Πώς μικρές χώρες κατάφεραν να βγάλουν χρήμα

Οι μικρές σε έκταση και πληθυσμό χώρες είναι αναγκασμένες να καταφεύγουν σε διάφορες τεχνικές προκειμένου να διατηρήσουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο ζωής για τους κατοίκους. Όλοι γνωρίζουν φυσικά, για τις πρακτικές μικρών, αλλά ανεπτυγμένων χωρών, προκειμένου να βγάζουν χρήμα, όπως είναι η διόγκωση του χρηματοπιστωτικού τομέα, η βοήθεια στο «ξέπλυμα» χρήματος, αλλά και η μετατροπή της χώρας σε φορολογικό παράδεισο. Ωστόσο, υπάρχουν παραδείγματα ορισμένων χωρών, που έχουν καταφύγει σε πιο περίεργους και ασυνήθιστους τρόπους για να αυξήσουν το ΑΕΠ τους. Ορισμένοι από αυτούς ακροβατούν στα όρια της διεθνούς νομιμότητας, άλλοι κινούνται εντός αυτής, ενώ υπάρχουν και μέθοδοι ηθικά απαράδεκτοι. Ας δούμε, λοιπόν, πώς ορισμένες μικρές χώρες χρησιμοποίησαν και χρησιμοποιούν ανορθόδοξους τρόπους για να βγάλουν χρήμα…

Πώληση διαβατηρίων

Με ένα πληθυσμό περίπου 48.000 ανθρώπων, η μικρή χώρα της Καραϊβικής, Άγιος Χριστόφορος και Νέβις, είδε την προηγούμενη δεκαετία τη βιομηχανία ζάχαρης της να καταστρέφεται. Έτσι, αποφάσισε να στήσει μια «βιομηχανία» χορήγησης διαβατηρίων. Με τη βοήθεια του σουηδού δικηγόρου Christian Kalin, η χώρα ανανέωσε ένα πρόγραμμα που ήδη υπήρχε και χορηγούσε ιθαγένεια, με στόχο την προσέλκυση επενδύσεων. Με μία μόλις επένδυση της τάξης των 250.000-400.000 δολάρια στον κλάδο του real estate, ο οποιοσδήποτε στον κόσμο, μπορούσε να ανακηρυχτεί πολίτης της χώρας, ακόμη κι αν δεν είχε πατήσει ποτέ -κι ούτε σκόπευε- το πόδι του εκεί. Το πρόγραμμα στέφθηκε με επιτυχία, καθώς οι πολίτες της μικρής χώρας δεν χρειάζονταν βίζα για να ταξιδεύουν σε 132 χώρες, μεταξύ των οποίων και στις περισσότερες της ΕΕ, καθώς και ιδιαίτερα ευνοϊκή φορολογία. Το 2013, ο Άγιος Χριστόφορος κέρδισε 100 εκατ. δολάρια από το πρόγραμμα, δηλαδή περίπου το 13% του ΑΕΠ της χώρας. Οι καλές ιδέες αντιγράφονται κι έτσι σύντομα κι άλλες μικρές χώρες άρχισαν να κάνουν το ίδιο, δημιουργώντας μια ολόκληρη βιομηχανία με τζίρο 2 δισ. δολάρια το χρόνο! Ας σημειωθεί, ότι κάτι ανάλογο επιχείρησε να κάνει και η Ελλάδα με στόχο τη προσέλκυση επενδύσεων. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι το πρόγραμμα αυτό δημιούργησε ορισμένα προβλήματα στον Άγιο Χριστόφορο. Ο Καναδάς ανακάλεσε τη συμφωνία για τη βίζα το 2014, ενώ την ίδια χρονιά το αμερικανικό υπ. Οικονομικών προειδοποίησε ότι πλούσιοι Ιρανοί μπορεί να χρησιμοποιήσουν διαβατήρια από τον Άγιο Χριστόφορο για να αποφύγουν κυρώσεις (βέβαια ο Άγιος Χριστόφορος απάντησε ότι οι Ιρανοί είχαν αποκλειστεί από το πρόγραμμα ήδη από το 2010). Από την άλλη, υπήρξε αντίδραση από την ΕΕ όταν η Μάλτα επιχείρηση να κάνει κάτι αντίστοιχο, ζητώντας από τη χώρα να αυξήσει την τιμή και να θέσει ένα σύστημα υποχρεωτικής πολύχρονης παραμονής στη χώρα πριν τη χορήγηση ιθαγένειας.

Φιλοξενία ροζ τηλεφωνικών γραμμών

Μεταξύ των αναρίθμητων νησιών του Ειρηνικού, υπάρχει και το Νιούε, ένα μικρό νησί με ένα διαρκώς μειούμενο πληθυσμό περίπου 1.600 ανθρώπων, από 5.000 τη δεκαετία του ’60. Για πολλά χρόνια, κύριες πηγές εσόδων για την οικονομία του Νιούε ήταν η αγροτική παραγωγή, η αλιεία και ο εποχικός τουρισμός, καθώς πρόκειται για το μεγαλύτερο κοραλλιογενές νησί στον κόσμο. Ωστόσο, όλα άλλαξαν στα τέλη του ’80, οπότε και η κυβέρνηση υπέγραψε μια συμφωνία που επέτρεπε τηλεφωνικές γραμμές υψηλής χρέωσης να δρομολογούνται από τον κωδικό της χώρας. Ειδικές «τράπεζες» τηλεφωνικών γραμμών εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, ώστε να γίνεται η εκτροπή της κλήσης σε προορισμούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο πληθυσμός του νησιού αποτελούνταν όμως κυρίως από συντηρητικούς Χριστιανούς που σύντομα έμαθαν ότι η νέα επιχειρηματική ιδέα αφορούσε κυρίως σε γραμμές τηλεφωνικού σεξ που δρομολογούνταν μέσω της χώρας. Επιπλέον, όλο και συχνότερα τα τηλέφωνά τους χτυπούσαν στη μέση της νύχτας από ξαναμμένους άντρες -από Ιαπωνία και Αγγλία- που είχαν καλέσει λάθος αριθμό. Μέχρι το 1997, όλοι σχεδόν οι κάτοικοι ήξεραν τι να περιμένουν όταν το τηλέφωνό τους χτυπούσε αργά τη νύχτα! Από την άλλη βέβαια, οι ροζ τηλεφωνικές γραμμές απεδείχθησαν χρυσωρυχείο για το Νιούε, καθώς οι τοπικές εταιρείες τηλεφωνίας επέτρεπαν τεράστιες χρεώσεις ανά λεπτό, λαμβάνοντας ένα γενναιόδωρο ποσοστό σε αντάλλαγμα. Οι τηλεφωνικές εταιρίες στη Βρετανία και την Ιαπωνία θα μπλόκαραν κανονικά κλήσεις με τόσο υψηλές χρεώσεις, αλλά το να «κόψουν» διεθνείς κλήσεις ήταν κάτι απείρως δυσκολότερο. Επιπλέον, οι τηλεφωνικοί αριθμοί στο Νιούε έχουν μόλις 4 ψηφία μετά τον κωδικό της χώρας κι όσοι καλούσαν δεν συνειδητοποιούσαν ότι έκαναν διεθνή κλήση μέχρι τη στιγμή που η «λυπητερή» έφτανε στο σπίτι. Για παράδειγμα, μια γυναίκα στην Ιαπωνία έμεινε άναυδη όταν έφτασε ο μηνιαίος λογαριασμός του τηλεφώνου και έπρεπε να πληρώσει 3.700 δολάρια λόγω των κλήσεων του γιου της. Παρά τα σημαντικά έσοδα για το Νιούε, ο πρωθυπουργός της χώρας αποφάσισε τελικά να ακυρώσει τη συμφωνία το 1997, κρίνοντας μάλλον ότι δεν άξιζε τον κόπο οι λιγοστοί κάτοικοι να διακόπτουν τον ύπνο τους από τηλεφωνήματα αγνώστων με «βαριές ανάσες».

Η κατάληξη ιντερνετικού συνδέσμου που αποδείχτηκε χρυσωρυχείο

Ένα μικρό και απομονωμένο κράτος στον Ειρηνικό, το Τουβαλού, αποτελείται από 9 κοραλλιογενείς βραχονησίδες, με συνολική έκταση λίγο μεγαλύτερη από 26 τ.χλμ. Το γεγονός αυτό δεν επέτρεπε το χτίσιμο μιας αξιόλογης οικονομίας. Έτσι, για χρόνια, η χώρα βασίζονταν στην τακτική του Νιούε, επιτρέποντας τη δρομολόγηση «ροζ» γραμμών μέσω του κωδικού της χώρας, προκειμένου να αυξήσει τα έσοδά της, καθώς η τακτική αυτή απέφερε πάνω από 50.000 δολάρια το μήνα, με τα συνολικά έσοδα να αγγίζουν το 10% του ΑΕΠ. Ωστόσο, ο χριστιανικός πληθυσμός των νησιών έθετε ηθικά ζητήματα για την τακτική αυτή. Όλα όμως άλλαξαν το 1999, όποτε και στο Τουβαλού αποδόθηκε η ιντερνετική κατάληξη «.tv» ως top-level domain. Ακολούθησε μια μάχη μεταξύ 5 εταιρειών που δραστηριοποιούνταν στο χώρο του διαδίκτυο προκειμένου να αποκτήσουν το δικαίωμα να χορηγούν διευθύνσεις με την κατάληξη αυτή, που θα ήταν εξαιρετικά επιθυμητή από τηλεοπτικούς σταθμούς. Στη διεθνή δημοπρασία που ακολούθησε, η νικήτρια εταιρεία προκατέβαλε 30 εκατ. δολάρια, διπλασιάζοντας το ΑΕΠ της χώρας! Μέχρι το 2011, το Τουβαλού είχε λαμβάνειν 1 εκατ. δολάρια το χρόνο για τα δικαιώματα του «.tv», συμβάλλοντας σημαντικά στα δημόσια έσοδα.

Οι χώρες με βασικό εξαγώγιμο προϊόν… τα γραμματόσημα

Η συλλογή γραμματοσήμων αναπτύχθηκε τον 19ο αιώνα, σχεδόν αμέσως μετά την εφεύρεσή τους. Στην αυγή του 20ου αιώνα, επικρατούσε φρενίτιδα με τη συλλογή γραμματοσήμων, δημιουργώντας μια μικρή αλλά ακμαία βιομηχανία, κάτι που αποτέλεσε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τα βρετανικά νησιά της Άγιας Ελένης, της Αναλήψεως και το Τριστάν ντα Κούνια που βρίσκονται διάσπαρτα στον Ατλαντικό. Τη δεκαετία του ’20, η νήσος Αναλήψεως έγινε εξαρτημένη περιοχή της νήσου Αγίας Ελένης, με το νησί να διοικείται από τον επικεφαλής της Ανατολικής Τηλεγραφικής Εταιρείας στο νησί. Για να εορταστεί το γεγονός αυτό, εκδόθηκε μια σειρά γραμματοσήμων της Αγίας Ελένης που είχαν τυπωμένο μόνο το «Αναλήψεως». Προς μεγάλη έκπληξη των νησιωτών, σύντομα έγιναν δέκτες πλήθος αιτημάτων από ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο που ζητούσαν να αγοράσουν τα εξωτικά, νέα διαβατήρια. Βλέποντας την κατάσταση, η νήσος Αναλήψεως έσπευσε να την εκμεταλλευτεί, τυπώνοντας τα δικά της γραμματόσημα το 1924 και τα οποία αποδείχτηκαν εξίσου δημοφιλή. Στις μέρες μας, η νήσος Αναλήψεως, με πληθυσμό περίπου 1.000 κατοίκων, εκδίδει 5 σειρές γραμματοσήμων κάθε χρόνο, προς τέρψη των συλλεκτών, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν δώσει πάγια εντολή αγοράς κάθε νέου που το νησί εκδίδει. Άκρως ειρωνικό είναι το γεγονός, ότι το ίδιο το νησί είναι τόσο μικρό που οι ταχυδρομικές υπηρεσίες σπανίως χρησιμοποιούνται, ενώ δεν υπάρχει και εθνικό ταχυδρομείο. Την ίδια τακτική ακολουθεί και η Άγια Ελένη, πουλώντας γραμματόσημα και νομίσματα σε συλλέκτες. Ωστόσο, είναι το Τριστάν ντα Κούνια που έχει πάει την πώληση γραμματοσήμων ένα βήμα παραπέρα, καθώς αν και διαθέτει μόλις 264 κατοίκους και καθόλου φυσικούς πόρους, έχει καταφέρει να είναι οικονομικά αυτάρκες από το 1980, βασιζόμενο σε δύο πυλώνες: ένα εργοστάσιο καραβίδων και το τοπικό ταχυδρομείο, το όποιο πουλά γραμματόσημα σε ολόκληρο τον κόσμο. Μάλιστα υπήρχε στιγμή που το μισό εισόδημα της χώρας προερχόταν από την πώληση γραμματοσήμων! Κι όλα αυτά σε μια χώρα που το πρώτο γραμματόσημο. που εκδόθηκε το 1942, τιμολογούνταν σε πατάτες ή τσιγάρα, εξαιτίας της απουσίας χρημάτων!

Προνομιακή υποστήριξη αντιμαχόμενων χωρών

Το 1949, η κυβέρνηση της Κίνας κατέφυγε στην Ταϊβάν προκειμένου να ξεφύγει από τον Μάο Τσετούνγκ. Εκεί ίδρυσε τη Δημοκρατία της Κίνας, τη λεγόμενη και Ταϊβάν, η οποία βρίσκεται από τότε σε διαμάχη με την κινεζική κυβέρνηση, με τις δύο χώρες να αρνούνται πεισματικά να αναγνωρίσουν η μία την άλλη. Αυτό δημιουργεί ένα θερμό κλίμα στη νότια Ασία, αλλά αποτελεί μια θαυμάσια ευκαιρία για μικρά κράτη να κερδίζουν χρήματα αλλάζοντας τον ψήφο τους σε διεθνείς οργανώσεις όπως ο ΟΗΕ. Το 2004, η Ντομίνικα ήρε την αναγνώριση που παρείχε στην Κίνα, υπέρ της Ταιβάν, με αντάλλαγμα 110 εκατ. δολάρια σε βοήθεια για τα επόμενα 6 χρόνια. Ας σημειωθεί εδώ, ότι το ΑΕΠ της Ντομίνικα είναι περίπου 790 εκατ. δολάρια κάθε χρόνο. Η Γρενάδα επιβεβαίωσε τη στήριξή της προς την Ταϊβάν το 2003, αλλά το 2005 υποστήριξε την Κίνα. Ο λόγος απλός: η χώρα είχε αναλάβει τη φιλοξενία του παγκόσμιο κυπέλλου Κρίκετ και η Κίνα προσφέρθηκε να χρηματοδοτήσει το πανάκριβο νέο στάδιο που η χώρα χρειαζόταν για τους αγώνες. Αντίστοιχα έδρασαν η Τόνγκα και το Ναουρού, διασφαλίζοντας μεγάλα πακέτα βοήθειας από την Κίνα, ενώ το Κιριμπάτι άλλαξε στρατόπεδο, υποστηρίζοντας την Ταϊβάν με αντάλλαγμα οικονομική βοήθεια. Το 2011, το Βανουάτου ανακοίνωσε ένα μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε εμπορική συμφωνία με την Ταϊβάν. Θορυβημένη η κινεζική κυβέρνηση, συμφώνησε τελικά να βοηθήσει τη χώρα με αντάλλαγμα η χώρα να συνεχίσει να στηρίζει την Κίνα. Ωστόσο, η χώρα που έχει τελειοποιήσει την τακτική αλλαγή στήριξης για την απόσπαση χρημάτων, δεν είναι άλλη από την Αγία Λουκία, το μικρό νησιωτικό κράτος της Ανατολικής Καραϊβικής. Από το 1984, η Αγία Λουκία στήριζε την Ταϊβάν, αλλά το 1997 αποφάσισε να αναγνωρίσει την Κίνα. Όπως ήταν φυσικό, η Κίνα προσέφερε ένα μεγάλο πρόγραμμα στήριξης στη χώρα και ένα νέο στάδιο κρίκετ. Ωστόσο, οι κάτοικοι της χώρας έμειναν απογοητευμένοι καθώς δεν είδαν μεγάλο αριθμό κινέζων τουριστών να τους επισκέπτεται. Επιπλέον, η Ταϊβάν υποστήριζε ένα άκρως αποτελεσματικό πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης, που οι ντόπιοι χωρικοί άρχισαν σύντομα να νοσταλγούν. Έτσι, το 2007, η Αγία Λουκία ευχαρίστησε την Κίνα για τη βοήθειά της και επέστρεψε στην «αγκαλιά» της Ταϊβάν, ελπίζοντας ότι θα τους βοηθούσε να αναπτύξουν την αγροτική τους παραγωγή, να ενισχύσουν τον τουρισμό και να δημιουργήσουν κέντρα εκμάθησης νέων τεχνολογιών.

Εκμετάλλευση των μεταναστών

Η Ερυθραία, το μικρό κράτος στην ανατολική Αφρική, έχει μια από τις σκληρότερες δικτατορίες στον κόσμο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού να εγκαταλείψει τη χώρα, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στο εξωτερικό. Ωστόσο, όπως διαπίστωσαν οι άτυχοι πολίτες, η φυγή στο εξωτερικό δεν αρκούσε για να γλυτώσουν από την τυραννία του καθεστώτος. Η κυβέρνηση γρήγορα κατάλαβε ότι ο μεγάλος αριθμός μεταναστών θα μπορούσε να αποφέρει χρήματα στη χώρα. Έτσι, θέσπισε ένα «φόρο διασποράς» που υποχρέωνε όλους τους πολίτες που ζούσαν εκτός της χώρας να καταβάλουν το 2% των ετήσιων εισοδημάτων τους στην κυβέρνηση. Σύμφωνα με πόρισμα του ΟΗΕ, η συλλογή των χρημάτων αυτών περιλάμβανε συχνά «απειλές, παρενοχλήσεις και εκφοβισμό» από προξενεία και εκπροσώπους της χώρας σε ολόκληρο τον κόσμο. Από την άλλη, σύμφωνα με μια καναδική έρευνα, οι μετανάστες της Ερυθραίας απειλούνται για τη σωματική ακεραιότητα μελών της οικογένειάς τους που διαμένουν ακόμη στη χώρα, εάν δεν πληρώσουν! Επιπλέον, τα προξενεία συνηθίζουν να αρνούνται την ανανέωση των διαβατηρίων ή την αποστολή σημαντικών εγγράφων, όπως διπλώματα κ.α., μέχρι ο ενδιαφερόμενος να πληρώσει όσα οφείλει. Μάλιστα, πιστεύεται ότι η κυβέρνηση της Ερυθραίας με τα χρήματα αυτά χρηματοδοτεί ακραίες ισλαμιστικές οργανώσεις όπως η Αλ Σαμπάμπ στη Σομαλία, προκειμένου να προκαλέσει αποσταθεροποίηση σε εχθρικές χώρες. Παρά την έκθεση του ΟΗΕ που καταδικάζει το συγκεκριμένο φόρο και τις απελάσεις διπλωματών, η κυβέρνηση δεν πτοείται και συνεχίζει την απαράδεκτη αυτή πρακτική. Δείτε όλα τα θέματα του Weekend