είναι αυτό; Αυτή είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου και η όποια απάντηση εδώ θα γείρει την πλάστιγγα καθοριστικά. Είναι όμως και το άλλο: όταν γιορτάζουν το Πάσχα οι χριστιανοί, μήπως μνημονεύουν άθελά τους ένα πανάρχαιο βαβυλωνιακό τελετουργικό γονιμότητας; Μια σοβαρή γραμμή ιστορικής σκέψης θέλει το Πάσχα να έλκει την καταγωγή του από τα έθιμα της θεάς των Βαβυλωνίων, Ιστάρ, μπλέκοντας μπόλικες δόσεις αιρετικότητας και αντιθρησκευτικής τοξικότητας. Εδώ βέβαια δεν θα μιλήσουμε για το αν είναι το Πάσχα μετεξέλιξη παγανιστικής τελετής, αν και ισχύει ότι η αγγλική λέξη για το Πάσχα, το «Easter», έλκει την καταγωγή του από μια θεά των παγανιστών Γερμανών, την ίδια ώρα που μια σειρά από ειδωλολατρικά τελετουργικά γονιμότητας κατά τους εορτασμούς της Εαρινής Ισημερίας (όπως τα αυγά και οι λαγοί) βρήκαν τη θέση τους στο χριστιανικό (καθολικό) Πάσχα. Οι χριστιανοί έχουν επίγνωση φυσικά του γεγονότος, αφού ήδη από την Προτεσταντική Μεταρρύθμιση υπήρξαν προσπάθειες να καθαριστεί το Πάσχα από τα παγανιστικά υπολείμματα, καθώς οι Διαμαρτυρόμενοι κατηγόρησαν ανοιχτά τον ρωμαιοκαθολικισμό για νόθευση του χριστιανισμού με ειδωλολατρικά στοιχεία, αν και αυτές οι επιρροές και τα δάνεια μόνο κακές και ύποπτες δεν είναι, καθώς η Ιστορία έχει συνέχεια και χτίζεται αναγκαστικά πάνω στο παρελθόν και το παρόν. Λάδι στη συνωμοσιολογική φωτιά έριξε προφανώς «Ο Κώδικας ΝταΒίντσι» και το πολιτιστικό φαινόμενο που γέννησε, όταν νέες συνωμοσιολογικές πεποιθήσεις για τον Ιησού, τις πρώτες Εκκλησίες και την επιρροή του παγανισμού αναδύθηκαν με πρωτόγνωρη δυναμική. Ο μυθικισμός αναδύθηκε κατά τη Γαλλική Επανάσταση για να ισχυριστεί ότι όλες οι θρησκείες και οι υπερφυσικές εκδηλώσεις έλκουν την καταγωγή τους από τις πανάρχαιες λατρείες του ήλιου και της σελήνης, την ίδια ώρα που οι μεγάλες βιβλικές φιγούρες δεν είναι παρά μετεξελιγμένες μυθολογικές οντότητες παλιότερων πολιτισμικών πλαισίων. Ο βαβυλώνιος θεός Ταμούζ επιστρατεύτηκε από τους γάλλους στοχαστές της εποχής (όπως οι Constantin Francois Volney και Charles Francois-Dupuis) για να περιγράψει τη θεϊκή φύση του Υιού του Θεού, που δεν ήταν πια παρά Υιός του Ήλιου ή ακόμα και ο ίδιος ο Ήλιος. Τέτοια επιχειρήματα ήταν σαφώς πολιτικά χρήσιμα κατά την κοσμική και αντι-εκκλησιαστική Γαλλική Επανάσταση, αν και η ιστορική εγκυρότητά τους ελέγχεται. Ας επιστρέψουμε όμως στον Εσταυρωμένο και ας δούμε αναλυτικά τον διάλογο που επιμένει να υφίσταται για την Ανάσταση…

Ο τάφος του Ιησού

Οι βιβλικοί μελετητές αναζητούν αποδείξεις για την Ανάσταση του Σωτήρα προσπαθώντας να διακρίνουν την πραγματικότητα μέσα στα πατερικά κείμενα, ελέγχοντας τι πράγματι είπαν και έγραψαν οι Ευαγγελιστές και τι προσέθεσαν αργότερα οι πρώτες χριστιανικές Εκκλησίες. Τα αποτελέσματα των ερευνών τους δεν είναι ενθαρρυντικά, καθώς όπως μας λένε πολλά από τα λεγόμενα του Χριστού είναι παρεμβάσεις των Πρωτοχριστιανών στις πρώιμες εκείνες στιγμές της νέας πίστης. Η ερώτηση που αναφύεται αβίαστα λοιπόν είναι αν όντως αναστήθηκε ο Ιησούς, όπως διατείνονται οι ευαγγελιστές και πιστεύουν οι θρησκευόμενοι. Τελεσίδικες ετυμηγορίες δεν μπορούν φυσικά να υπάρξουν, καθώς ο επιστημονικός σχετικισμός είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ιστοριογραφίας και η συζήτηση στρέφεται έτσι σε ένα σαφώς «ευκολότερο» θέμα: τι απέγινε το νεκρό σώμα του Ιησού; Οι απαντήσεις που δεν αναγνωρίζουν την ανάσταση κυμαίνονται από σάπισμα του σώματός του μέσα στον τάφο ή, ακόμα χειρότερα, απόθεσή του στις ερημιές για να γίνει τροφή για τα άγρια θηρία. Και τι γίνεται τότε με τις αναστάσιμες διηγήσεις που τόσο πίστεψαν οι μαθητές του αλλά και οι πρώτοι πιστοί του νέου δόγματος; Οι πολέμιοι της ανάστασης έχουν έτοιμη την απάντηση: οι Πρωτοχριστιανοί ήθελαν να πιστέψουν στην Ανάσταση και τη θεϊκή φύση του Κυρίου και το πίστεψαν χωρίς πολλά-πολλά, δεχόμενοι αμάσητη την πλεκτάνη των μαθητών. Άλλοι πάλι λένε πως ο Ιησούς άγγιξε τόσο τις καρδιές των Αποστόλων που αν αναστήθηκε ή όχι λίγη σημασία έχει…

Κι αν ο Ιησούς δεν αναστήθηκε;

Το ερώτημα που συζητήθηκε επί μακρόν στους μετα-θρησκευτικούς αυτούς διαξιφισμούς είναι τι θα γινόταν (ή τι θα άλλαζε) αν βρίσκονταν σήμερα τα απομεινάρια του Ιησού; Πόση σημασία θα έπαιζε δηλαδή στην ίδια τη χριστιανική πίστη ή την καρδιά των πιστών; Κι αν δεν μάθουμε ποτέ τι έγινε εκείνο το κυριακάτικο πρωινό πριν από 2.000 χρόνια στην Ιερουσαλήμ, μπορούμε να μετρήσουμε τον αντίκτυπο του γεγονότος στο σήμερα. Κάτι που μας εισάγει σε αυτό που ονομάστηκε Πρώτη Πασχαλινή Συνωμοσία! Μπορεί να ξαφνιαστείτε μαθαίνοντας ότι οι σκεπτικιστές της Ανάστασης υπήρξαν από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστό το θαυματουργό γεγονός που αψηφούσε κάθε φυσικό νόμο. Ο ίδιος ο Ματθαίος (28:11-15) ανασυγκροτεί αυτό που τόσο οι σημερινοί πολέμιοι όσο και οι υποστηρικτές παραθέτουν ως απόδειξη των θέσεών τους: «Ενώ αυτές πήγαιναν, μερικοί από τη φρουρά μπήκαν στην πόλη και ανέφεραν στους πρωθιερείς όλα όσα είχαν συμβεί. Και αφού αυτοί συγκεντρώθηκαν μαζί με τους πρεσβυτέρους και συνεννοήθηκαν, έδωσαν αρκετά ασημένια νομίσματα στους στρατιώτες και είπαν: «Να πείτε: “Οι μαθητές του ήρθαν τη νύχτα και τον έκλεψαν ενώ κοιμόμασταν”. Και αν φτάσει αυτό στα αφτιά του κυβερνήτη, εμείς θα τον πείσουμε και θα σας απαλλάξουμε από κάθε ανησυχία». Εκείνοι, λοιπόν, πήραν τα ασημένια νομίσματα και έκαναν όπως τους δασκάλεψαν· και αυτά τα λόγια έχουν διαδοθεί παντού μεταξύ των Ιουδαίων μέχρι και σήμερα». Κάποιοι προσπάθησαν λοιπόν να συγκαλύψουν από την πρώτη στιγμή την Ανάσταση του Θεανθρώπου, όπως μας λέει ο ευαγγελιστής, σκαρώνοντας την πρώτη ιστορική συνωμοσία για το γεγονός! Κι αυτό γιατί ήξεραν την υπόσχεση που είχε δώσει ο Χριστός για ανάστασή του έπειτα από τρεις μέρες (Ιωάννης 2:19: «απεκρίθη Ιησούς και είπεν αυτοίς λύσατε τον ναόν τούτον και [εν] τρίσιν ημέραις εγέρω αυτόν). Οι μόνοι άνθρωποι που ανησυχούσαν λοιπόν για την ενδεχόμενη ανάστασή του ήταν αυτοί που τον είχαν θανατώσει, φοβούμενοι πως κάτι παράξενο θα λάμβανε χώρα μέσα στον τάφο. Οι σκεπτικιστές αναδιπλώνονται όμως και παρέχουν εφτά εναλλακτικές για τον άδειο τάφο του Ιησού, που όπως είπαμε είναι το σημείο τριβής αρνητών και πιστών…

Εναλλακτικές εκδοχές ενός τάφου αδειανού

Ο Χριστός δεν πέθανε ποτέ, μας λέει η πρώτη και βασική γραμμή σκέψης! Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ κατάφερε να επιβιώσει πάνω στον Σταυρό του Μαρτυρίου, παριστάνοντας τον νεκρό, κι έτσι όταν τον τοποθέτησαν στον τάφο ήταν ελεύθερος πια να ξεγελάσει τους πάντες, βγαίνοντας την Κυριακή της Ανάστασης ως κάποιος που είχε μόλις επιστρέψει από τον κόσμο των νεκρών. Οι Ρωμαίοι ήξεραν βέβαια καλά να σκοτώνουν ανθρώπους πάνω στον σταυρό, χαρίζοντάς τους επώδυνους και μαρτυρικούς θανάτους που δύσκολα θα μπορούσε να ξεφύγει κάποιος. Και βέβαια ακόμα και οι άνθρωποι της εποχής μπορούσαν να διακρίνουν τη διαφορά του νεκρού και του λιπόθυμου. Οι σκεπτικιστές αναδιπλώνονται και παραθέτουν τώρα τη νεκροφάνεια… Κι αν οι μαθητές του έκλεψαν το νεκρό του σώμα, όπως μας λέει η δεύτερη θεωρία; Οι ευαγγελιστές ομολογούν πάντως πως δεν περίμεναν καμία ανάσταση και πως οι γυναίκες που πήγαιναν στον τάφο του την Κυριακή περίμεναν να συναντήσουν το άψυχο κορμί του Ιησού. Είναι όμως και το άλλο: η Ανάσταση του Ιησού μετέτρεψε τους μαθητές του σε παθιασμένους Ευαγγελιστές που έβαλαν σκοπό να εξαπλώσουν την αναστάσιμη αλήθεια, πληρώνοντάς το με τη ζωή τους. Κι αν οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να πεθάνουν γιατί πιστεύουν σε έναν μύθο, δύσκολα θα πέθαιναν για ένα ψέμα που οι ίδιοι σκάρωσαν. Μια τρίτη συνωμοσιολογική υπόθεση μας λέει ότι το σώμα του το έκλεψαν οι εβραίοι για να απαλλαγούν από τον ενοχλητικό Ιησού, αν και αυτό δεν βγάζει καθόλου νόημα. Γιατί αν ο σκοπός τους ήταν να σταματήσουν τη διάδοση των κηρυγμάτων του και τις φήμες για την Ανάστασή του, τότε το μόνο που είχαν να κάνουν ήταν να δείξουν σε όλους τη σορό του. Η τέταρτη θεωρία θέλει τους Ρωμαίους να αρπάζουν το άψυχο σώμα, αν και πάλι κάτι τέτοιο δεν έχει βάση, κατά τους χριστιανούς ερευνητές πάντα. Ακόμα και ο τέτραρχος της Γαλιλαίας, Ηρώδης Αντίπας, δεν θεωρούσε τον ανατρεπτικό Ιησού αντίπαλό του, καθώς τα κηρύγματά του δεν στρέφονταν ενάντια στο ρωμαϊκό status quo. Κι έτσι πιθανότατα δεν νοιάζονταν ούτε αν πέθανε ούτε αν αναστήθηκε, καθώς γι’ αυτούς ο Χριστός ήταν άλλος ένας νεκρός εβραίος… Κι αν το σώμα του εξαφανίστηκε απλά, όπως μας λέει η πέμπτη υπόθεση; Ή αν το έκλεψαν οι εξωγήινοι, προσθέτουν οι υπέρμαχοι της Ανάστασης, μιας και η θεωρία παραείναι τρελή για να τη συζητήσει κανείς στα σοβαρά. Τα νεκρά σώματα σπανίως εξαφανίζονται μόνα τους, αν και στη συζήτησή μας δεν παίζει κανέναν ρόλο, μιας και δεν εξηγεί καθόλου γιατί πίστεψαν οι Πρωτοχριστιανοί στην Ανάσταση. Τότε, πιθανότατα, οι πρώτοι αυτοί πιστοί υπέφεραν από κάποιο είδος μαζικής ψύχωσης ή συλλογικών παραισθήσεων, που τους έκανε να βλέπουν αναστάσιμα γεγονότα από το μηδέν. Αυτό ισχυρίζεται η έκτη θεωρία που βασίζει σε ψυχολογικού τύπου ερμηνείες την άρνηση της Ανάστασης. Ακόμα κι έτσι όμως να είναι, ο Ιησούς εμφανίστηκε -κατά τα λεγόμενα- ενώπιον πολλών ανθρώπων μετά την Ανάστασή του, σε μια περίοδο 40 ημερών. Όπως μας λέει εξάλλου ο Παύλος στην «Προς Κορινθίους Α’» (15:5-7), ο αναστημένος Ιησούς εμφανίστηκε ακόμα και μπροστά σε 500 ανθρώπους (καὶ ὅτι ὤφθη Κηφᾷ, εἶτα τοῖς δώδεκα· ἔπειτα ὤφθη ἐπάνω πεντακοσίοις ἀδελφοῖς ἐφάπαξ, ἐξ ὧν οἱ πλείονες μένουσιν ἕως ἄρτι, τινὲς δὲ ἐκοιμήθησαν· ἔπειτα ὤφθη Ἰακώβῳ, εἶτα τοῖς ἀποστόλοις πᾶσιν»). Ακόμα όμως κι αν η Ανάσταση ήταν συλλογική ψευδαίσθηση, το ερώτημα τι απέγινε το νεκρό του σώμα παραμένει. Τελειώνοντας με τις ανατρεπτικές υποθέσεις, ερχόμαστε στην τελευταία και πιο επίμονη που θέλει τις πρώτες εκκλησίες να σκαρφίζονται την ιστορία της Ανάστασης για να βασίσουν τη διάδοση της θρησκείας πάνω στο ανεπανάληπτο θαύμα. Αυτή η γραμμή σκέψης συνεχίζει να συζητιέται σοβαρά μέχρι και τις μέρες μας από ακαδημαϊκούς και μελετητές, αν και για να το κάνει αυτό πρέπει να αφήσει στην άκρη το θέμα του τι απέγινε το νεκρό σώμα του Ιησού.

Περί αποδείξεων ο λόγος

Λένε συχνά ότι κανείς που δεν θέλει να πειστεί δεν πείθεται και, από την άλλη, κανένας δεν πιστεύει αν δεν θέλει να πιστέψει. Και πουθενά δεν είναι πιο αληθές αυτό από την επικράτεια αυτής της συζήτησης. Από τα τέσσερα Ευαγγέλια ξέρουμε πάντως ότι ο Ιησούς υποσχέθηκε πως θα αναστηθεί, το σώμα του ενταφιάστηκε στον τάφο που παρείχε ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας και κατόπιν το μνήμα σφραγίστηκε και φρουρήθηκε από ρωμαίους στρατιώτες. Κανείς εξάλλου δεν πίστεψε αρχικά την Ανάσταση του Θεανθρώπου, όπως μας λέει ο Λουκάς στο 24:4 («Καθώς αυτές φοβήθηκαν και είχαν τα πρόσωπά τους στραμμένα στο έδαφος, εκείνοι τους είπαν: «Γιατί αναζητάτε τον ζωντανό ανάμεσα στους νεκρούς;»), απορρίπτοντας μια υπόθεση μαζικής συνωμοσίας. Ήταν ωστόσο οι πολυάριθμες αναφορές για τη θέαση του Ιησού μετά τη φημολογούμενη ανάστασή του που απέδειξε στους ανθρώπους της εποχής την πραγματικότητα του γεγονότος. Συνδυάζοντας ευαγγέλια αλλά και την «Προς Κορινθίους Α’», μαθαίνουμε ότι ο Χριστός εμφανίστηκε πρώτα στις γυναίκες, μετά στους Πέτρο και Ιωάννη, κατόπιν στους υπόλοιπους μαθητές καθ’ οδόν προς Εμμαούς, στον Άπιστο Θωμά καμιά βδομάδα αργότερα, στους άλλους μαθητές στη Γαλιλαία και τους 500 νοματαίους φυσικά που μνημονεύει ο Παύλος. Ο Λουκάς (24:41-43) αναφέρει και το περίφημο δείπνο με τους μαθητές μετά το αναστάσιμο γεγονός: «Αλλά ενώ ακόμη εκείνοι δεν πίστευαν από τη χαρά τους και απορούσαν, τους είπε: «Έχετε κάτι φαγώσιμο εδώ;». Του έδωσαν, λοιπόν, ένα κομμάτι ψητό ψάρι· και εκείνος το πήρε και το έφαγε μπροστά στα μάτια τους»). Οι ίδιες οι απαρχές της χριστιανικής πίστης επιστρατεύονται στο τέλος ως απόδειξη της ανάστασης, καθώς οι μετρημένοι μαθητές μετατρέπονται σε παθιασμένους πιστούς και κήρυκες της νέας θρησκείας, βάζοντας σκοπό να μεταδώσουν την αλήθεια στα μήκη και τα πλάτη του γνωστού κόσμου. Αν είναι όλα θέμα πίστης ή μη, αφορά προφανώς στον καθέναν… Δείτε όλα τα θέματα του Weekend